श्रीगणेशाय नमः ॥ जय जय वृंदावनविलासिनी । आदिमाये तूं कुलस्वामिनी ।
सनकादिकांच्या हृदयभुवनीं । तूं भवानी राहसी ॥१॥
काम क्रोध अनिवार । हेचि शुंभ निशुंभ दुष्ट असुर ।
अहंकार हा महिषासुर । करीं संहार तयांचा ॥२॥
ब्रह्मा विष्णु आणि रुद्र । शेष वाचस्पति पुरंदर ।
पुराणें शास्त्रें वेद समग्र । तुझें गोंधळी नाचती ॥३॥
व्यास वाल्मीक वामदेव शुक । प्रह्लाद नारद बली भीष्मादिक ।
हेचि दिवटे प्रकाशक । जनांसी मार्ग दाखविती ॥४॥
तूं कैवल्यपदकनकलतिका । आनंदसरोवरमराळिका ।
ब्रह्मानंदपददायका । निजभक्तांसी सुख देसी तूं ॥५॥
मनमोहने गोकुळवासिनी । दुष्टदैत्यसंहारिणी ।
सांवळे मुरलीधरे जगन्मोहिनी । नंदसदनीं खेळसी तूं ॥६॥
संगें घेऊनि गोपाळ । निरंजनीं घालिसी गोंधळ ।
कंस दैत्य हे बस्त सबळ । बळी घेसी तयांसी ॥७॥
तेचि तूं अंबे भीमातीरीं । समपद समकर समनेत्रीं ।
वाट पाहसी अहोरात्रीं । निजभक्तांची पंढरीये ॥८॥
तेरावा अध्याय संपतां तेथें । रामरूप धरिलें कृष्णनाथें ।
असुरासुर प्रभंजनसुतें । येवोनियां संहारिला ॥९॥
कंस अत्यंत भयेंकरूनी । जें जें पाहों जाय नयनीं ।
पंचभूतें चराचर प्राणी । कृष्णरूप दिसती तया ॥१०॥
हडपी देती विडिये करूनी । कंस पाहे विडा उकलोनी ।
त्यामाजी दिसे चक्रपाणी । हांक फोडोनि विडा टाकी ॥११॥
म्हणे तांबूलांत मेळवूनि कृष्ण । मज दिधला तुवां आणून ।
घेऊं पाहतोसी माझा प्राण । शत्रु पूर्ण जाहलासी ॥१२॥
असो इकडे गोकुळीं । वनासी चालिला वनमाळी ।
भोंवतीं गोपाळांची मंडळीं । नाना वाद्यें वाजविती ॥१३॥
लागतां मुखवायूचें बळ । पांवे वाजती अति रसाळ ।
घुमरी मोहरी मृदंग टाळ । गाती गोपाळ स्वानंदें ॥१४॥
पूर्वीं तप आचरला बहुवस । धन्य धन्य तोचि वंश ।
स्वअधरीं रमाविलास । धरूनि वाजवी सर्वदा ॥१५॥
कमळेहूनि तप मोठें । वेणु आचरला बहुत वाटे ।
तरीच अधरीं धरिला वैकुंठपीठें । सदा तयातें न विसंबे ॥१६॥
हरीच्या गळ्याची वनमाळा । आपादलंबिनी मकरंद आगळा ।
सदासर्वदा पडली गळां । द्वेष उपजला कमलेसी ॥१७॥
म्हणे मी चरणींच राहिलें । इनें आपाद हरीस आवरीलें ।
हें न चुकेचि कदाकाळें । भक्तिबळें बळावली ॥१८॥
हरि धरी नाना अवतार । हे गळ्याची नव्हे दूर ।
इचा किती करावा मत्सर । जाहली प्रियकर कृष्णातें ॥१९॥
पडिली हे न सुटे गळां । मग तिसीं स्नेह वाढवी कमळा ।
गुणगंभीर सांवळां । दोघी सेविती प्रीतीनें ॥२०॥
धन्य तो हातींचा वेत्र । घेवोन हिंडे राजीवनेत्र ।
धन्य ते शिखी साचार । पिच्छें श्रीधर शिरीं वाहे ॥२१॥
असो ऐका मथुरेचें वर्तमान । कंस चिंताक्रांत रात्रंदिन ।
तों अघासुर बोले वचन । म्हणे मी गिळीन शत्रु तुझा ॥२२॥
कंसें गौरविला दुराचार । कानानाप्रति येत अघासुर ।
होऊनि विशाळ अजगर । असंभाव्य पसरला ॥२३॥
शत योजनें लंबायमान । पर्वताकार दिसे दुरून ।
द्वादश गांवें मुख पसरोन । पडिला असे उरग तो ॥२४॥
जैसीं नगशृंगे तीक्ष्ण बहुत । तैसे ओळीनें भ्यासुर दंत ।
गो-गोप आंत प्रवेशत । पर्वतदरी म्हणोनियां ॥२५॥
मागें दुरावला श्रीधर । पुढें गेली गाईंची मोहर ।
नव लक्ष गोपाळ समग्र । मुखामाजी संचरले ॥२६॥
दूरी राहिला गोपाळ । पुढें विघ्न ओढवलें सबळ ।
भक्तवत्सल घननीळ । जाणोनि आंत प्रवेशला ॥२७॥
पूर्वीं कालिया मर्दिला थोर । त्याहूनि विशाळ हा अजगर ।
गोगोपाळांसहित मुरहर । मुखीं त्याच्या प्रवेशला ॥२८॥
प्रवेशले जाणोनि समग्र । जाभाडें मिळवी अघासुर ।
आक्रंदती गाईंचे भार । प्रळय थोर मांडला ॥२९॥
गडी म्हणती नारायणा । आतां रक्षीं आमुच्या प्राणां ।
तुवां पूर्वीं उचलूनि गोवर्धना । भक्तजनां रक्षिलें ॥३०॥
द्वादश गांवें दावाग्न । तुवां गिळिला न लगतां क्षण ।
येथेंही तूंचि रक्षिसि पूर्ण । भरंवसा आहे आम्हांतें ॥३१॥
सिंह सखा जाहला पुरता । मग भय काय काननीं हिंडतां ।
घरीं येवोनि बैसला सविता । कायसी चिंता दीपाची ॥३२॥
ऐसें बोलतां गोपाळ । भक्तवत्सल तो तमाळनीळ ।
कृपेनें द्रवला दयाळ । जाहला विशाळ ते समयीं ॥३३॥
द्वादश-योजनें त्याचें मुख । त्याहून उंच जाहला रमानायक ।
उभाचि अजगर देख । चिरिला तेव्हां गोविंदें ॥३४॥
जैसा शुष्क वेणु कुठारें । एकाचि घायीं उभा चिरे ।
