श्रीगणेशाय नमः ॥
जय जय वेदवंद्या सकळसारा । मन्मथजनका त्रिभुवनसुंदरा ।
ब्रह्मानंदा अतिउदारा । द्वारकानगरविलासिया ॥१॥
तुझे उदारपण अतिथोर । बिभीषणें केला एक नमस्कार ।
त्यासी त्वां दिधले लंकानगर । जोवरी शशिमित्र असती पैं ॥२॥
आणि सुदामा अत्यंत दरिद्री । त्यासी द्वारकातुल्य दिधली नगरी ।
पूर्वी कंस मारूनि मथुरापुरी । उग्रसेन स्थापिला ॥३॥
सुग्रीवासी दिधली किष्किंधा । वाली पाठविला निजपदा ।
पांडवपालका गोविंदा । भक्त निजपदा स्थापिसी ॥४॥
पूर्वाध्यायी कथन जाहले । सुदामयासी राज्य दिधले ।
यावरी द्वारावतीसी वर्तले । तेंचि परिसा श्रोते हो ॥५॥
द्वारकेसी असता अनंत । जो सच्चिदानंदमूर्ति अमूर्त ।
रात्रिवेळे कृष्णनाथ । मंदिरा येत सत्यभामेच्या ॥६॥
तव तो मित्रविंदेचा दिवस । विसरोनियां हृषीकेश ।
सत्यभामेच्या मंदिरास । अवचित आला चुकोनि ॥७॥
तो दोन्ही हस्त ठेवूनि कटीवरी । सत्यभामा उभी द्वारीं ।
तीस देखोनि मुरारी । काय वचन बोलिला ॥८॥
सत्यभामा न जाणोनि गोविंदें । म्हणे सुखी आहेस कीं मित्रविंदे ।
तुजकारणें मी मुग्धे । रात्री आलो जाण पां ॥९॥
ऐकतां ऐसें वचन । क्षोभले सत्यभामेचें मन ।
म्हणे मज सवतीचें नाम ठेवूनि । बोलावी कपटि नायक हा ॥१०॥
माझें नाम टाकूनि सुंदर । मित्रविंदा म्हणे यादवेंद्र ।
तरी याच्या नावाचा उच्चार । मीही विपरीत करीन ॥११॥
मग श्रीकृष्णासी म्हणे सुंदरा । यावे यावे जी कंसासुरा ।
मथुरा सांडोनि द्वारकापुरा । किमर्थ येणें जाहले ॥१२॥
ऐकोनि वैरियाचें नाम । परम क्षोभला पुरुषोत्तम ।
म्हणे कां वो तुज पडला भ्रम । कंस कैसे मज म्हणसी ॥१३॥
तू जाहलीस काय पिशी । कंसनामे मज बाहसी ।
सत्यभामा म्हणे श्रीहरीसी । डोळे पुसुनि पाहे पां ॥१४॥
कोठें आहे मित्रविंदा । लौकरी दावा जी गोविंदा ।
हांसे आले मुकुंदा । ऐकोनि शब्द तियेचा ॥१५॥
ऐसा सत्यभामेचा गर्व जाणोन । गुप्त जाहला जगन्मोहन ।
सत्यभामा पाहे भोंवतें विलोकून । म्हणे समजावीन हरीसी ॥१६॥
तों हातींचा गेला माधव । जेवीं साधका होतां ज्ञानगर्व ।
नित्यात्मप्राप्तीचा अनुभव । कैंचा मग तयासी ॥१७॥
ज्ञानगर्वें बहुत नाडले । सत्य भामेसी तैसें जाहलें ।
म्हणे हातींचे निधान गेलें । भ्रांत जाहलें कैसी मी ॥१८॥
दिव्य रत्‍न गोफणिलें । अहा अमृतपात्र उलंडिलें ।
की परब्रह्म घरा आलें । म्यां अव्हेरिलें पापिणीनें ॥१९॥
कामधेनू आली मंदिरीं । ती मूर्खें पिटूनि घातली बाहेरी ।
तैसेंचि म्यां केलें ये अवसरीं । गेला कंसारी हातींचा ॥२०॥
विकळ पडिली सत्यभामा । सख्यांसी म्हणे भेटवा मेघश्यामा ।
घरा आला परमात्मा । अव्हेर केला जाणोनि ॥२१॥
मग आणावया इंदिरावर । सत्यभामा दूती पाठवी सत्वरा ।
ते सत्वर येउनि यदुवीरा । काय पार्थिती जाहली ॥२२॥
दूती म्हणे जगज्जीवन । चला सत्यभामेच्या निकेतना ।
तुम्हांलागीं राजीवनयना । विकळ बहुत जाहली ॥२३॥
दिव्य सुमनांचे हार । तीस भासती जैसे विखार ।
शून्य दिसतें मंदिर । तुम्हांविण यादवेंद्रा ॥२४॥
देऊनि वस्त्रें आभरणें । दूती गौरविले मधुसूदनें ।
