श्रीगणेशाय नमः ॥
जय जय सिंहाद्रिवासा । त्रिगुणातीता परमपुरुषा ।
अत्रिनंदना परमहंसा । लीलावेषा दिगंबरा ॥१॥
जय जय सर्गस्थित्यंतकारणा । दत्तात्रेया मुनिमानसरंजना ।
अमलदलराजीवनयना । जगद्‌भूषणा जगद्‌गुरो ॥२॥
कैवल्यज्ञानदायका अवधूता। अवयवरहिता मायातीता ।
भक्तजनपालका अव्यक्ता । अपरिमिता निरंजना ॥३॥
सकळ योगियांत शिरोमणी । सच्चिदानंद मोक्षदानी ।
तो दिगंबर कटीं कर ठेवुनी । पंढरीये उभा असे ॥४॥
जें वेदांचें निजसार । जें सकळ शास्त्रांचें जिव्हार ।
तो हा भीमातीरीं दिगंबर । अति उदार सर्वात्मा ॥५॥
स्तंभें न उचले गगन । न करवे अवनीचें वजन ।
समुद्राचें किती जीवन । नव्हे प्रमाण सर्वथा ॥६॥
तैसे तुझे अपार गुण । शिव विरिंचि नेणती महिमान ।
तेथें मी एक एकजिव्हेंकरून । काय गुण वर्णूं तुझे ॥७॥
हरिविजयग्रंथसार । अवधूतांचें निजमंदिर ।
तेथें दूषणश्वान अपवित्र । प्रवेशेल कोठोनियां ॥८॥
असो नवमाध्यायीं कथन । गोपी नावेंत बैसोन ।
नौका बुडतां जगज्जीवन । रक्षी पूर्ण गोपींतें ॥९॥
जो पांचां साहांवेगळा जाणा । न ये पंचास्याच्या ध्याना ।
तो वैकुंठपीठींचा राणा । पांचां वर्षांचा जाहला ॥१०॥
गोपी म्हणती यशोदे सती । वत्सें चाराया धाडी श्रीपती ।
सवें देऊनि धाकुटे सांगाती । वनाप्रती धाडीं कां ॥११॥
गांवांत असतां मुरारी । घरोघरीं करितो चोरी ।
सवें देऊनि सिद्ध शिदोरी । पाठवावा वनातें ॥१२॥
असो प्रातःकाळीं उठोनियां । माता म्हणे ऊठ प्राणसखया ।
जाई वत्सें चारावया । काननाप्रतीं गोविंदा ॥१३॥
सवें घेऊनि धाकुट्या गोवळां । सकळ वत्सें करूनि गोळा ।
राजबिदीवरूनि सांवळा । वना चालिला जगदात्मा ॥१४॥
वाद्यें वाजताती गंभीर । मोहर्‍या पांवे सुस्वर ।
टाळ-मृंगांचे झणत्कार । करिती गजर स्वानंदें ॥१५॥
तेथें मृगांकमरीच्याकारें । ढाळिताती दोहींकडे चामरें ।
हरीवरी पल्लवछत्रें । चिमणे गोपाळ धरिताती ॥१६॥
चिमणा श्रीकृष्ण सांवळा । चिमणा पीतांबर कांसे कसिला ।
चिमणी बरी कटीं मेखळा । विद्युत्प्राय झळकतसे ॥१७॥
चिमण्या वांकी नेपुरें रुणझुणती । मजा पाहात वेदश्रुती ।
न वर्णवे निर्गुणाची कीर्ती । म्हणोनि सगुणीं जडल्या त्या ॥१८॥
चिमणीच हातीं मुरली । तेथें चित्तवृत्ति समूळ मुराली ।
मिथ्या माया सकळ हरली । चिमणी सांवळी मूर्ति पाहतां ॥१९॥
चिमणीच घोंगडी शोभली । दशियांप्रती मोत्यें ओंविलीं ।
चिमणाच वेत करकमळीं । कमलनयनें धरिलासे ॥२०॥
चिमणे गळां मोत्यांचे हार । चिमण्या क्षुद्रघंटांचा गजर ।
गळां वनमाळांचे भार । शोभे किशोर नंदाचा ॥२१॥