कीं पट फाडितां निकरें । वेळ कांहीं न लगेचि ॥३५॥
तैसा उभाचि फाडिला अघासुर । सोडविले गो-गोपांचें भार ।
गगनांतूनि पुष्पवृष्टी सुरवर । वारंवार करिताती ॥३६॥
अस्तास जातां चंडांश । गोकुळा परतला परमपुरुष ।
नंदादि गौळियां यशोदेस । समाचार कळला हा ॥३७॥
आश्चर्य वाटे सकळांते । म्हणती मनुष्य कोण म्हणे यातें ।
समाचार कळला कंसातें । अघासुर निमाला ॥३८॥
मग पाठविला धेनुकासुर । महाक्रोधी दुराचार ।
ताडवनांत असुर । वृषभ होऊनि बैसला ॥३९॥
तें जाणोनि गोविंद । तिकडे चालविला गोवृंद ।
ताडवनांत मुकुंद । नानाविध खेळ खेळे ॥४०॥
ताड लागले दात बहुत । माजीं धेनुकासुर गर्जत ।
गोप जाहले भयभीत । हरिमुख तेव्हां विलोकिती ॥४१॥
दैत्याचा उत्कर्ष अद्‌भुत । शृंगें उंच जेवीं महापर्वत ।
हांकें निराळ गाजत । मग कृष्णनाथ काय करी ॥४२॥
प्रतापदिनकर घननीळें । धेनुकासुरास पाचारिलें ।
तंव तो शृंगें उभारोनि बळें । हरीवरी धांविन्नला ॥४३॥
महिषासुर आरडत । शक्तीवरी जैसा धांवत ।
कीं हिरण्यकश्यप बळें बहुत । नरहरीवरी कोसळे ॥४४॥
तैसा धेनुकासुर धांविन्नला । श्रीहरीअंगीं मिसळला ।
दोन्ही शृंगें ते वेळां । रमानाथें धरियेलीं ॥४५॥
उलथोनि भूमीवरी पाडिला । सवेंचि सरसावूनि धांवला ।
मग श्रीकृष्णें चरणीं धरिला । भोवंडिला गरगरां ॥४६॥
आफळिला सबळ बळें । गतप्राण जाहला ते वेळे ।
दिव्य सुमनें वर्षले । वृंदारक तेधवां ॥४७॥
ऐसा अद्‌भुत करूनि पुरुषार्थ । गोपांसहित परतला वैकुंठनाथ ।
कंसासी कळला वृत्तांत । धेनुकासूर निमाला ॥४८॥
मग परम प्रतापी केशी असुर । उभा राहिला कंसासमोर ।
म्हणे गोकुळाचा संहार । क्षणमात्रें करीन मी ॥४९॥
माझिया प्रतापापुढें । देव पळती होऊनि बापुडे ।
श्रीकृष्ण-बळिराम केव्हडे । मारावया अशक्य ॥५०॥
मी कोपतां वीर केशी । पळती दिनमणि आणि शशी ।
ऐकतां कंस मानसीं । परम संतोष पावला ॥५१॥
वस्त्रें भूषणें दिधलीं तयासी । गोकुळा चालिला दैत्य केशी ।
अश्वरूप धरूनि वेगेंसीं । घोषप्रदेशीं पातला ॥५२॥
तळवे वाजती तेव्हां सबळ । दणाणिलें उर्वीमंडळ ।
देवीं विमानें सकळ । पळविलीं हो तेधवां ॥५३॥
पर्वताकार सबळ बळी । गोकुळाभोंवते कावे घाली ।
ऐसा कोणी नाहीं बळी । जो दृष्टीं न्याहळी तयातें ॥५४॥
गोकुळीं जाहला हलकल्लोळ । कपाटें लोक देती सकळ ।
म्हणती आतां नुरे गोकुळ । प्रळयकाळ पातला ॥५५॥
सिंहनाद जेंव्हा करी । थरथरे सकळ धरित्री ।
ऐसा कोण आहे क्षेत्री । जो जाऊनि धरी तयातें ॥५६॥
एक हांक झाली गोकुळीं । ऐसें देखोनि वनमाळी ।
अभय दिधलें ते वेळीं । म्हणे चिंता करुं नका ॥५७॥
ऐसें बोलोनि राजीवनयन । मातंगावरी धांवे पंचानन ।
कीं उरगांवरी विष्णुवहन । न सांवरत झेंपावें ॥५८॥
कीं राक्षसांवरी निराळोद्‌भवसुत । धांवे जैसा अकस्मात ।
त्याचि प्रकारें दीननाथ । केशियावरी धांविन्नला ॥५९॥
केशीनें देखिला श्यामसुंदर । कोमलांग नवपंकजनेत्र ।
म्हणे हाचि मुख्य शत्रु साचार । दैत्यसंहार केला यानें ॥६०॥
कृष्णें धांवूनि ते वेळां । अकस्मात चरणीं धरियेला ।
भोंवंडूनि भिरकाविला । येरू सरसावला सवेंचि ॥६१॥
विशाळ मुख पसरिलें । हरीस म्हणे गिळीन सगळें ।
चरणीं धरोनि ते वेळे । पुढती कृष्णें टाकिला ॥६२॥
पर्वताकार सबळ घोडा । क्रोधें कडकडां खाय दाढा ।
अद्‌भुत हरीचा पवाडा । त्रिदश नेत्रीं विलोकिती ॥६३॥
मागुती सरसावूनि धांविन्नला । हरीनें रगडूनि मुंगा पिळिला ।
सव्य हस्त ते वेळां । मुखीं घातला यदुवीरें ॥६४॥
कुक्षीपर्यंत हात । घाली तेव्हां जगन्नाथ ।
जैसा लोहगोळा अतितप्त । तैसा जाळीत अंतरीं ॥६५॥
जिव्हा तयाची पिळोनी । बाहेर काढिली उपटोनी ।
दैत्यें नेत्र वटारुनी । त्यजिला प्राण तेथेंचि ॥६६॥
मुखींहूनि अशुद्धाचा पूर । भडभडां वाहे अनिवार ।
विमानीं आनंदले सुरवर । सुमनें अपार वर्षती ॥६७॥
कळला कंसासी समाचार । प्राणासी मुकला केशी वीर ।
मग धरणीवरी शरीर । कंसें घातलें तेधवां ॥६८॥
जैसा पडलिया घटश्रोत्र । अत्यंत शोक करी दशवक्त्र ।
तैसा व्याकुळ कंसासुर । केशीदैत्याकारणें ॥६९॥
याउपरी एके दिवशीं । गाई चारीत हृषीकेशी ।