म्हणे गजगमने माझें येणें । नव्हे आतां सर्वथा ॥२५॥
तों इकडे सत्यभामा मंदिरीं । हरि प्राप्तीलागीं खेद करी ।
घडिघडी येऊनि पाहे द्वारीं । म्हणे का मुरारी न येचि ॥२६॥
शेजेवरी अरळ सुकले । चंदनागरगंध विटले ।
आणि शेषवल्लीचीं दलें । सुकली सकळ दिसती ॥२७॥
प्रभाहीन दिसे सदन । नावडे सुस्वर गायन ।
दीप जाहले तेजोहीन । हरिलें मन मुरहरें ॥२८॥
अहा माधव कोठे गुंतला । कोणे सवतीशीं रतला ।
चक्रचालक हो भ्रतार आपुला । न म्हणावा कदाही ॥२९॥
कीं माझ्या सदना येतां वनमाळी । कोणी ललना वाटेसी भेटली ।
सखी बोलावूं पाठविली । तिची जाहली काय गति ॥३०॥
अहो न लोटेचि आजिची यामिनी । न ढळतीं नक्षत्रें गगनी ।
अहा न उगवेचि वासरमणी । चक्रवाकें न बाहती कां ॥३१॥
ऐसी चिंता करितां सती । तो दूती आली अवचिती ।
तीस म्हणे कां वो श्रीपती । आले नाहींत सांग पां ॥३२॥
श्वासोच्छ्‌वास विशेष तुज । कां दाटला सांग मज ।
येरी म्हणे धांवलें सहज । म्हणोनि धापा टाकितें ॥३३॥
तुझ्या मस्तकींचे कुरळ कां चळले । येरी म्हणे हरिपायीं शिर ठेविलें ।
वरिच्यावरी श्रीकृष्णें धरिलें । केश चळले म्हणोनियां ॥३४॥
तुझें सुकुमार चीर । कां भिजलें सांग समग्र ।
काय करुनि आलीस विचार । तोही निर्धार कळेना ॥३५॥
येरी म्हणे मत्स्यावतार । हरि धरूनि शोधी सागर ।
मी तेथें प्रवेशतां समग्र । शेला भिजला साजणी ॥३६॥
तुझी दृष्टी कां झाली घूर्णित । निद्रा मोडली दिसे सत्य ।
तूं हरिरूपीं जाहलीस रत । चिन्हें सर्व दीसती ॥३७॥
म्हणे कमठ जाहला तुझा भ्रतार । कुर्मदृष्टी पाहतां परम तीव्र ।
त्याच्या दर्शनें शरीर । भाव सकळ राहिले ॥३८॥
भामा म्हणे तुझे अधर जाण । तेथे दंश केला देतां चुंबन ।
येरी म्हणे हरि सूकर जाहला जाण । अवचितांचि दांत लागला ॥३९॥
भामा म्हणे तुझे पयोधर । तेथें नखें रुतलीं परम तीव्र ।
म्यां दुग्ध रक्षावया मांजर । पाठविलें शहाणीनें ॥४०॥
दूती दे प्रत्युत्तर । नरसिंह जाहला तुझा भ्रतार ।
म्या त्याचा धरिला कर । चला सत्वर म्हणोनियां ॥४१॥
तव तो क्रोधी दैत्यमर्दन । लोटिले स्वकरेंकरून ।
तेणें नखें रुतलीं जाण । नसतेंचि दूषण लावू नको ॥४२॥
म्हणे तुज सत्वर पाठविलें । तरी एवढा वेळ कोठें क्रमिलें ।
दूती उत्तर काय बोले । संपादणी ते ऐका ॥४३॥
तुझा भ्रतार घननीळ । जाहला बळीचा द्वारपाल ।
शोधीत गेले रसातळ । म्हणोनि वेळ लागला ॥४४॥
अगे दिव्य पट्टकूल आणि चोळी । मज कदापि नेदी वनमाळी ।
सनकादिकां न लागे चरणधुळी । वस्त्रें दिधलीं तुज कैसी ॥४५॥
तुझा पति परशुधर । क्षत्रिय वधोनि जय पावला थोर ।
ते वेळीं मीही जाऊनि सत्वर । उभी पुढें ठाकलें ॥४६॥
बाइ मी तुझी सखी म्हणोनि । मजलागी दिधली पाठवणी ।
तुज विश्वास न वाटे मनीं । खूण म्हणोनि आणली हे ॥४७॥
तुझे भाळींचा अर्धचंद्रटिळा । तो कैसेनि सांग चळला ।
मग प्रतिउत्तर या बोला । काय बोले दूती ते ॥४८॥
श्रीरामें बंदींचे सोडविले निर्जर । त्यांत राहूही सुटला परम क्रुर ।
त्यासी देखतांचि हा चंद्र । भिऊनियां चळला जी ॥४९॥
तरी मलयागर चंदन शीतळ । तुझे अंगी चर्चिला पातळ ।
