|
॥ विष्णुपुराणम् ॥ पञ्चमः अंशः ॥ षोडशोऽध्यायः ॥
श्रीपराशर उवाच
केशी चापि बलोदग्रः कंसदूतः प्रचोदितः । कृष्णस्य निधनाकाङ्क्षी वृन्दावनमुपागमत् ॥ १ ॥ स खुरक्षतभूपृष्ठः सटाक्षेपधुताम्बुदः । द्रुतविक्रान्तचन्द्रार्कमार्गो गोपानुपाद्रवत् ॥ २ ॥ तस्य हेषितशब्देन गोपाला दैत्यवाजिनः । गोप्यश्च भयसंविग्ना गोविन्दं शरणं ययुः ॥ ३ ॥ त्राहित्राहिति गोविन्दः श्रुत्वातेषां ततो वचः । सतोयजलदध्वानगम्भीरमिदमुक्तवान् ॥ ४ ॥ अलं त्रासेन गोपालाः केशिनः किं भयातुरैः । भवद्भिर्गोपजातीयैर्वीरवीर्यं विलोप्यते ॥ ५ ॥ किमनोनाल्पसारेण हेषिताटोपकारिणा । दैतेयबलवाह्येन वल्गता दुष्टवाजिना ॥ ६ ॥ एह्येहि दुष्ट कृष्णोऽहं पूष्णस्त्विव पिनाकधृत् । पातयिष्यामि दशनान्वदनादखिलांस्तव ॥ ७ ॥ इत्युक्त्वास्फोट्य गोविन्दः केशिनः संमुखं ययौ । विवृतास्यश्च सोऽप्येनं दैतेयाश्व उपाद्रवत् ॥ ८ ॥ बाहुमाभोगितं कृत्वा मखे तस्य जनार्दनः । प्रवेशयामास तदा केशिनो दुष्टवाजिनः ॥ ९ ॥ केशिनो वदनं तेन विशता कृष्णबाहुना । शातिता दशनाः पेतुः सिताभ्रावयवा इव ॥ १० ॥ कृष्णस्य ववृधे बाहुः केशिदेहगतो द्विज । विनाशाय यथा व्याधिरासम्भूतेरुपेक्षितः ॥ ११ ॥ विपाटितोष्ठो बहुलं सफेनं रुधिरं वमन् । सोक्षिणी विवृते चक्रे विशिष्टे मुक्तबन्धने ॥ १२ ॥ जधान धरणीं पादैः शकृन्मूत्रं समुत्सृजन् । स्वेदार्द्रगात्रः शान्तश्च निर्यत्नः सोऽभवत्तदा ॥ १३ ॥ व्यादितास्यमहांरन्ध्रः सोऽसुरः कृष्णबाहुना । निपातितो द्विधा भूमौ वैद्युतेन यथा द्रुमः ॥ १४ ॥ द्विपादे पृष्ठपुच्छार्धे श्रवणैकाक्षिनासिके । केशिनस्ते द्विधाभूते शकले द्वे विरेजतुः ॥ १५ ॥ हत्वा तु केशिनं कृष्णो गोपालैर्मुदितैर्वृतः । अनायस्ततनुः स्वस्थो हसंस्तत्रैव तस्थिवान् ॥ १६ ॥ ततो गोप्यश्च गोपाश्च हते केशिनि विस्मिताः । तुष्टुवुः पुण्डरीकाक्षमनुरागमनोरमम् ॥ १७ ॥ अथाहान्तर्हितो विप्र नारदो जलदे स्थितः । केशिनं निहतं दृष्ट्वा हर्षनिर्भरमानसः ॥ १८ ॥ साधुसाधु जगन्नाथ लीलयैव यदच्युत । निहतोऽयं त्वया केशी क्लेशदस्त्रिदिवौकसाम् ॥ १९ ॥ युद्धोत्सुकोहमत्यर्थं नरवाजिमहाहवम् । अभूतपूर्वमन्यत्र द्रष्टुं स्वर्गादिहागतः ॥ २० ॥ कर्माण्यत्रावतारे ते कृतानि मधुसूदन । यानि तैर्विस्मितं चेतस्तोषमेतेन मे गतम् ॥ २१ ॥ तुरङ्गस्यास्य शक्रोपि कृष्ण देवाश्च बिभ्यति । धुतकेसारजालस्य ह्रेषतोऽभ्रावलोकिनः ॥ २२ ॥ यस्मात्त्वयैष दुष्टात्मा हतः केशी जनार्दन । तस्मात्केशवनाम्ना त्वं लोके ख्यातो भविष्यसि ॥ २३ ॥ स्वस्त्यस्तु ते गमिष्यामि कंसयुद्धेऽधुना पुनः । परश्वोऽहं समेष्यामि त्वया केशिनिषूदन ॥ २४ ॥ उग्रसेनसुते कंसे सानुगे विनिपातिते । भारावतारकर्ता त्वं पृथिव्या पृथिवीधर ॥ २५ ॥ तत्रानेकप्रकाराणि युद्धानि पृथिवीक्षिताम् । द्रष्टव्यानि मया युष्मत्प्रणीतानि जनार्दन ॥ २६ ॥ सोऽहं यास्यामि गोविन्द देवकार्यं महत्कृतम् । त्वयैव विदितं सर्वं स्वस्ति तेऽस्तु व्रजाम्यहम् ॥ २७ ॥ नारदे तु गते कृष्णः सह गोपैः सभाजितः । विवेश गोकुलं गोपीनेत्रपानैकभाजनम् ॥ २८ ॥ इति श्रीविष्णुमाहपुराणे पञ्चमेंऽशे षोडशोऽध्यायः (१६) |