॥ अद्भुत रामायणम् ॥
एकोनविंशः सर्गः
सहस्रमुखरावणस्यपुत्राणां युद्धायनिर्याणम् -
रावणस्यौरसाः पुत्रास्सह राक्षसपुङ्गवैः ।
नानाप्रहरणोपेता दुद्रुवू राघवं रणे ॥ १ ॥
नामान्येषां प्रवक्ष्यामि भरद्वाज शृणुष्व मे ।
कालकण्ठं प्रभाषश्च तथा कुम्भाण्डको परः ॥ २ ॥
कालकक्ष शितश्चैव भूतलोन्मथनस्तथा ।
यज्ञबाहुः प्रबाहुश्च देवयाजी च सोमपः ॥ ३ ॥
मज्जालश्च महातेजाः क्रथः क्रथोवसुव्रतः ।
तुहरश्च तुहारश्च चित्रदेवश्च वीर्यवान् ॥ ४ ॥
मधुरः सुप्रसादश्च किरीटश्च महाबलः ।
वसनो मधुवर्णश्च कलशोदर एव च ॥ ५ ॥
धर्मदो मन्मथकरः सूचीवक्त्रश्च वीर्यवान् ।
श्वेतवक्त्रः सुवक्त्रश्च चारुवक्त्रश्च पाण्डुरः ॥ ६ ॥
दण्डबाहुः सुबाहुश्च रजः कोकिलकस्तथा ।
अचलः कालकाक्षश्च बालेशो बालभक्षकः ॥ ७ ॥
सञ्चानकः कोकनदो गृध्रपत्रश्च जम्बुकः ।
लोहाजवक्त्रो जवनः कुम्भवक्त्रश्च कुम्भकः ॥ ८ ॥
मुण्डग्रीवश्च कृष्णौजा हंसवक्त्रश्च कुञ्जरः ।
एते रावण पुत्राश्च महावीरपराक्रमाः ॥ ९ ॥
बाहुशब्दैः सिंहनादैः पूरयन्तो दिशो दश ।
एषां सैन्यसहस्राणां सहस्राण्यर्बुदानि च ॥ १० ॥
नानाकृतिवयोरूपा विविधायुधपाणयः ।
कूर्मकुक्कुटवक्त्राश्च सर्वजम्भकवक्त्रका: ॥ ११ ॥
गोमायुमुखवक्त्राश्च शशोलूकमुखास्तथा ।
खरोष्ट्रवदनाश्चैव वराहवदनास्तथा ॥ १२ ॥
मनुष्यमेषवक्त्राश्च शृगालवदनास्तथा ।
मार्जारशशवक्त्राश्च दीर्घवक्त्राश्च केचन ॥ १३ ॥
नकुलोलूकवक्त्राश्च काकवक्त्रास्तथापरे ।
आखुबभ्रुकवक्त्राश्च मयूरवदनास्तथा ॥ १४ ॥
मत्स्यमेषाननाश्चैव अजाविमहिषाननाः ।
ऋक्षशार्दूलवक्त्राश्च द्वीपिसिहाननास्तथा ॥ १५ ॥
भीमा गजाननाश्चैव तथा नक्रमुखास्तथा ।
गोखरोष्ट्रमुखाश्चान्ये वृषदंशमुखास्तथा ॥ १६ ॥
महाजठरपादाङ्गाः स्तबकाक्षाश्च दुर्मुखाः ।
पारावतमुखाश्चान्ये तथा वृषमुखाः परे ॥ १७ ॥
कोकिलाभाननाश्चान्ये श्येनतित्तिरिकाननाः ।
कृकलासमुखाश्चैव विरजोऽम्बरधारिणः ॥ १८ ॥
व्यासवक्त्राः शुकमुखाश्चण्डवक्त्रा शुभाननाः ।
आशीविषाश्चीरधरा गोनासावरणास्तथा ॥ १९ ॥
स्थूलोदराः कृशाङ्गाश्च स्थूलाङ्गाश्च कृशोदराः ।
हस्वग्रीवा महाकर्णा नानाव्यालविभूषणाः ॥ २० ॥
गजेन्द्रचर्मवसनास्तथा कृष्णाजिनाम्बराः ।
स्कन्धेमुखा द्विजश्रेष्ठ तथा ह्युदरतोमुखाः ॥ २१ ॥
पृष्ठमुखा हनुमुखास्तथा जङ्घामुखास्तथा ।