तो वाहवला सकळ । काय निमित्ते सांग पां ॥५०॥
द्वादश गावें अग्नि अद्‌भुत । गिळी क्षण न लागतां कृष्णनाथ ।
ते समयी स्वेद आला बहुत । म्हणोनि चंदन भ्रंशला ॥५१॥
तुवां तेथें बहुत उशीर । लावावया काय विचार ।
दूती म्हणे बौद्धावतार । पति तुझा झाला गे ॥५२॥
शस्त्रवस्त्र-विरहित । अरण्यांत नग्न फिरत ।
कोठे न दिसेचि अव्यक्त । म्हणोनि उशीर लागला ॥५३॥
का तुजा उतरला मृगांक । अंजन वाहवले सुरेख ।
सत्य तुवां भोगिले कृष्णसुख । संपादणी व्यर्थ करितेसी ॥५४॥
दूती म्हणे ऐका सावकाश । पहावया गेलें तुझ्या पतीस ।
तों त्यासी क्रोध चढला विशेष । देखोनि उत्कर्ष म्लेंच्छांचा ॥५५॥
मग हातीं घेऊनियां कुंत । तुरंगीं बैसावया जाहला उदित ।
तो क्रोधायमान मजसीं मात । एकही बाई न बोले ॥५६॥
हरि न बोले म्हणून । बाई मग मज आलें रुदन ।
तेणें वाहवले अंजन । मुखमृगांक उतरला ॥५७॥
मग बोले भामा सती । भली संपादणी जाणसी वो दूती ।
बहुत कष्टलीस गे निश्चितीं । सुखें निद्रा करीं आतां ॥५८॥
कपाट देऊनियां सेजेवरी । निजे सत्राजितकुमारी ।
वियोगानळ जाळी अंतरी । अश्रु नेत्रीं चालिले ॥५९॥
मग म्हणे कृष्णा जगदुद्धारा । मनमोहना वसुदेवकुमरा ।
यादवकुलटिळक भुवनसुंदरा । धांवे पावें ये समयीं ॥६०॥
तैं जाणोनियां अंतरभाव । तत्काळ पावला दयार्णव ।
कपाटावरी श्रीकेशव । अंगुळीअग्र वाजवी ॥६१॥
ते जाणोनि सत्यभामा बाळी । मागुती करी हरीसी रळी ।
म्हणे कोण तस्कर ये वेळीं । कपाटावरी हाणितो ॥६२॥
हरि म्हणे वो कुटिले । मी माधव आलो ये वेळे ।
निद्रेनें काय भ्रमले डोळे । पुसूनि होईं सावध ॥६३॥
मग सत्यभामा बोलत । माधव नामें वसंत ।
तरी वसंते वसावें वनांत । येथे किमर्थ आगमन ॥६४॥
हरि म्हणे मी चक्रधर । तुजलागीं पावलों सत्वर ।
येरी म्हणे तू कुलाल निर्धार । रात्रीं कासया आलासी ॥६५॥
हरि म्हणे मी धरणिधर । येरी म्हणे तूंचि फणिवर ।
कोणासी डंखावया साचार । रात्रीं एवढ्या आलासी ॥६६॥
कृष्ण म्हणे काळिया सर्प अघासुर । त्यासी संहारिता मी महावीर ।
येरी म्हणे तू द्विजेंद्र । किमर्थ येथें आलासी ॥६७॥
मग बोले पूतनारी । मी भोगवेळीं पातलों हरी ।
गदगदा हांसे सुंदरी । तरी वानर निर्धारें ॥६८॥
आपुल्या सांडोनि कांताआआ । कां आलासी येथे कपींद्रा ।
तरी तू जाय माघारा । माझा भ्रतार येईल आतां ॥६९॥
तो आहे परमपुरुषार्थी । शिक्षा लावील तुजप्रती ।
सत्यवादी एकपत्‍नीव्रती । ऐसा नाहींच दूसरा ॥७०॥
श्रीकृष्णासी हांसें आलें । सत्यभामेने कपाट उघडिलें ।
श्रीमुखावरूनि निंबलोण केलेम् । दृढ धरिले हरिचरण ॥७१॥
म्हणे आदिपुरुषा नारायणा । मी बहुत उद्धट बोलिलेम् वचना ।
क्षमा करावी मनमोहना । मी दासी तुमची अन्यायी ॥७२॥
हातीम् धरुनि मधुकैटभारी । सत्यभामा आणी सेजेवरी ।
मग पूजा षोडशोपचारीं । करिती जाहली तेधवां ॥७३॥
सत्यभामा म्हणे ते वेळां । एवढा वेळ कोठें क्रमिला ।
मग बोले घनसांवळा । मृगयेसी लागला उशीर ॥७४॥
सत्यभामा म्हणे तुमच्या अंगास । येतो दुसरा सुवास ।
मग बोले हृषीकेश । जो कां डोळस चातुर्यसिंधु ॥७५॥