कंसें पाठविलें प्रलंबासी । कपटवेषें दुरात्मया ॥७०॥
वृषभवेष धरूनी । गाईंमाजी चरे वनीं ।
परम द्वेषें जळे मनीं । हरीकडे पाहोनियां ॥७१॥
शृंगें उभारुनि ते वेळां । श्रीकृष्णावरी धांविन्नला ।
दैत्य कपटवेषी कळला । श्रीरंगासी तेधवां ॥७२॥
धरूनि दोन्ही शृंगें । भवंडोनि आपटिला श्रीरंगें ।
जैसें पक्व फळ चूर होय वेगें । उर्वीवरी आपटितां ॥७३॥
तैसें चूर जाहलें शरीर । प्राणास मुकला असुर ।
कळला कंसास समाचार । प्रलंब परत्र पावला ॥७४॥
याउपरी एके दिनीं । निरभ्र चांदणें यामिनी ।
बळिराम आणि चक्रपाणी । वसंतवनीं खेळती ॥७५॥
गोपाललनांसमवेत । कालियामर्दन वनीं खेळत ।
तों शंखचूडदैत्य तेथ । आला दुष्ट तेधवां ॥७६॥
महानिर्दय यक्ष पापखाणी । गोवेष धरिला दोघांजणीं ।
गाईंऐशी ध्वनीं । दुरूनि वनीं करिती ते ॥७७॥
ते कुबेराचे सेवक । महाकपटी दुष्ट देख ।
क्षणक्षणां फोडिती हांक । व्रजनायक ऐकतसे ॥७८॥
बळिभद्रासीं म्हणे मुरहर । गाई धरोनि नेतो व्याघ्र ।
तरीच बाहती वारंवार । करुणास्वरें करूनियां ॥७९॥
ऐसें बोलोनि कमलानायकें । गोब्राह्मणप्रतिपाळकें ।
परमपुरुषें भक्ततारकें । ताडवृक्ष उपडिला ॥८०॥
पाठिराखा भूधरअवतार । तेणें उपडिला प्रचंड तरुवर ।
त्वरें धांवले महावीर । गोरक्षणाकारणें ॥८१॥
तों ते दोघे कपटवेषी । पळते जाहले वेगेंसीं ।
राम आणि हृषीकेशी । मनोवेगेंसीं धांवले ॥८२॥
तों ते गोवेष टाकिती । व्याघ्र होवोनि वेगें पळती ।
शेष हरि न सोडिती । पाठलाग तयांचा ॥८३॥
मावकर दोघे जण । व्याघ्रवेषही टाकून ।
महाभ्यासुर रूप धरोन । उभे परतोन ठाकले ॥८४॥
नगमस्तकीं पडे व्रज । तैसे दोघे मावकर ।
तरुघातें केले चूर । क्षणमात्र न लागतां ॥८५॥
दोघांचीं शिरें खुडूनी । घेऊनि चालिले ते क्षणीं ।
विजयी होऊनि राम-चक्रपाणी । पूर्वस्थळा पावले ॥८६॥
त्यावरी आली एकादशी । जे परम प्रियकर भक्तांसी ।
रुक्मांगद सत्त्वराशी । पूर्वी उद्धरला जिचेनी ॥८७॥
हरिस्वरूप एकादशी । नंद व्रतस्थ ते दिवशीं ।
जागरण जाहलें सर्वांसी । सरली निशा सत्वर ॥८८॥
मग दुसरे दिवशीं पाहीं । नंद उठिला अरुणोदयीं ।
यमुनातीरीं ते समयीं । स्नानालागीं पातला ॥८९॥
तो जलपति मुख्य वरुण । त्याचे दूत रक्षिती अनुदिन ।
अकाळीं जळीं रिघती जे जन । त्यांसी धरून नेती ते ॥९०॥
आणि मनांत चिंती वरुण । श्रीकृष्ण हा आदिनारायण ।
कीं अंशरूपें जाहला सगुण । पाहों लीला तयाची ॥९१॥
हरीचा पहावया अंत । रसाधिपति होता टपत ।
तों अरुणोदयीं नंद अकस्मात । यमुनास्नाना पातला ॥९२॥
नंद करितां अघमर्षण । वरुणहेरीं नेला ओढून ।
गेले पाताळास घेऊन । वरुणापाशीं तेधवां ॥९३॥
यावरी गोकुळी काय झाली करणी । उदयाद्रीवरी आला वासरमणी ।
यशोदा वाट पाहे सदनीं । म्हणे गृहधनी न येती कां ॥९४॥
तों हांक गांवांत झाली । नंद बुडाला यमुनाजळीं ।
चोहोंकडोन धांवले गौळी । यशोदा आली लवलाहें ॥९५॥
यमुनातीरीं येऊनी । वक्षःस्थळ पिटी नंदराणी ।
मूर्च्छागत पडली धरणीं । शोकेंकरूनि विव्हळ ॥९६॥
गौळी संचरले जळीं । एक परिसती आंत जळीं ।
एक बुडिया देतीं जळीं । शोध घेती नंदाचा ॥९७॥
यशोदा शोकें देत हांका । म्हणे नंदजी व्रजपालका ।
प्राणप्रिया सुखदायका । कोठें आतां पाहों तुम्हां ॥९८॥
काल अष्टप्रहर एकादशी । नंदजी तुम्हीं निर्वाण उपवासी ।
आजि पारणें करावयासी । कोठें गेलां न कळे तें ॥९९॥
ऐसी माया करितां शोक । जवळी आला वैकुंठपालक ।
जो भक्तवत्सल शोकहारक । मातेप्रति बोलतसे ॥१००॥
शोक न करावा तत्त्वतां । येचि क्षणीं आणीन पिता ।
कृतांतासी शिक्षा लावीन आतां । करणी करितां विपरीत ॥१०१॥
ऐसें बोलोनि तांतडी । यमुनाजीवनीं घातली उडी ।
चतुर्दश लोकांचा कडोविकडी । झाडा घेतला श्रीरंगें ॥१०२॥
पूर्वीं केलें गोवर्धनोद्धारण । द्वादश गांवें गिळला अग्न ।
तो पुरुषार्थ संपूर्ण । मायेनें मनीं आठविला ॥१०३॥
आलिया महासर्प अघासुर । केशिया मारिला कृष्णें साचार ।
नंदासी आणील हा दृढ विचार । मनीं वाटे मायेतें ॥१०४॥
सकळ गोकुळींचे जन येती । कालिंदीतीरीं तटस्थ बैसती ।
कृष्णमायेभोंवत्या मिळती । नितंबिनी गोकुळींच्या ॥१०५॥
म्हणती यमुनेनें घेतली आहुती । लोक कृतांत भगिनी इजप्रती ।