मूर्ति सांवळी गोमटी । अंगीं शोभे केशराची उटी ।
टिळक रेखिला ललाटीं । रत्‍नें मुकुटीं झळकती ॥२२॥
कर्णीं कुंडलें मकराकार । नेत्र आकर्ण अतिसुकुमार ।
मंदास्मितवदन सुंदर । रमावर शोभतसे ॥२३॥
भोंवते सखे गाती निर्भर । मृदंग वाजती सुस्वर ।
मध्यें पांवा वाजवी श्रीधर । महिमा अपार न वर्णवे ॥२४॥
गोपिका आणि यशोदा सती । हरीस बोळवीत जाताती ।
माता म्हणे श्रीपती । झडकरीं येईं माघारा ॥२५॥
गोपांसमवेत जगन्निवास । आला तमारिसुतेचे तीरास ।
नाना खेळ लीलाविलास । पुराणपुरुष दावीतसे ॥२६॥
यावरी काननीं जगदुद्धार । दिवस आला दोन प्रहर ।
शिदोर्‍या मेळवूनि समग्र । काला थोर मांडिला ॥२७॥
***********
कमलपत्राकार गोपाल । मध्यें मिलिंद तमालनीळ ।
कीं निधानाभोंवते साधक सकळ । साधावया बैसती ॥२८॥
कीं फणिवरीं वेष्टिला चंदन । कीं विबुधीं वेष्टिला सहस्रनयन ।
कीं वराभोंवते संपूर्ण । वर्‍हाडी जैसे बैसले ॥२९॥
कीं अनर्घ्य रत्‍नाजवळी । मिळाली परीक्षकमंडळी ।
कीं कनकाद्रीभोंवते सकळी । कुलाचल बैसले ॥३०॥
कीं मानससरोवर निर्मळ । त्याभोंवते बैसती मराळ ।
कीं वेष्टूनियां जाश्वनीळ । तपस्वी बैसती प्रीतीनें ॥३१॥
कीं श्रीकृष्ण सूर्यनारायण । गोप ते किरण प्रकाशघन ।
कीं हरिचंद्रासी वेढून । उडुगण गोप बैसले ॥३२॥
आपुल्या शिदोर्‍या संपूर्ण । हरीपुढें ठेविती आणून ।
एकीं मांडेच आणिले जाण । अंतर्बाह्य गोड जे ॥३३॥
एकीं आणिली गुळवरी । एकाचा दहींभात भाकरी ।
एकाची ते शिळीच शिदोरी । सोडोनियां बैसले ॥३४॥
कोंड्याची भाकरी एक सोडीत । एकाचा ताकभात झिरपत ।
एकाची शिदोरी विटली समस्त । चवी न लागे जेवितां ॥३५॥
सकळांसी म्हणे हरि तेव्हां । आपुलें वाढिलें उगेंचि जेवा ।
दुसर्‍याचा नका करूं हेवा । मनोभावापासुनी ॥३६॥
आपुलें पूर्वकर्म नीट नाहीं । दुसर्‍याचा हेवा करूनि कायी ।
जें पेरिलें तें लवलाहीं । बाहेर उगवोनि ठसावे ॥३७॥
असो काला करितां मुरारी । त्यांतून पेंधा उठे झडकरी ।
आणिक वृक्षच्छायेसी निर्धारीं । जाऊनियां बैसला ॥३८॥
वेगळेंचि थोंब तयानें केलें । गोप आपणाकडे फोडिले ।
एक एक अवघेच गेले । टाकून एकले हरीसी ॥३९॥
गोपाळ म्हणती हृषीकेशी । काय सुख तुझे संगतीसी ।
नसतें जीवित्व आम्हांस देसी । फेरे चौर्‍यायशीं भोगावया ॥४०॥
तूं आधीं एकला निर्गुण । तुज पुसत होतें तरी कोण ।
मग आम्हीं तुज सगुण । करूनि आणिलें आकारा ॥४१॥
आम्हीं तुज नांवरूपा आणिलें । महत्त्व चहूंकडे वाखाणिलें ।
तुज थोरपण आम्हीं दिधलें । तुंवा वेगळें केलें आम्हां ॥४२॥