म्हणे वनीं नाना पुष्पमाळा । भक्ती गुंफोनि घातल्या गळां ।
म्हणोनि वास दुसरा आला । तुजलागीं मृगनयने ॥७६॥
भामा म्हणे हृषीकेषी । घर्म आला शरीरासी ।
बहु श्रम जाहला तुम्हांसी । आजि मज वाटतसे ॥७७॥
हरि म्हणे धांवतां वनांतरी । तेणें घर्म आला सुंदरी ।
मग म्हणे जी कंसारी । आश्चर्य एक वाटतें ॥७८॥
तुमचे अधर जैसे विद्रुम । ते कुंचावया काय काम ।
हरि म्हणे शंख त्राहाटिला परम । तेणें ओष्ठ श्रमले गे ॥७९॥
म्हणे या गोष्टी सत्य म्हणोन । कराल कांहीं येथें प्रमाण ।
हरि म्हणे समुद्रांत टाकी नेऊन । सत्य असेल तरी तरेन मी ॥८०॥
येरी म्हणे काय हें प्रमाण । तुम्ही समुद्रमाजी करितां शयन ।
हरि म्हणे महासर्प आणोन । कुंभामाजी घाली कां ॥८१॥
मी हस्त घालूनि काढीन सत्वर । सत्य असेल तरि न डंखो विखार ।
येरी म्हणे तुम्ही सर्पावर निजणार । काय विषधर करील तुम्हां ॥८२॥
हरि म्हणे चेतवीं महअग्न । आंत निःशंक मी प्रवेशेन ।
येरी म्हणे द्वादश गांवें कृशान । तुम्हीं गिळिला बाळपणी ॥८३॥
मग म्हणे वनमाळी । खडतर दैवत असेल भूमंडळीं ।
त्याच्या देवळांत मज घालीं । सत्य असत्य निवडेल तेथें ॥८४॥
सत्यभामा म्हणे देव समस्त । राबती तुम्हांपुढे होऊन भृत्य ।
हरि म्हणे तुलायंत्र करुनि त्वरित । मज त्यांत बैसवीं ॥८५॥
घाय हाणितां कळेजवळी । पारडें उचलेल अंतराळी ।
सत्य असत्य सकळी । निवडेल तेथें गजगमने ॥८६॥
मग बोले ते गोरटी । अनंत ब्रह्मांडें तुमचे पोटीं ।
तुमचें वजन करावया जगजेठी । तुला कोठूनि आणू मी ॥८७॥
तुम्हांजवळी मागता प्रमाण । सर्वही होईल अप्रमाण ।
म्हणोनि दृढ धरिले चरण । महिमा पूर्ण कळेना ॥८८॥
असो एकांतसुखशयनी । सत्यभामा भोगी चक्रपाणी ।
सच्चिदानंद मोक्षदानी । लीला दावी भक्तांसी ॥८९॥
कमलोद्‌भवसुत एके दिवशीं । आला सत्यभामेच्या गृहासी ।
येरी धावोनि लागे चरणांसी । बैसावयासी आसन देत ॥९०॥
पूजा करुनि षोडशोपचार । म्हणे परिसा जी एक विचार ।
जन्मोजन्मीं श्रीकृष्ण भ्रतार । व्हावा ऐसें वाटतसे ॥९१॥
यासी कवण व्रत कवण दान । ऐकोनि हांसे चतुरास्यनंदन ।
म्हणे हरिमहिमा नेणोन । जन्मपंक्ती इच्छीतसे ॥९२॥
हे श्रीकृष्णाची पत्‍नी होऊन । इचे अद्यापि नव जाय अज्ञान ।
दुर्दुर कमळाजवळी बैसोन । सुवास नेणोन चिखलीं लोळे ॥९३॥
तरी इचा अभिमान झडे समूळ । ऐसा करावा कांही खेळ ।
पात्र पाहूनि कुशळ । वादार्थ माजी सांठविती ॥९४॥
नारद म्हणे जरी कृष्णदान देसी । तरी तो जन्मोजन्मीं पावसी ।
तरी हें पुसोनियां हृषीकेशी । आणीं मनासी आधीं बरें ॥९५॥
हरीसी एकांती पुसे सत्यभामा । तुम्हांसी दान देईन मी पुरुषोत्तमा ।
ऐकतां हांसें आलें मेघश्यामा । पूर्णकामा सर्वेशा ॥९६॥
सत्यभामेसी म्हणे कृपानिधी । हे मज मानली तुझी बुद्धी ।
तरी दानासी उशीर न करावा आधीं । उठाउठीं देइंजे ॥९७॥
भामा पुसे द्विजांसी जाऊन । दान घेतां काय श्रीकृष्ण ।
विप्र म्हणती तो गोवळ पूर्ण । आम्ही ब्राह्मण सोंवळे ॥९८॥
परम कपटी चोर जार । आमुचे गृही त्याचा न व्हावा संचार ।
यासी उत्तम वस्त्रें अलंकार । कैंचे आम्हीं पुरवावे ॥९९॥