जे म्हणती ते साच वदती । ऐसें बोलती व्रजजन ॥१०६॥
असो इकडे वरुणलोकाप्रती । सत्वर गेला क्षीराब्धिजापती ।
दूत सांगाती रसाधिपती । श्रीकृष्ण पूर्ण कोपला ॥१०७॥
जो पूर्णब्रह्मानंद अखंड । काळाचा हा महाकाळ प्रचंड ।
यासी करील कोण दंड । सर्वात्मया हरीतें ॥१०८॥
क्षणें जाळील ब्रह्मांड । श्रीकृष्ण प्रतापसूर्य प्रचंड ।
जो पूर्णब्रह्मानंद अखंड । करी दंड काळातें ॥१०९॥
भयभीत जाहला वरुण । बाहेर आला धांवोन ।
घातलें श्रीकृष्णासी लोटांगण । म्हणे शरण अनन्य मी ॥११०॥
तूं पूर्णब्रह्म दीननाथ । म्यां नेणोनि पाहिला अंत ।
तूं कृपाळु लक्ष्मीकांत । क्षमा करीं अन्याय हा ॥१११॥
पुराणपुरुषोत्तमा भुवनचालका । तूं अगोचर ब्रह्मादिकां ।
येणें व्याजें गोकुलपालका । दर्शन मज दीधलें ॥११२॥
अर्पूनि सोळाही उपचार । आवडीं पूजिला श्रीकरधर ।
नमस्कार घाली वारंवार । मग यदुवीर बोलत ॥११३॥
अविद्यायोगें भुलोनी । गेलासीं निजस्वरूप विसरोनी ।
आतां देहाभिमान टाकोनी । सदा स्मरणीं राहिजे ॥११४॥
आज्ञा वंदूनि ते वेळां । नंद हरीस आणूनि दिधला ।
वेगें श्रीरंग परतला । येता जाहला गोकुळा ॥११५॥
निशी संपतां उगवे चंडांश । तैसा यमुनाजळांतूनि परमपुरुष ।
नंदासमवेत आला हर्ष । परम जाहला व्रजातें ॥११६॥
परम वेगें धांवली माया । म्हणे हरि प्राणसखया ।
श्रीरंगा माझिया विसांविया । काय होऊं उतराई ॥११७॥
हरि हें शरीर ओंवाळूनी । कुरवंडी करीन तुजवरोनी ।
बहुतां संकटीं रक्षिलें चक्रपाणी । काय म्हणोनि आठवूं ॥११८॥
असो नंदासी भेटले गौळी । प्रेमें आलिंगिला वनमाळी ।
वाद्यें वाजूं लागलीं ते वेळीं । वेगें आले मंदिरा ॥११९॥
नंदें उत्साह केला थोर । भूसुरां दिधलीं वस्त्रें अलंकार ।
आनंदलें गोकुळ समग्र । रमावरप्रसादें ॥१२०॥
सांगातें घेऊनि जगदानंदकंद । भोजनविधि सारी नंद ।
ते समयींचा ब्रह्म नंद । कवण वर्णूं शके पैं ॥१२१॥
याउपरी एके दिवसीं । नंद निघे शक्तिवनासी ।
देवीची यात्रा ते दिवसीं । सर्व व्रजवासी निघाले ॥१२२॥
यशोदेसहित गौळणी । दहीं दूध घृत लोणी ।
यांचे गाडे भरोनी । तेच क्षणीं निघाले ॥१२३॥
षड्रस अन्नें सुंदर । त्यांचेही शकट भरल समग्र ।
यात्रा चालली अपार । वाद्यगजर होतसे ॥१२४॥
मनोहर शक्तिवन । जेथें विश्राम पावे शक्राचें मन ।
वृक्ष भेदीत गेले गगन । न दिसे किरण सूर्याचें ॥१२५॥
आम्र कदंब औदुंबर । केळी नारळी अंजिर ।
पोफळी डाळिंबी कृष्णागर । मलयागर चंदन ॥१२६॥
चांफे मोगरे कंचन । जाई जुई रातांजन ।
बकुळ शतपत्रकमलें पूर्ण । विकासलीं साजिरीं ॥१२७॥
असो ऐशा वनीं शक्ती । सकळ जन तेव्हां पूजिती ।
लोकीं ते दिवसीं केली वस्ती । तेचि स्थळीं प्रीतीनें ॥१२८॥
रजनी दोन प्रहर जाहली । निद्रार्णवीं अवघीं बुडालीं ।
तों महासर्प ते वेळीं । नंदाजवळी पातला ॥१२९॥
कमलापति ते वेळां । यशोदेपुढें पहुडला ।
तंव तो अजगर धांविन्नला । गिळों लागला नंदातें ॥१३०॥
नंद आक्रोशें हांका फोडीत । म्हणे धांवा धांवा रे समस्त ।
सर्पें गिळिलें कंठपर्यंत । कृष्णनाथ दावा मज ॥१३१॥
अट्टहासें नंद आरडत । कैवारिया हरि धांवें म्हणत ।
तों गौळी धांवले समस्त । जळत भितळे घेवोनियां ॥१३२॥
धबधबां घालिती उचलोन । परी न सोडीच सर्प दारुण ।
मग नंद बोले वचन । कृष्णवदन दावा मज ॥१३३॥
माझे जाताती प्राण । अंतकाळीं दावा मनमोहन ।
ऐसें जाणोनि रमाजीवन । न लागतां क्षण धांविन्नला ॥१३४॥
नंदें देखिला कैंवल्यदानी । म्हणे सोडवीं या काळापासोनी ।
हरि पदघातें हाणीं ते क्षणीं । परी न सोडीच सर्प तो ॥१३५॥
मग उभाचि सर्प चिरिला । पिता तत्काळ सोडविला ।
कृपाकटाक्षें अवलोकिला । शुद्ध जाहला सर्वांगें ॥१३६॥
ज्याचें नाम घेतां पतित । भवसर्पाचें विष उतरत ।
त्याच्या कृपावलोकनें तेथ । सर्पविष तें केवढें ॥१३७॥
असो सर्पदेहामधूनी । दिव्य पुरुष तेचि क्षणीं ।
निघाला श्रीरंगाचे चरणीं । अनन्यभावें लागला ॥१३८॥

उभा राहिला जोडोनि कर । म्हणे मी सुदर्शन नामें विद्याधर ।
मी गर्वें माजलों अपार । याहीं आपपर ओळखिले ॥१३९॥
स्त्रियांशीं मी जलक्रीडा खेळत । परम विषयांध उन्मत्त ।
तों ऋषींचीं मांदी अकस्मात । त्याचि पंथें पातली ॥१४०॥