तूं परब्रह्म मायेपरता । आणि जीवदशा आमुचे माथां ।
तूं अक्षय अचल अनंता । नाना पंथां पिटिसी आम्हां ॥४३॥
तूं जाहलासी निर्विकार । आम्हांसी लाविले नाना विकार ।
तूं ब्रह्मानंद परात्पर । निरय घोर आम्हांसी कां ॥४४॥
तूं देवाधिदेव आत्माराम । तूं चराचरबीजफलद्रुम ।
आमुच्या पाठीं क्रोध काम । दुर्जन परम लाविले ॥४५॥
तूं अज अजित अचल । आम्हां केलें सदा चंचल ।
तूं ज्ञानरूप अतिनिर्मळ । अज्ञान सबळ आम्हांसी कां ॥४६॥
तूं महाराज नित्यमुक्त । आम्हां केलें विषयासक्त ।
तूं मायेहूनि अतीत । अविद्यावेष्टितत्व आम्हांसी कां ॥४७॥
महामुनी सोंवळे मुरारी । ते तुज चिंतिती अंतरीं ।
आम्हांसी न शिवती क्षणभरी । ऐसी परी तुवां केली ॥४८॥
तूं मदनमनोहर पुतळा । आम्ही वांकडे विरूप अवकळा ।
तुझे बोल गोड लागती सकळां । आमुच्या बोला हांसती ॥४९॥
ऐसें बोलोनि गोवळे । अवघे पेंध्याकडे गेले ।
मग तेणें घननीळें । काय केलें ऐका तें ॥५०॥
आपण येऊनि गोपांजवळी । उभा ठाकला वनमाळी ।
तंव ते मिळोनि सकळी । बळें दवडिती हरीतें ॥५१॥
म्हणती तूं नलगेसी आम्हांतें । म्हणोनि माघारें लोटिती हातें ।
हरि काकुळती ये तयांतें । मी तुम्हांतें न विसंबें ॥५२॥
तुम्ही बोलाल जें वचन । त्यासारिखा मी वर्तेन ।
सांगाल तेंचि मी करीन । तुम्हांविण न गमे मज ॥५३॥
मत्स्य-कूर्मादि अवतार । तुम्हांलागीं घेतले साचार ।
सूकर-नरसिंहरूपें सुंदर । तुम्हांलागीं धरिलीं म्यां ॥५४॥
पाळावया तुम्हांलागुनी । म्यां निःक्षत्री केली अवनी ।
पौलस्त्यकुळ निर्दाळुनी । रक्षिलें म्यां तुम्हांतें ॥५५॥
ऐसा मी निजभक्त साहाय्यकारी । मज कां दडवितां ये अवसरीं ।
ऐसें बोलतां हरीचे नेत्रीं । अश्रु वाहती भडभडां ॥५६॥
ऐसें तें क्षणीं देखोनी । पेंधा धांवोनि लागे चरणीं ।
आपुल्या नेत्रोदकेंकरूनी । हरिपदीं केला अभिषेक ॥५७॥
गडी स्फुंदत बोलती तेव्हां । वैकुंठपाळा गा माधवां ।
आम्हीं तुज दडवूनि केशवा । ठकलों होतों सर्वस्वें ॥५८॥
असो हरीस मध्यें बैसवूनी । काला मांडिला ते क्षणीं ।
आपुल्या हातें चक्रपाणी । कवळ देत निजभक्तां ॥५९॥
गडी म्हणती जगन्मोहना । आधीं ग्रास घे तूं जनार्दना ।
हरि म्हणे तुम्हांविना । ग्रास न घें मी सर्वथा ॥६०॥
मग म्हणती गोपाळ । तुजविण ग्रास न घेऊं सकळ ।
रुसोनि चालिला घननीळ । जो वेल्हाळ वैकुंठींचा ॥६१॥
गोपाळ धांवोनि लागती पायां । बैसे बैसे रे भक्तसखया ।
तुझेंच ऐकूं म्हणोनियां । कान्हयालागीं बैसविलें ॥६२॥
आधीं भक्तीं घेतला ग्रास । तैं शेष सेवी जगन्निवास ।