कृष्णदानाचा अंगीकार । कदा न करिती कोणी विप्र ।
अविद्येनें वेष्टिले साचार । कृष्णमहिमा नेणती ॥१००॥
अनंत जन्मींचे तपाचरण । तरीच हाता येईल श्रीकृष्ण ।
असो सत्यभामा परतोन । नारदाजवळी पातली ॥१॥
म्हणे कोणीच दान न घेती तत्त्वतां । तू तरी अंगीकार करीं आतां ।
कृष्णदानासी ब्रह्मसुता । पात्र धन्य तूंचि पैं ॥२॥
नारद म्हणे अवश्य । मी दान घेतों जगन्निवास ।
पूर्ण ब्रह्म पुराणपुरुष । अनायासें ये हाता ॥३॥
सत्यभामा म्हणे यदुवीरा । दानासी पात्र नारद बरा ।
हें मानलें कीं तुमच्या विचारा । हरी म्हणे त्वरा करावी ॥४॥
पुष्यार्क योग उत्तम बहुत । ऐसा पुढे न साधे मुहूर्त ।
नारदाजवळी आला श्रीकृष्णनाथ । वस्त्राभरणीं शृंगारूनि ॥५॥
संकल्प करूनि यथासांग । नारदकरीं देत श्रीरंग ।
जो क्षीराब्धिहृदयरत्‍नरंग । पूर्ण निःसंग परब्रह्म ॥६॥
नारद म्हणे वनमाळी । हा ब्रह्मवीणा घेईं कां जवळी ।
तंतु तुटों नेदीं निजमूळीं । श्रुतिस्वर सांभाळिंजे ॥७॥
एक मुळींचा तुटता तंत । तेणेम् नाश होईल बहुत ।
कृष्णा माझा भावार्थ । तुज ठाउका असे कीं ॥८॥
माझी देवतार्चनाची पेटी । जतन करी कां जगजेठी ।
नारद चालिला उठाउठी । पाहे दृष्टीं सत्यभामा ॥९॥
पुढें जातो कमलोद्‌भवपुत्र । मागे चाले शतपत्रनेत्र ।
जो मेघश्याम कोमलगात्र । सहस्रवक्त्र वर्णी जया ॥११०॥
द्वारकेचे म्हणती जन । जगद्‌वंद्य हा जगज्जीवन ।
त्याच्या खांदां ओझें देऊन । नारदमुनि नेतसे ॥११॥
नारद म्हणे हृषीकेशी । कां रे हळुहळू चालतोसी ।
गृहआशा अजूनि न सोडिसी । कैसा साधिसी परमार्थ ॥१२॥
असो ऐसा शारंगपाणि । नार दूरी गेला घेऊनी ।
तो सत्यभामा निजसदनीं । वियोगानळें आहाळली ॥१३॥
तळमळी विरहेंकरून । म्हणे हातींचें गेलें निधान ।
हे कृष्ण हे कृष्ण म्हणोन । वियोगानळें आहाळत ॥१४॥
सत्यभामा करी रुदन । आतां कैं देखेन मधुसूदन ।
ठकवूनि गेला ब्रह्मनंदन । भुली पूर्ण घातली ॥१५॥
मग सत्यभामेचिया सदनीं । मिळाल्या सकळ कृष्णकामिनी ।
म्हणती भली गे करणी । दान चक्रपाणी दीधला ॥१६॥
जांबुवंती म्हणे आम्ही इतुक्याजणी । जवळी असतां कृष्णकामिनी ।
दान द्यावयालागूनी । तूंचि धनीण झालीस ॥१७॥
अज अजित जगत्पती । त्यासी कैंच्या जन्मपंक्ती ।
तुज कोणीं दिधली ही मती । दुःखदायक अत्यंत ।१८॥
मग बोलिली सत्राजितकुमारी । बरा मत्सर साधिला सुंदरी ।
तुवां आपुलें हित तरी । काय विचारिलें सांग पां ॥१९॥
पायांवरि घालूनि पाषाण । मोडिले जैसे आपुले चरण ।
जैसा आपणचि रुईचीक भरुन । नेत्र बळें दवडिले ॥१२०॥
कीं आपुलेंचि छेदूनियां घ्राण । वैरियांसी केला अपशकुन ।
जैसे आपुलेंचि तान्हें मारून । आळ घातला सवतीवरी ॥२१॥
कौतुकें केलें विषप्राशन । परी न कळे जवळी आलें मरण ।
तैसें तुवां श्रीकृष्णदान । करूनि केलें अनहित ॥२२॥
मित्रविंदा बोले वचन । जळलें तुझें शहाणपण ।
निर्विकारवस्तु श्रीकृष्ण । त्यासी जन्ममरण लाविसी ॥२३॥
वैकुंठनाथ पूर्णावतारी । त्यावरी तुझ्या बापें घातली चोरी ।
प्रतापवंत कंसारी । पाताळकुहरी शोधूं गेला ॥२४॥