त्यांसी केला नाहीं नमस्कार । स्वमुखें निंदिले समग्र ।
मग ते कोपले ऋषीश्वर । शाप दिधला तेधवां ॥१४१॥
म्हणती दुष्टा तूं उन्मत्त । सर्प होवोनि पडें वनांत ।
मग मी झालों भयभीत । केला प्रणिपात सर्वांतें ॥१४२॥
उभा ठाकलों बद्धांजली । मज उश्श्याप दीजे सकळीं ।
मग तिंहीं कृपा केली । अमृतवचन बोलिले ॥१४३॥
तिंहीं सांगितलें मजलागोनी । श्रीकृष्ण येईल शक्तिवनीं ।
त्याच्या चरणस्पर्शेंकरूनी । मुक्त होसील तत्काळ ॥१४४॥
तें आजिच्या दिनीं सत्य जाहलें । माझें पूर्वपुण्य फळासी आलें ।
म्हणोनि श्रीपतीचीं पाउलें । प्रेमें धरिलीं विद्याधरें ॥१४५॥
वंदोनि पूतनाप्राणहरणा । सुदर्शन गेला निजस्थाना ।
गौळी वाजविती वाद्यें नाना । निजसदना परतले ॥१४६॥
हरि आला निजसदनीं । निंबलोण करी जननी ।
नंद धांविन्नला तेच क्षणीं । म्हणे लागेन चरणीं कृष्णाच्या ॥१४७॥
माया म्हणे तूं आमुचा देव । पडलीं संकटें हरिसी सर्व ।
तूं पूर्णब्रह्म स्वयमेव । आम्हांस आतां समजलें ॥१४८॥
ऐसें बोलतां माता ते । लोळणी घातली कृपानाथें ।
गडबडां लोळत तेथें । रडे सर्वथा समजेना ॥१४९॥
मातापितयांसी म्हणे ऐका । मज सर्वथा देव म्हणों नका ।
म्हणोनि प्रेमळांचा सखा । स्फुंदस्फुंदोनि रडतसे ॥१५०॥
माता म्हणे न म्हणों तुज देव । म्हणोनि आलिंगिला माधव ।
धन्य यशोदेचा भाव । असंभाव्य पुण्य तियेचें ॥१५१॥
हा क्षीरसागरविलासी । लीला दावी निजभक्तांसी ।
न दावी आपल्या थोरवीसी । अपार कर्तृत्व करोनियां ॥१५२॥
अद्‌भुत करून चरित्रांतें । खेळे गोवळ्यासांगातें ।
श्रेष्ठपण ठेविलें परतें । मानवी वेषा धरूनियां ॥१५३॥
यावरी मथुरापुरींत जाण । काय जाहलें वर्तमान ।
अकस्मात ब्रह्मनंदन । कंससभेसी प्रकटला ॥१५४॥
कंसें नारदासी पूजिलें । सकल वर्तमान निवेदिलें ।
येरू म्हणे तुज नाहीं समजलें । वर्तमान पैं एक ॥१५५॥
दोघे पुत्र आणि रोहिणी । वसुदेवें गोकुळीं ठेविलीं चोरूनी ।
ते थोर जाहले नंदसदनीं । कृष्ण आणि बळिभद्र ॥१५६॥
तुझे दैत्य दुर्धर । त्रिदशांत जे अनिवार ।
त्यांचा केला संहार । कृष्णें आणि बळिरामें ॥१५७॥
ऐकतां हें वर्तमान । कंस क्रोधें फिरवी नयन ।
म्हणे वसुदेव-देवकींस मारीन । शस्त्र घेवोनि धांविन्नला ॥१५८॥
आला बंदिशाळेजवळी । मग नारद म्हणे ते वेळीं ।
हीं वृद्धें जरि तुवां वधिलीं । तरी अपकीर्ति लोकांत ॥१५९॥
शोधूनि मारीं राम-कृष्णांसी । हीं दोघें कासया वधिसी ।
ऐसें बोलोनि कंसासी । नारदें त्यासी परतविलें ॥१६०॥
जैसा मंदिरा लावूनि अग्न । आपणचि विझवी धांवून ।
कीं पूरीं दिधलें लोटून । तें आपणचि काढिलें ॥१६१॥
जेणें विष पाजिलें दुर्धर । तोचि करुं धांवे उतार ।
आपणचि पाठविले तस्कर । धावणें काढिलें आपणचि ॥१६२॥
तैसी नारदें लावूनि कळी । सवेंचि दोघें सोडविलीं ।
कंस सभेसी तत्काळीं । येऊनिया बैसला ॥१६३॥
कंस क्रोधें व्याप्त पूर्ण । म्हणे उग्रसेन आणा धरोन ।
चुलता देवक आणून । शृंखळा घाला दोघांतें ॥१६४॥
म्हणे यादव तितुके जीवें मारा । विष्णुभक्तां आधीं धरा ।
गाई ब्राह्मण संहारा । शोधूनियां सत्वर ॥१६५॥
टाका अवघे यज्ञ मोडून । कोणास करुं न द्यावें अनुष्ठान ।
आणा अवघे ऋषी धरून । मी संहारीन निजहस्तें ॥१६६॥
माझे सखे जरासंधादिक । काळयवन माझा आवश्यक ।
शिशुपाळ वक्रदंत देख । बाणासुर भौमासुर ॥१६७॥
गर्जोनि कंस हांक फोडी । म्हणे यादवां करा देशधडी ।
कंसें शस्त्र घेवोनि तांतडीं । उर्वीवरी आपटिलें ॥१६८॥
यादव मथुरा सोडूनी । राहिले गिरिकंदरीं लपोनी ।
ऋषी पळती आश्रम टाकूनी । म्हणती अवनी ठाव देईं ॥१६९॥
वनोवनीं हिंडती कंसदूत । गोब्राह्मणांचा करिती घात ।
असो नारदमुनि त्वरित । गोकुळासी पातला ॥१७०॥
केलें श्रीकृष्णासी नमन । म्हणे लौकरी टाकीं कंस वधून ।
गांजिले गाई आणि ब्राह्मण । करीं सोडवण विश्वेशा ॥१७१॥
दुर्धर दैत्य मारिला केशी । आतां सत्वर वधीं कंसासी ।
ऐसें बोलोनि नारदऋषी । उर्ध्वपंथें पैं गेला ॥१७२॥
असो वनीं खेळतां लक्ष्मीवर । कंसे पाठविला वत्सासुर ।
वत्सवेष धरूनि साचार । गाईंमध्यें चरतसे ॥१७३॥
गाई विलोकितां सर्वेश्वर । त्यांमाजी चरे वत्सासुर ।