जो परात्पर पुराणपुरुष । लीला अगाध दावीतसे ॥६३॥
ऐसा नित्यकाळ यमुनातीरीं । काला करीत पूतनारी ।
आपुल्या हातें शिदोरी । वांटी हरि सकळांतें ॥६४॥
गडी म्हणती ते समयीं । आमुचा ग्रास तूं घेईं ।
तुझा ग्रास लवलाहीं । आम्हीं घेऊं गोविंदा ॥६५॥
मीपण आणि तूंपण । या दोहींचा ग्रास करून ।
मग रुचि कैंची संपूर्ण । अनुभवेंकरून पहावें ॥६६॥
गोपाल करिती करपात्रें । त्यांत कवळ ठेविले राजीवनेत्रें ।
आलें लोणचीं चित्रविचित्रें । अंगुलिकासंधीं धरिताती ॥६७॥
मजा पहात ते परमहंस । भोंवतें बैसले सदा उदास ।
जैसें मानस वेष्टितीं राजहंस । मुक्त सेवूं बैसले ॥६८॥
मध्यें बैसला भुवनसुंदर । भोंवते गोपाळ दिगंबर ।
मानापमान समग्र । दोन्ही नेणती सर्वथा ॥६९॥
जैसी श्वानाची विष्ठा । तैसी त्यांत वाटे प्रतिष्ठा ।
तरीच पावले वरिष्ठा । श्रीवैकुंठा हरीतें ॥७०॥
असो हरिमुखीं कवळ । सकळ घालिती गोपाळ ।
उरलें तें शेष गोवळ । स्वयें घेती प्रीतीनें ॥७१॥
तों सकल निर्जर ते वेळीं । विमानीं पाहती अंतराळीं ।
तो ब्रह्मानंद वनमाळी । काला कैसा करीतसे ॥७२॥
ब्रह्मा म्हणे ब्रह्मपद जाळावें । गोकुळीं निरंतर वसावें ।
इंद्र म्हणे रमाधवें । कां येथें गोविलें आम्हांसी ॥७३॥
बोलती शसी सूर्य दोघेजण । आम्हां कृष्णें लाविलें भ्रमण ।
आपण गोकुळीं अवतरोन । भक्तजन मुक्त केले ॥७४॥
तेथींचा प्रसादकवळ । जरी आम्हांसी प्राप्त केवळ ।
तरी मुक्त होऊं तत्काळ । मायाचक्रापासूनि ॥७५॥
मग देव म्हणती एक करावें । मत्स्य होऊनि अवघीं जावें ।
मित्रकन्याहृदयीं रहावें । प्रेमें तळपावें सादर ॥७६॥
गडियांसमवेत श्रीधर । हस्तप्रक्षालना येईल जगदुद्धार ।
तें शेष सेवूनि उद्धार । सर्वहीं करूं आपुला ॥७७॥
सुरवर ऐसें बोलोन । कालिंदीजीवनीं जाहले मीन ।
तें एक जाणे जगज्जीवन । अंतरखूण तयांची ॥७८॥
तों गडी म्हणती जगज्जीवना । चला जाऊं यमुनाजीवना ।
मग तो वैकुंठपीठींचा राणा । काय बोले तयांतें ॥७९॥
म्हणे तृषा लागली जरी । तरी तक्र प्यावें निर्धारीं ।
अथवा दुग्धचि प्यावें वरी । परी नव जावें यमुनेतें ॥८०॥
हरि म्हणे गडियांतें । हात पुसावे घोंगडियांतें ।
ऐसें म्हणतां कान्हया तें । तेंचि सर्वांते मानले ॥८१॥
गडी म्हणती जगज्जीवना । कां आवर्जिली बा यमुना ।
कोण्या विचारें मधुसूदना । कोप धरिला तिजवरी ॥८२॥
मग म्हणे हृषीकेशी । बा रे तेथें आली आहे विवशी ।
ते धरूनि नेईल सकळांसी । मी जावया भितों तेथें ॥८३॥
तंव पेंधा बोले वचन। तरी मी यमुनेसी जाईन ।
