|
॥ श्रीवाल्मीकिमहामुनिकृत शतकोटिरामचरितान्तर्गतं ॥ ॥ आनन्दरामायणम् ॥
विवाहकाण्डम्
॥ नवमः सर्गः ॥
॥ श्रीसद्गुरु रामचंद्राय नमः ॥
श्रीरामदास उवाच गत्वाऽयोध्यापुरीं दूता रामं वृत्तं न्यवेदयन् । रामोऽपि श्रूत्वा तद्वृत्तं सीतायै संन्यवेदयत् ॥ १ ॥ ततो मुहूर्ते श्रीरामः सावरोधानुजैः सह । पौरैर्जानपदैः सर्वैः सुहृद्भिः सेनया सह ॥ २ ॥ नारदेन ययौ कांतिमाद्यां मुक्तिपुरीं प्रति । ततः श्रुत्वा कंबुकंठः शीघ्रं राघवमागतम् ॥ ३ ॥ स प्रत्युद्गम्य विनयान्नत्वा संपूजयन्मुदा । यपूकेतु ततः पूज्य वारणस्थं पुरीं शनैः ॥ ४ ॥ वारस्त्रीनृत्यगीतैश्च तूर्यघोषैर्निनाय सः । ततः कांतिपुरीस्थास्ताः स्त्रियः प्रासादसंस्थिताः ॥ ५ ॥ दृष्ट्वा रामं यूपकेतुं ववर्षुः पुष्पवृष्टिभिः । ततो रामः शनैर्वस्तुं कल्पितं गृहमुत्तमम् ॥ ६ ॥ गत्वा दृष्ट्वा मुहूर्तं तु पूर्वोक्तकौतुकैः सुखम् । यृपकेतोर्विवाह स चकार परमोत्सवैः ॥ ७ ॥ ततो विवाहं निर्वृत्य कंबुकंठेन पूजिताः । हस्त्यश्वरथपादातदासदासीजनादिभिः ॥ ८ ॥ ययौ मदनसुन्दर्या रामोऽयोध्यापुरीं निजाम् । ततो विवेश नागरीं नेदुर्वाद्यानि वै तदा ॥ ९ ॥ ननृतुर्वारनार्यश्च तुष्टुवुर्मागधादयः । प्रासादस्थाः स्त्रियो रामं ववर्षुः पुष्पवृष्टिभिः ॥ १० ॥ मार्गे नीराजितः स्त्रीभिर्विवेश निजमन्दिरम् । कारयित्वा रमापूजां ददौ दानान्यनेकशः ॥ ११ ॥ सुहृदः पूजयामास राघवो वसनादिभिः । ततो विसर्जयामास सर्वान्स्वस्वस्थलं प्रति ॥ १२ ॥ अथ सप्त कुमाराश्च लवाद्याः स्वस्ववेश्मनि । चक्रुः क्रीडां पृथक् स्त्रीभ्यां कुशश्चंपिकयाऽकरोत् ॥ १३ ॥ चंपिकायां दुहितरः कुशाञ्जाताः शुभा नव । कुशस्याग्रे कुमुद्वत्यां भविष्यंत्यष्ट सूनवः ॥ १४ ॥ भविष्यति तथा कन्या त्वेका चंपकमालिनी । ज्येष्ठः पुत्रोऽतिथिरिति नाम्ना राज्यं करिष्यति ॥ १५ ॥ चतुर्दश सुमत्याद्याः स्त्रियः सर्वाः क्रमेण हि । सुषुवुस्तनयानष्ट कन्यैकाऽपि पृथक् पृथक् ॥ १६ ॥ स द्वादशशतं पौत्रान्पौत्रीश्चैव मनोरमाः । त्रयोविंशद्रामचन्द्रो लालयामास सीतया ॥ १७ ॥ कुमुद्वतीभाविपुत्रसहिताः शिशवः शुभाः । विंशच्छतमासंस्ते तथा पौत्र्यस्तडित्प्रभाः ॥ १८ ॥ चतुर्विशन्मिताश्चासन् सर्वाश्चोद्वाहिता नृपैः । तथा श्रीरामपौत्रैश्च नृपकन्या ह्यनेकशः ॥ १९ ॥ काश्चित्स्वयंवरेणैव काश्चिद्राक्षसयोगतः । काश्चिद्गांधर्वयोगेन काश्चिद्वैवाहकर्मणा ॥ २० ॥ परिणीताः पौरुषेण तासां संख्या न विद्यते । तासां हि संततिं वक्तुं कः समर्थो भवेदिह ॥ २१ ॥ एवं स यूपकेतोश्च विवादश्चरमः शुभः । संपाद्य नारदः श्रीमान्सभायां रघुनन्दनम् ॥ २२ ॥ रामनामसहस्रेण सूतोक्तनातिभक्तितः । स्तुत्वा श्रीराघव पृष्ट्वा ययावाकाशवर्त्मना ॥ २३ ॥ श्रीरामदास उवाच एवं रामेण साकेतपुर्यां भोगाश्चिरं सुखम् । भुक्तास्तेषां वर्णनेऽत्र कः समर्थो भवेन्नरः ॥ २४ ॥ एक एव समर्थोऽभूद्वाल्मीकिस्तपसा निधिः । शतकोटिमितं येन नानाक्रीडादिसंयुतम् ॥ २५ ॥ वर्णितं रामचरितं महामंगलकारकम् । यत्स्मृत्वापि मया किंचित्त्वदग्रे परिवर्णितम् ॥ २६ ॥ एवं रामस्त्वयोध्यायां पुत्रैः पौत्रे समन्वितः । प्रपौत्रैः पौत्रपौत्रैश्च रंजयामास जानकीम् ॥ २७ ॥ एवं विवाहकाण्डं च शिष्य त्वा परिवर्णितम् । नवसर्गैः पवित्रं च श्रवणान्मंगलप्रदम् ॥ २८ ॥ विवाहकाण्डं परमं ये शृण्वत्यपि मानवाः । तै स्त्रीभिः पुत्रपौत्रैश्च वियोगं नाप्नुवंति हि ॥ २९ ॥ धर्मार्थी प्राप्नुयाद्धर्मं धनार्थी धनमाप्नुयात् । कामानाप्नोति कामार्थी मोक्षार्थी मोक्षमाप्नुयात् ॥ ३० ॥ स्त्रीकामुकैर्नरैरेतत्पठनीयं निरंतरम् । विवाहकाण्डं परमं प्राप्नुवंत्यत्र ते वधूः ॥ ३१ ॥ पतिकामा कुमारी चेत्स्नात्वा श्रोष्यति भक्तितः । विवाहकाण्डमेतद्वै मनोज्ञं पतिमाप्नुयात् ॥ ३२ ॥ सभार्यश्चेत्पठेदेतच्छृणुयाद्वाऽत्र भक्तितः । इह स्त्रिया सुखं भुक्त्वाऽप्सरोभिर्दिवि मोदते ॥ ३३ ॥ सधवा शृणुयादेतद्या नारी कांडमुत्तमम् । विवाहाख्यं कदा भर्त्रा वियोगं नाप्नुयात्तु सा ॥ ३४ ॥ सप्तदशदिनैरस्य कार्यं स्त्रीकामुक्तैर्मुहुः । अनुष्ठानं वर्षमेकं मूर्खोऽपि स्त्रियमाप्नुयात् ॥ ३५ ॥ प्रथमे दिवसे सर्गं पठेद्द्वौ च परेऽहनि । नवमे दिवसे सर्गान्क्रमेण संपठेन्नव ॥ ३६ ॥ दशमे दिवसेऽष्टैव क्षयस्त्वेकेन वै क्रमात् । एवं सप्तदशदिनैरनुष्ठानं स्मृतं बुधैः ॥ ३७ ॥ अथवा सकलं कांडं प्रथमे दिवसे पठेत् । परेऽहनि द्विवारं हि नवमे दिवसे क्रमात् ॥ ३८ ॥ नववारं पठेच्चेदं दशमे दिवसे ततः । अष्टवारं पठेत्कांडं क्षयस्त्वेवं क्रमात्स्मृतः ॥ ३९ ॥ एवं नरो वर्षमेकमनुष्ठानात्स्त्रियं लभेत् । स्मितवक्त्रां चारुनासां दिव्यरूपां मनोहराम् ॥ ४० ॥ विवाहकाण्डं परमं पवित्र- मानन्ददं मङ्गलकारकं च । स्त्रीदं मनोज्ञं श्रुतिसौख्यदं वै नरैः सदा संश्रवणीयमेतत् ॥ ४१ ॥ आनन्दरामायणमध्यसंस्थं विवाहकाडं परमं हि षष्ठम् । शृण्वंति भक्त्या भुवि मानवा ये लभन्ति कामानखिलान्मनोज्ञान् ॥ ४२ ॥ इति श्रीशतकोटिरामचरितांतर्गते श्रीमद् आनन्दरामायणे विवाहकाण्डे रामवंशविस्तारकथनं नाम नवमः सर्गः ॥ ९ ॥ विवाहकांडे सर्गा आनंदरामायणे नवैव ज्ञातव्याः । पञ्चशताश्चश्लोकाः पञ्चाशीत्युपरिष्ठाः ॥ १ ॥ श्रीसीतारामचन्द्रार्पणमस्तु |