पायीं धरोनि सत्वर । आपटोनियां मारिला ॥१७४॥
तांदुळांमाजी हरळ । डोळस निवडी तत्काळ ।
कीं सुवर्णामाजी पितळ । निवडे जैसें वेगळें ॥१७५॥
कीं रत्‍नांमाजी गार । कीं पंडितांमाजी पामर ।
कीं विप्रांमाजी महार । आपोआप निवडे पैं ॥१७६॥
कीं साधूंमाजी निंदक कुटिल । की चंदनामाजी बाभुळ ।
कीं कर्पूरामाजी ढेंकुळ । आपणचि निवडे पैं ॥१७७॥
तैसें चतुरें श्रीकरधरें । दैत्य निवडूनि मारिला स्वकरे ।
जैसा सुरपंक्तींत राहु त्वरें । निवडोनि वधी मोहिनी ॥१७८॥
असो एके दिवसीं घननीळ । गवळी मिळाले सकळ ।
त्यांसी म्हणे गोकुळ । ओस करा पैं आतां ॥१७९॥
कंस बहुत विघ्नें करी । दैत्य धाडितो गोकुळावरी ।
वृंदावनीं सहपरिवारीं जाऊनियां रहावें ।१८०॥
मनांत इच्छी श्रीवर । वृंदावनी दैत्य दुर्धर ।
येणें मिषें समग्र । वधोनियां टाकावे ॥१८१॥
यालागीं गौळियां सांगे श्रीपती । परी गौळी कदा न निघती ।
न सुटे गृहाची गृहगती । मग यदुपति काय करी ॥१८२॥
बळिराम आणि जगज्जीवन । बोलती स्वर्गींचें गीर्वाण ।
भोंवते ऐकती गौळीजन । परी कोणा न कळे तें ॥१८३॥
संकर्षंणासी म्हणे हरी । कौतुक दावावें क्षणभरी ।
धाक लाविल्याविण निर्धारीं । गोकुळ ओस न करिती ॥१८४॥
गोकुळाबाहेर गेले दोघे जण । संगें बहुत मुलें घेऊन ।
शेष आणि मधुसूदन । कास विंदान मांडिलें ॥१८५॥
आपल्या शिरींचे केंश कुरळ । दोघे हातें तोडिती तत्काळ ।
काननांत विखुरले सकळ । करणी न कळे ब्रह्मादिकां ॥१८६॥
एकैक केंसापासूनि देख । शतांचीं शतें निघाले वृक ।
मुलांसहित यदुनायक । आला गोकुळांत पळोनी ॥१८७॥
म्हणती असंख्य आले वृक । गोकुळ ओस करा सकळिक ।
बिदोबिदीं पळती लोक । एक द्वारें झांकिती ॥१८८॥
कृष्ण बळिराम घरा आले । नंदासी म्हणती विघ्न ओढवलें ।
वृक मागुती कानना गेले । कृष्णइच्छेंकरूनियां ॥१८९॥
मग नंदादि गौळी मिळोनी । निघते जाहले तेचि क्षणीं ।
गोकुळ ओस टाकूनी । वृंदावनीं राहती सुखें ॥१९०॥
बाडे घालूनि अरण्यांत । परिवारेंसीं राहिले समस्त ।
यमुनातीरीं राम-कृष्णनाथ । गोपांसमवेत खेळती ॥१९१॥
कंसें प्रलंब दैत्य पाठविला । तेणें गोपाळवेष धरिला ।
कृष्णदासांमाजी मिसळला । कापट्य कोणा न कळेचि ॥१९२॥
पूर्वीं समीरात्मजा वधावयालागून । काळनेमि विप्रवेष धरून ।
बैसला त्या प्रकारेंकरून । प्रलंब झाला गोपाळ ॥१९३॥
राम-कृष्ण जाहले भिडती । गडी समान दों ठायीं वांटिती ।
तों डाव परतला निश्चितीं । प्रलंबावरी तेधवां ॥१९४॥
त्यावरी बैसला संकर्षण । चालिला अरण्यांत घेऊन ।
गोप आणि जगज्जीवन । दूर राहिले ते वेळां ॥१९५॥
बळिभद्र पुसे तयासी । अरे तूं कोठें मज नेतोसी ।
तंव तो कांहींच वचनासी । न बोलेचि सर्वथा ॥१९६॥
नीट चालिला मथुरापंथें । तों वोळखिला रोहिणीसुतें ।
मस्तक त्याचा मुष्टिघातें । बळिभद्रें त्वरेनें फोडिला ॥१९७॥
तंव तो होऊनि विशाळ दैत्य । गतप्राण झाला पडिलें प्रेत ।
हरीपासीं बळिराम येत । झाला वृत्तांत सांगितला ॥१९८॥
कंसासी कळला वृत्तांत । प्रलंब दैत्य पावला मृत्य ।
मनामाजी भयभीत । परम होत तो दुरात्मा ॥१९९॥
दुःखें विव्हळ जाहला थोर । तंव तो बोलिला बकासुर ।
म्हणे मी मारीन साचार । राया शत्रु तुझे पैं ॥२००॥
ऐसें ऐकोनि बकासुर । पाठविला परम नष्ट अनिवार ।
तो बक होऊनि पर्वताकार । मित्रजातीरीं बैसला ॥२०१॥
बकें धरिलें बकध्यान। इच्छित कृष्णाचें आगमन ।
रात्रंदिवस चिंतन । हरीवांचून तया नाहीं ॥२०२॥
जलप्राशना आले गोपाळ । तों पर्वताकार बैसला सबळ ।
गोप भ्याले तत्काळ । गेले हरीस सांगावया ॥२०३॥
कृष्णासी सांगती ते वेळीं । एक पक्षी आला महाबळी ।
आम्ही देखोनि तत्काळीं । भिवोनियां पळालों ॥२०४॥
गडियांसहित सांवळा । बक पहावया धांविन्नला ।
तंव तो बैसलासे बगळा । वाटे न जाय कोणाच्या ॥२०५॥
जैसा वैरियाचा आदर । वरिवरीच अवघा उपचार ।
तैसी क्षमा धरूनि असुर । उगाच तीरीं बैसला ॥२०६॥
कृष्ण जवळी येतांचि दुष्टें । असंभाव्य पसरिलीं चंचुपुटें ।
उचलोनि कृष्ण गिळिला नेटें । क्षणमात्र न लागतां ॥२०७॥
बकें गिळिला घननीळ । भोंवतें आकांत करिती गोपाळ ।
एक पिटिती वक्षःस्थळ । प्रळयकाळ ओढवला ॥२०८॥