मग युद्धी जिंकूनि ऋक्षपती । मणि आणि जांबुवंती ।
घेऊनि आला जगत्पती । ऐसी ख्याति तुझी वो ॥२५॥
लक्ष्मणा म्हणे तुझें ज्ञान । आजि कळलें संपूर्ण ।
नरकासुराशीं नेऊन । जगज्जीवन भिडविला कीं ॥२६॥
सोळा सहस्र सवती पूर्ण । निर्लज्जे तूं आलीस घेऊन ।
शेवटीं हरि दिधला दान । शहाणपण वाहवलें ॥२७॥
याज्ञजिती म्हणे ते वेळां । बरा सवतीमत्सर साधिला ।
दाना श्रीरंग दिधला । कोणी सांगितला शास्त्रार्थ ॥२८॥
नारदें आणिलें स्वर्गसुमन । तें रुक्मिणीसी दिधलें म्हणोन ।
तुवां अनर्थ केला पूर्ण । तुझे गुण जाणों आम्ही ॥२९॥
कीं घडिघदी क्षुधा लागते म्हणोन । उदरचि टाकिलें फाडून ।
जैसे देवळाचे शिखर पाडून । पोवळीं भोवती रचियेली ॥१३०॥
कीं गांठी असतां कांही धन । म्हणोनि तोडूनी टाकिले स्वचरण ।
वसतें मोडूनियां सदन । मांडव पुढें घातला ॥३१॥
तैसेंचि हें तुवां केलें पूर्ण । दानासी दिधला जगन्मोहन ।
तों मद्रावती बोले वचन । तुझें ज्ञान दग्ध जाहलें ॥३२॥
ज्या हरीचें करितां स्मरण । तुटे जन्मसंसारबंधन ।
जो सर्वद्रष्टा अचिंत्य निर्गुण । तयासी गुण लाविसी तूं ॥३३॥
तों देवकी धांवली तत्काळ । म्हणे तुवां दानासी दिधलें माझें बाळ ।
नवमास पोटीं वाहिला घननीळ । जो कां निर्मळ अंतर्बाह्य ॥३४॥
मी जवळी असतां जननी । आणि या सोळा सहस्र कामिनी ।
दान द्यावया स्वामिणी । तूंचि कैसी जाहलीस ॥३५॥
जेणें तुजा पिता मारिला । तो शतधन्वा पूर्वीं वर योजिला ।
तो सांडूनि त्वां कृष्ण वरिला । मणि आणिला म्हणोनियां ॥३६॥
सत्यभामा अधोवदन । कोणासी नेदी प्रतिवचन ।
जैसें तस्करासी होता वृश्चिकदंशन । तो कळ सोसूनि उगाचि राहे ॥३७॥
किंचा चोराची जननी । रडों न लागे प्रकट जनीं ।
असो बळिभद्रें ऐकिलें कर्णीं । ब्रह्मनंदने हरि नेला ॥३८॥
सिद्ध करुनि चतुरंग दळभार । धांवण्या निघाला बळिभद्र ।
वसुदेव उद्धव अक्रूर । उग्रसेन धांवतसे ॥३९॥
म्हणती नारद मैंद पूर्ण । सत्यभामेसी घालूनि मोहन । ं
श्रीकृष्ण जगाचेम् जीवन । नेतो चोरून सर्वांसी ॥१४०॥
दूरी देखोनि दळभार । नारदासी म्हणे यदुवीर ।
आमुचे वडील आले समग्र । शिक्षा थोर करिती आम्हां ॥४१॥
नारद म्हणे हृषीकेशी । तूं भिऊं नको मानसीं ।
मी प्रत्युत्तर देतो समस्तांसी । तूं असें पाठीशीं माझिया ॥४२॥
तों जवळी आले वसुदेव संकर्षण । म्हणती श्रीकृष्ण आमुचें जीवन ।
सत्यभामेसी वचनीं गोंवून । कैसा नेतोसी दयार्णवा ॥४३॥
नारद म्हणे ऐका समस्त । मी काय ठकवूनि नेतों कृष्णनाथ ।
पाठीशी कां आलां धावत । दळभार सिद्ध करुनिया ॥४४॥
मी तरी एकला ब्राह्मण । मजशीं करूं पाहता भांडण ।
सत्यभामेने दिधलें दान । तुम्ही परतोन मागतां ॥४५॥
मज म्हातारपण निश्चिती । म्हणोनि हरि घेतला सांगाती ।
येरु म्हणती आणिक तुम्हांप्रतंआमुच्या मनोगतें चाले कृष्णनाथ ।
त्रिभुवन शोधितां समस्त । ऐसा सांगाती मिळेना ॥४७॥
यादव घालिती नमस्कार । नारदापुढें पसरिती पदर ।
तूं जे वस्तू मागसी साचार । ते देऊ कृष्णा पालटा ॥४८॥
नारद म्हणे कृष्ण पालटाशीं । कोणती वस्तु मागूं तुम्हांपाशीं ।