पार्श्वाननाश्च बहवो नानादेशमुखास्तथा ॥ २२ ॥
तथा कीटपतङ्गानां सदृशास्या महाबलाः ।
नानाव्यालमुखाश्चान्ये बहुबाहुशिरोधराः ॥ २३ ॥
नानावक्षोभुजाः केचिद्भुजङ्गवदनाः परे ।
खड्गमुखा वृकमुखा अपरे गरुडाननाः ॥ २४ ॥
चोलसंवृतगात्राश्र नानाफलकवाससः ।
नानावेषधराश्चान्ये नानामाल्यानुलेपनाः ॥ २५ ॥
नानावस्त्रधराश्चान्ये चर्मवासस एव च ।
उष्णीषिणो मुकुटिनः कम्बुग्रीवाः सुवर्चसः ॥ २६ ॥
किरीटिनः पञ्चशिखास्तथा कठिनमूर्द्धजाः ।
त्रिशिरा द्विशिखश्चैव तथा सप्तशिखा अपि ॥ २७ ॥
शिखण्डिनोऽमुकुटिनो मुण्डाश्च जटिलास्तथा ।
चित्रमालाधराः केचित्केचिद्रोमाननास्तथा ॥ २८ ॥
विग्रहैकवशा नित्यमजेयाः सुरसत्तमैः ।
कृष्णा निर्मांसवक्त्राश्च दीर्घपृष्टा निरूदराः ॥ २९ ॥
दीर्घपृष्ठा स्थूलपृष्ठाः प्रलम्बोदरमेहनाः ।
महाभुजा ह्रस्वभुजा ह्रस्वगात्राक्ष वामनाः ॥ ३० ॥
कुब्जाश्च ह्रस्वजङ्घाश्च हस्तिकर्णशिरोधराः ।
हस्तिनासाः कूर्मनासा वृकनासास्तथापरे ॥ ३१ ॥
वारणेन्द्रनिभाश्चान्ये दीप्तिमन्तः स्वलंकृताः ।
पिङ्गाक्षाः शंकुकर्णाश्च वक्रनासास्तथापरे ॥ ३२ ॥
पृथुदंष्ट्रा महादंष्ट्रा स्थूलोष्ठ हरिमूर्द्धजाः ।
नानापादौष्ठदंष्ट्राश्च नानाहस्तशिरोधराः ॥ ३३ ॥
नानाचर्मभिराच्छन्ना नानावासाश्च सुव्रत ।
हृष्टाः परिपतन्ति स्म महापरिघबाहवः ॥ ३४ ॥
दीर्घग्रीवा दीर्घनखा दीर्घपादशिरोभुजाः ।
पिङ्गाक्षा नीलकण्ठाश्च स्वर्णकर्णाश्च सुव्रत ॥ ३५ ॥
वृकोदरनिभाः केचित्केचिदञ्जनसन्निभाः ।
श्वेताक्षा लोहितग्रीवा पिङ्गाक्षाश्च तथापरे ॥ ३६ ॥
कल्माषबाहवो विप्र चित्रवर्णाश्च केचन ।
चामरापीडकनिभाः श्वेतलोहितकान्तयः ॥ ३७ ॥
नानावर्णाः सुवर्णाश्च मयूरसदृशप्रभाः ।
पाशोद्यतकराः केचिद्व्यादितास्याः खराननाः ॥ ३८ ॥
शतघ्नीचक्रहस्ताश्च तथा मुसलपाणयः ।
असिमुद्गरहस्ताश्च दण्डहस्ताश्च केचन ॥ ३९ ॥
गदाभुशुण्डिहस्ताश्च तथा तोमरपाणयः ।
आयुधैर्विविधैर्घोरेर्महात्मानो महौजसः ॥ ४० ॥
महाबला महावेगा असंख्याता विनिर्ययुः ।
घण्टाजालपिनद्धाङ्गा ननृतुस्ते रणाजिरे ॥ ४१ ॥
कोटिशो विकृतरूक्षभाषिणो यातुधानगणसैन्यपालकाः ।
दुद्रुवू रघुकुलावतंसकं ग्रहणधावनपोथवादिनः ॥ ४२ ॥
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये
अद्भुतोत्तरकाण्डे रावणपुत्रनिर्याणं नामैकोनविंशः सर्गः ॥ १९ ॥
GO TOP
| 