म्हणती विसांविया हृषीकेशी । काय सांगावें तुझे मातेसी ।
कां उपेक्षिलें आम्हांसी । परम वेधका गोंविंदा ॥२०९॥
बकासुरें गिळिला सांवळा । परीं अंतरीं जाळी ते वेळां ।
जैशा प्रळयाग्नीच्या ज्वाळा । पोळे गळा त्याच रीतीं ॥२१०॥
जैसा लोहगोळा तप्त आरक्त । जिकडे तिकडे जाळीत ।
तैसें बकासुरासी होत । उगळोनि टाकीत कृष्णातें ॥२११॥
बाहेर येतांचि मुरारी । आपुलें सामर्थ्य प्रकट करी ।
दोनी चंचुपटें ते अवसरीं । धरी स्वकरीं कमलावर ॥२१२॥
परम बळी यादवेंद्र । उभाच चिरिला बकासुर ।
त्रिविष्टप वर्षती सुमनभार । विजयी श्रीधर सर्वदा ॥२१३॥
कंसासी समाचार कळला । सवेंचि अरिष्टासुर पाठविला ।
तो शक्तिरूपें धांवला । विशाळ मुख पसरूनियां ॥२१४॥
भयभीत गोपाळ होती । हरीस म्हणती आली महाशक्ती ।
गोप चळचळां कांपती । मग यदुपति काय करी ॥२१५॥
अवलोकितां ऊर्ध्वपंथे । महाशक्ति प्रकटली तेथें ।
ती योगमाया जगन्नाथें । आपुलें अंगींची प्रकटविली ॥२१६॥
जे ब्रह्मादिकां न ये ठाया । पूर्वीं कंस गेला आपटावया ।
तंव ते गेली निसटोनियां । हे योगमाया हरीची ॥२१७॥
त्या महामायेनें तेंचि क्षणीं । कपटशक्ति गिळिली मुख पसरोनी ।
मागुती गुप्त झाली गगनीं । कृष्णइच्छेंकरूनियां ॥२१८॥
गडी कौतुक पहाती । म्हणती अगाध माया तुझी श्रीपती ।
तूं पाठिराखा निश्चितीं । भय कल्पांतीं नाहीं आम्हां ॥२१९॥
कागासुर म्हणे कंसातें । मज मृत्यु वीरभद्राचे हस्तें ।
तो कासया येईल येथें । मी कृष्णातें मारीन ॥२२०॥
कागासुर निघाला वेगें । दुरूनियां देखिला श्रीरंगें ।
कोण त्याचा मृत्यु भक्तभवभंगें । अंतरीं तेव्हां अवलोकिला ॥२२१॥
करितां वीरभद्राचें स्मरण । अकस्मात प्रकटला येऊन ।
करूनि श्रीहरीसी नमन । दैत्यावरी धांविन्नला ॥२२२॥
कागासुराचें शिरकमळ । वीरभद्रें छेदिलें तत्काळ ।
कृष्णासी स्तवोनि निराळ- । मार्गें गेला तेधवां ।२२३॥
खरासुर खररूप धरूनी । भुंकत हिंडे काननीं ।
कृष्णें तो पायीं धरोनी । आपटिला क्षणार्धें ॥२२४॥
तोही झाला गतप्राण । तों खगासुर आला धांवोन ।
जैसा पतंग देखोनि अग्न । उडी घाली प्राणांतीं ॥२२५॥
पसरोनियां विशाळ मुख । धांवे जगन्नाथासन्मुख ।
कृष्णें आपटोनि तो निःशंक । मृत्युपुरासी पाठविला ॥२२६॥
विठ्यासुर त्यापाठीं । धांवत आला उठाउठीं ।
मायालाघवी जगजेठी । धांवे पुढें तेधवां ॥२२७॥
उभा चिरिला विठ्यासुर । तोही पाहूं गेला मृत्युनगर ।
केला सर्व दैत्यांचा संहार । कंसासुर चडफडी ॥२२८॥
स्वहस्तें पिती वक्षःस्थळ । म्हणे राज्य बुडालें सकळ ।
भरंवशाचे वीर सबळ । गेले टाकूनि मजलागीं ॥२२९॥
म्हणे माझे दृष्टी पडता वैरी । तरी मी त्यासी वधितों क्षणाभीतरी ।
मग बुद्धि एक अंतरीं । आठविली असुरेंद्रें ॥२३०॥
घागरी आणि कोहळे । कंसें गोकुळा पाठविले ।
घटांमाजी कूष्मांड सगळे । घालोनियां पाठवावे ॥२३१॥
आणि सिकतेचे वेंट वळूनि हातें । तेही पाठवा त्याचे सांगातें ।
हें जरी कोडें नुगवे तुम्हांतें । तरी रामकृष्णांतें धाडिजे ॥२३२॥
नाहीं तरी गोकुळ सकळ । निर्दाळीन मी कंस काळ ।
म्हणोनि दोघे दैत्य सबळ । पाठविले व्रजातें ॥२३३॥
दूत धांविन्नले त्वरित । नंदाजवळी आले अकस्मात ।
म्हणती तुम्हांवरी कोपलासे मथुरानाथ । कोडें समस्त उगवा हें ॥२३४॥
तुम्हांस न उगवे जरी ये वेळीं । तरी पाठवावे राम-वनमाळी ।
नाहीं तरी मराल सकळी । कंसहस्तेंकरूनियां ॥२३५॥
तुम्ही गोरस पिऊनि जाहलेती मस्त । परी तुम्हांसी जवळी आला मृत्य ।
गौळी भ्याले समस्त । म्हणती अनर्थ ओढवला ॥२३६॥
गौळी वृंदावनीं राहिले होते । ते पुढती आले गोकुळातें ।
तों हें विघ्न अवचितें । पुढें वाढूनि ठेविलें ॥२३७॥
कंसदूत राहविले ते वेळीं । एकांतीं बैसले सकळ गौळी ।
एक म्हणती लपवा वनमाळी । कोठेंतरी नेऊनियां ॥२३८॥
एक म्हणती राम-कृष्ण बरवे । परराज्यामाजी पळवावे ।
नंदादि गौळी आघवे । चिंताग्नीनें आहाळले ॥२३९॥
वनासी गेले होते राम-वनमाळी । ते परतोनि आले सायंकाळीं ।
तों अधोवदन सकळ गौळी । चिंतार्णवीं बुडाले ॥२४०॥
चिंता आणि चिता । दोन्ही समानचि पाहतां ।
असो ऐसें हरीनें देखतां । नंदाप्रति बोलतसे ॥२४१॥
काय जाहला समाचार । कां चिंताग्रस्त समग्र ।