नाशवंत देऊन अविनाशी । नेऊं म्हणता ठकवूनियां ॥४९॥
श्रीकृष्णाच्या मुखावरूनी । कोटि काम सांडिजे ओंवाळूनी ।
ऐसा सांगाती त्रिभुवनीं । न मिळे शोधितां सर्वथा ॥१५०॥
यादव म्हणती स्यमंतकमणी । घेऊनि सोडा जी चक्रपाणी ।
मग म्हणे नारदमुनी । नलगे सर्वथा आम्हांतें ॥५१॥
त्या मण्याचे पायीं अनर्थ बहुत । मेले प्रसेन सत्राजित ।
तैसाचि आमुचाची होईल घात । न घें मणि सर्वथा तो ॥५२॥
यादव म्हणती दिव्य सुवर्ण । हरीच्या भारोभार देऊं पूर्ण ।
मग म्हणे ब्रह्मनंदन । अवश्य आणून देइंजे ॥५३॥
तुळा उभविली सत्वर । पारडीं बैसविला यादवेंद्र ।
तोम् भामा म्हणे श्रीधर । मीचि सोडवीन तत्त्वतां ॥५४॥
माझ्या बापाचा मणि आंदण । नित्य प्रसवे नऊ भार सुवर्ण ।
मज धनासी नाहीं वाण । जगज्जीवन सोडवितें ॥५५॥
अहंकार धरूनि पूर्ण । घातलें सकळ संग्रहसुवर्ण ।
सत्यभामा पाहे अधोवदन । सरलें धन सर्वही ॥५६॥
कृष्णनायका एक शत षोडश सहस्र । एकदांचि उठिल्या समग्र ।
सुवर्ण घालिती सत्वर । अणुमात्र न ठेवती ॥५७॥
शेवटीं अंगावरील सुवर्ण । गोपी घालिती नेऊन ।
द्वारकेचें राज्य भांडार संपूर्ण । आणूनि तेथें घातलें ॥५८॥
समुद्रामाजी पडलें हरळ । तैसे सुवर्ण जाहलें सकळ ।
मशकाचेनि भूगोळ । उलथोनि कैसा पाडवे ॥५९॥
उंच आहे किती नभ । हे काय गणूं शके शलभ ।
आदित्यमंडळ सुप्रभ । मोजवे केवीं तमातें ॥१६०॥
मेरुचियां वजनासी पाहीं । कांटिया घालती जैसी राई ।
तैसें द्वारकेचें धन सर्वही । तुळेमाजी हळवट ॥६१॥
सकळ नगरींचे लोक धांविन्नले । त्यांही आपुलें सुवर्ण घातलें ।
गुंजभरी नाहीं उरलें । द्वारकेमाजी कांचन ॥६२॥
आनकदुंदुभीची पत्‍नी । जिच्या उदरी जन्मला चक्रपाणी ।
तिनें सुवर्ण घातलें आणोनी । मोहें करूनि तेधवां ॥६३॥
रुपें कांसे तांबे पितळ । अष्टधातु घातल्या प्रबळ ।
जन आश्चर्य करिती सकळ । नवल अद्‌भुत देखोनि ॥६४॥
पहा वृक्षशाखेवरी देखा । भार घालूनि बैसे पिपीलिका ।
तैशा अष्टधातू सकळिका । तूळेमाजी दिसती ॥६५॥
अनंत ब्रह्मांडें ज्याच्या पोटी । तो पारडा बैसविला जगजेठी ।
एक म्हणती हरि नाटकी कपटी । जड बहुत जाहला ॥६६॥
नारद आणि हा गोविंद । दोघांनी मांडिला हा विनोद ।
एक भोंदू एक मैंद । सत्यभामेसी मिळाले ॥६७॥
एक चहाड एक चोर । एक कळीलावा एक जार ।
एक उदास एक उदार । अनिवार दोघेही ॥६८॥
न उचले पारडें देखोनी । देवकी रडे धाय मोकलूनी ।
म्हणे सत्यभामे वारणी । अघटित करणी त्वां केली ॥६९॥
भ्रताराचें केलें दान । हें जाहलें नाहीं अद्यापि श्रवण ।
देवकी घरी नारदाचे चरण । मज पुत्रदान देईं कां ॥१७०॥
नारद म्हणे आली नाहीं रुक्मिणी । जे त्रिभुवनपतीची पट्टराणी ।
सुवर्ण बहुत आहे तिचे सदनीं । तीस बोलावू पाठवा जी ॥७१॥
सकळांसी मानली गोष्टी । उद्धव पाठविला उठाउठी ।
तों दृष्टीं देखिली गोरटी । जिचे पोटीं मन्मन जन्मला ॥७२॥
रत्‍नजडित चौकी चांगली । त्यावरी जगन्माता बैसली ।
शुभ्र वस्त्र मुक्तलग चोळी । कंठी एकावेळी डोलत ॥७३॥
ऐसी ते भीमकहृदय रत्‍न । उद्धवभक्तें दृष्टीं देखोन ।
केलें साष्टांग नमन । वर्तमान निवेदिलें ॥७४॥