नंद म्हणे कंस दुराचार । अपाय चिंतितो तुम्हांसी ॥२४२॥
सांगितलें सकळ वर्तमान । गदगदां हांसे जगज्जीवन ।
म्हणे हें कोडें आतांचि उगवीन । उठा भोजन करा तुम्ही ॥२४३॥
मग बोले बळिभद्र । पडल्या आकाशा देऊं धीर ।
तेथें मशक काय कंसासुर । करुं संहार क्षणमात्रें ॥२४४॥
कौतुक केलें गोपाळें । जवळी घेतले घट कोहळे ।
क्षणामात्रें सूक्ष्म केले । घटीं घातले तेचि क्षणीं ॥२४५॥
मागुती आंत जाहले स्थूल । भृधरें वाळू आणिली तत्काळ ।
चपलत्वें वेंटी सबळ । वळोनियां टाकिल्या ॥२४६॥
वाळूचे दोर जे वळिले । घटांभोंवते ते गुंडाळिले ।
नंदादि गौळी तटस्थ जाहले । नवल दाविलें अद्‌भुत ॥२४७॥
तो अघटित घडवी हरी । उदकावरी धरिली धरित्री ।
पंचभूतांसी मैत्री । परस्परें चालवी जो ॥२४८॥
असो कंसदूतांसी नंद बोले । म्हणे कोडें तुमचें उगवलें ।
घेऊनि जा रे वहिलें । कंसालागीं दाखवावया ॥२४९॥
दूत म्हणती तुम्हांतें । बोलाविलें मथुरानाथें ।
तों कोप आला बळिभद्रातें । म्हणे दूतांतें मारीन मी ॥२५०॥
दूत भयभीत जाहले । नंदासी काकुळती आले ।
आम्हांसी सोडवीं ये वेळे । जातों वहिले मथुरेसी ॥२५१॥
कोडें घेवोनियां दूत । गेले मथुरेसी पळत ।
नंदें बळिभद्र केला शांत । म्हणे यांतें न मारावें ॥२५२॥
मोठें अरिष्ट टळलें । व्रजवासी सर्व आनंदले ।
कंसाजवळी दूत आले । कोडें निवडलें सांगती ॥२५३॥
कृष्णें कोहळे घातले घटीं । बळिभद्रें वळिल्या वेंटी ।
ऐकतां कंसाचें पोटीं । भय बहुत संचरलें ॥२५४॥
असो याउपरी एके दिवशीं । उष्णकाळीं हृषीकेशी ।
चंडांश आला माध्यान्हांसी । तृणें वाळलीं समस्त ॥२५५॥
गोवर्धनपर्वताचे शिरीं । गाई चारीत मुरारी ।
कंसें जाणोनि ते अवसरीं । दूत धाडिले सवेग ॥२५६॥
चहूंकडे एकेचि वेळां । पेटविल्या अग्निज्वाळा ।
नव लक्ष गोपाळमेळा । सांपडला हरीसहित पैं ॥२५७॥
नाना द्विजांचिया जाती । आहाळोनि अग्नीमाजी पडती ।
गोपाळ चहूंकडोनि धांवती । मिळाले श्रीपतीभोंवतें ॥२५८॥
अनिवार देखोनि ज्वाळा । गाई धांवती हरीजवळा ।
गोप आक्रंदती ते वेळा । बहु वर्तला प्रलयकाल ॥२५९॥
गोप धांवोनि हरीवरी पडती । निजांगाखालीं कृष्ण झांकिती ।
गाई वरी माना टाकिती । आहाळेल यदुपति म्हणवोनियां ॥२६०॥
आमचे देह जावोत जळोनी । परी वांचो हा चक्रपाणी ।
जवळी जाळीत आला अग्नी । करुणार्णव पाहातसे ॥२६१॥
गोपाळ आक्रोशें रडती । आहा सांपडला कीं श्रीपती ।
मनमोहन वेधकमूर्ती । पुन्हां दृष्टीं पडेना ॥२६२॥
निर्वाणींचे जे कां भक्त । जाणोनियां इंदिराकांत ।
नाभी नाभीं ऐसें म्हणत । नेत्र समस्त झांका रे ॥२६३॥
ऐकतांचि हरीचें वचन । समस्तीं झांकिले तेव्हां नयन ।
विशाळ मुख पसरून । गिळिला अग्नि ते वेळां ॥२६४॥
गोपाळ उघडिती नेत्र । तों जातवेद न दिसे आणुमात्र ।
ब्रह्मानंद झाला थोर । नाचती निर्भर सवंगडे ॥२६५॥
मोहरी पांवे घुमरी । मृदंग वाजती कुसरी ।
गोपाळ गाती नानापरी । हरिलीला अपार ॥२६६॥
वृंदारक सुमनांचा भार । हरीवरी वर्षती अपार ।
झाला एकचि जयजयकार । सुख थोर न वणर्व ॥२६७॥
दव करिती मनीं असोशी । कधीं हरि वधील कंसासी ।
सुखी होतील समस्त ऋषी । चिंता सर्व टाकोनियां ॥२६८॥
असो गोकुळी आला गोपाळ । हर्षभरित गोपी सकळ ।
आरत्या घेऊनि घननीळ । पाहों येती सामोर्‍या ॥२६९॥
श्रीकृष्ण केवळ वासरमणी । देखतां गोपी विकासल्या कमळिणी ।
श्रीकृष्णशशांक देखोनी । गोपी चकोरी जाहल्या ॥२७०॥
कीं घननीळ मेघ केवळ । गोपी चातकी सकळ ।
कीं श्रीकृष्ण सुवास नीलोत्पल । गोपी भ्रमरी वेधल्या ॥२७१॥
हरिविजयग्रंथ क्षेत्र । साहित्यरसें पिकलें अपार ।
नाना दृष्टांत नागर । कणसें हींच सधन पैं ॥२७२॥
हें पीक समस्त लागे हाता । ऐसा उपाय काय आतां ।
तरी आवडीच्या ढोळियां समस्तां । सावध सर्वही बैसावें ॥२७३॥
भक्तीचा पांगोरा वाजवूनी । कुतर्क पांखरें टाका उडवोनी ।
तरीच धान्य समूळींहूनी । हाता लागेल सर्वही ॥२७४॥
ब्रह्मानंद यतिराज । जो ज्ञानार्क तेजःपुंज ।
श्रीधर तयाचें चरणरज । सेवितां सहज संतुष्ट पैं ॥२७५॥
इति श्रीहरिविजयग्रंथ । संमत हरिवंशभागवत ।
संतजन परिसोत पंडित । चतुर्दशोऽध्याय गोड हा ॥२७६॥
॥श्रीकृष्णार्पणमस्तु॥