ऐकतां साद्यंत वर्तमान । केलें किंचित हास्यवदन ।
तैसीच वृंदावनीं जाऊन । केलें नमन तुळशीसी ॥७५॥
त्रिवार प्रदक्षिणा करून । घेतले पक्वदळ प्रार्थून ।
रत्‍नताटीम् घालून । वरी दिव्य वस्त्र झांकिले ॥७६॥
हंसगती चमकत । मन्मथजननी आली तेथ ।
श्रीकृष्ण आणि कमलोद्‍भवगत । षोडशोपचारें पूजिलें ॥७७॥
रुक्मिणीचा भाव निर्मळ । तुळेवरी ठेविलें तुळसीदळ ।
श्रीकृष्णाचें पारडें तत्काळ । आपोआप उचललें ॥७८॥
सकळांमाजी श्रेष्ठ भाव । भावें सोडविला माधव ।
विमानीं तटस्थ पाहती देव । पुष्पवर्षाव करिताती ॥७९॥
धन्य धन्य भीमकराजकुमारी । तुळसीदळ ठेवूनि तुळेवरी ।
सोडविला मधुकैटभारी । तो कंसारी भक्तवत्सल ॥१८०॥
जे आदिपुरुषाची ज्ञानशक्ती । अनंत शक्ति जियेपुढें राबती ।
ब्रह्मादिक बाळें निश्चितीं । नाचवी रात्रंदिवस जे ॥८१॥
ब्रह्मसुखाचा समुद्र । माजी बुडाले जीव समग्र ।
तेथींची गोडी अणुमात्र । चाखों नेदी कोणातें ॥८२॥
जिकडे करी कृपावलोकन । तो तत्काळ होय ज्ञानसंपन्न ।
देहींच विदेही होवोन । कैवल्यपद पावे तो ॥८३॥
असो सोनें जाहले बहुत । तें काढिती हातोहात ।
गोपी धांवती समस्त । माझें माझें म्हणोनि ॥८४॥
गुळावरी बैसती मक्षिका । तैशा गोपी झोंबती सकळिका ।
रुक्मिणी नारद श्रीरंग देखा । कौतुक पाहती तयांचें ॥८५॥
यापरी जन नाडले देख । श्रीकृष्णभजनीं जाहले विन्मुख ।
खरें मानूनि धनदारासुख । झाले भ्रांत अहंमंआते ॥८६॥
एक म्हणती माजी सरी देख । एक म्हणे माझें पदक ।
एक म्हणे माझा चिंतांक । सोडीं वेगें आलगटे ॥८७॥
एक म्हणे शीसफूल चंद्ररेखा । तो माझा मजकडे टाका ।
मूद राखडी गळ्याच्या टिका । तानवडे वोळखा माझी हीं ॥८८॥
चुडे दोरे हातसर । माझी दंडकडीं बाजुबंद सुंदर ।
माझ्या मुद्रिका परिकर । मुक्ताहार माझे हे ॥८९॥
सत्यभामा धांवें लोभेंकरुन । म्यां पर्वतासमान घातलें सुवर्ण ।
माझे गुंजभर होता न्यून । अनर्थ पूर्ण होईल ॥१९०॥
षोडशसहस्र स्नुषा देखा । देवकी म्हणे तुम्ही आवघ्या मूर्खा ।
माझें अलंकार मजपुढें टाका । हांसती गोपिका गदगदां ॥९१॥
म्हणती म्हातारपणीं सोस । कां हो सुटला तुम्हांस ।
आतां हे अलंकार सुनांस । वाटां आम्हांस मामिसें ॥९२॥
नारदे वंदिले भीमकीस । माते तूंचि भोगीं जगन्निवास ।
प्रदक्षिणा करुनि दोघांस । ऊर्ध्वपंथे चालिला ॥९३॥
जन सर्वही गुंतले धना । रुक्मिणी घेऊनि जगन्मोहना ।
पूर्ण ब्रह्मानंद वैकुंठराणा । अगाध लीला दावित ॥९४॥
हरिविजयग्रंथ परिस पूर्ण । जीव केवळ लोह कठिण ।
या परिसासी झगटती येऊन । तरी तत्काळ सुवर्ण होती पैं ॥९५॥
सदा सर्वदा हरिविजयश्रवण । हेंचि लोहपरिसाशी संघटण ।
अहंकृतिकाळिमा जाळून । केवळ सुवर्ण होती ते ॥९६॥
श्रीमद्‌भीमातटविलासिया । ब्रह्मानंदा पंढरीराया ।
श्रीधरवरदा करुणालया । विसांविया जगद्‌गुरो ॥९७॥
इति श्रीहरिविजयग्रंथ । संमत हरिवंशभागवत ।
प्रेमळ भक्त सदा परिसोत । त्रिंशत्तमाध्याय गोड हा ॥१९८॥
॥ अध्याय तिसावा समाप्त ॥ ओव्या १९८ ॥
॥ श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