जीवन अगत्य सेवीन । आपुल्या करें करोनियां ॥८४॥
हरि म्हणे रे पेंधिया । नसताचि घेऊं नको थाया ।
तंव तो म्हणे प्राणसखया । मी सर्वथा न राहें ॥८५॥
हरि म्हणे पेंधियासी । तुज ग्रासील रे विवशी ।
तरी गेळ्यानें कडेसी । पाणी काढूनि सेविंजे ॥८६॥
मग पेंधा ते अवसरीं । वेगें आला यमुनातीरीं ।
न्याहाळूनि पाहे यमुनानीरीं । विवशी कोठें म्हणोनियां ॥८७॥
तों यमुनाजीवनाचा खळाळ । कानीं पेंधा ऐके तुंबळ ।
गेळ्या खालता ठेविला तत्काळ । जाळें माजीं आंवळिलें ॥८८॥
पेंधा म्हणे यमुनेसी । तूं बायको होऊनि आम्हांसीं ।
हमामा आजि घालिसी । कैसी तगसी पाहीन आतां ॥८९॥
जरी मी कृष्णदास असेन सत्य । तरीच तुज करीन शांत ।
म्हणोनि हमामा त्वरित । मांडियेला यमुनेसीं ॥९०॥
मग खळाळासीं पेंधा । हमामा घालितां न राहे कदा ।
तें कदंबातळीं गोविंदा । आनंदकंदा समजलें ॥९१॥
कृष्ण म्हणे गडियांसी । पेंधा गेला यमुनेसी ।
तेथें आधींच होती विवशी । गति कैसी जाहली ॥९२॥
समाचारासी गडी धाडिले । तेही पेंधियासीं साह्य जाहले ।
म्हणती आम्हांसी इणें लाविलें । कृष्णभक्तांसी खळखळ ॥९३॥
आणिक समाचारासी गडी धाडिले । तेही तेथेंचि गुंतले ।
आणिक मागून पाठविले । तेही जाहले साह्य पैं ॥९४॥
आले अवघे नव लक्ष गडी । बळकाविली यमुनाथडी ।
हमामा घालिती कडोकडीं । मेटाखुंटीं येऊनियां ॥९५॥
पेंधियासी पाठिराखे । मिळाले नव लक्ष सखे ।
घाई हमाम्याची देखें । एकसरें मांडिली ॥९६॥
जैसी मांडे रणधुमाळी । तैसी हमाम्याची घाई गाजली ।
सर्वांच्या मुखांस खरसी आली । परी न सांडिती आवांका ॥९७॥
प्राण जाहले कासाविस । परी कदा न येती हारीस ।
जे सकळ सुरांचे अंश । गोपवेषें अवतरले ॥९८॥
हे रामावतारीं वानर होऊन । केलें लंकेसी रणकंदन ।
जिंहीं दशकंधर त्रासवून । रामचंद्र तोषविला ॥९९॥
तेचि हे गोकुळीं गोपाळ । पुन्हां अवतरले सकळ ।
जरी राहील यमुनेचें जळ । तरी उगे राहतील हे ॥१००॥
कदंबातळीं नंदनंदन । एकला उरला जगज्जीवन ।
मुरली हातीं घेऊन । वेगे आला यमुनातीरा ॥१०१॥
कौतुक पाहे श्रीहरी । गडी नाहींत देहावरी ।
मग म्हणे मुरारी । कां रे व्यर्थ शीणतां ॥१०२॥
आतां कां करितां श्रमा । खळाळासीं घालितां हमामा ।
तेथें नाहीं स्त्रीपुरुषप्रतिमा । कैसें तुम्हां न कळेचि ॥१०३॥
ऐसें बोले शेषशायी । परी प्रत्युत्तर ते समयीं ।
कदा न देती कोणी कांहीं । थोर घाई हमाम्याची ॥१०४॥
कृष्ण म्हणे जरी न राहे यमुना । तरी तेथें समर्पिती प्राणा ।
ऐसें जाणोनि वैकुंठराणा । काय करिता जाहला ॥१०५॥
जो निजजनप्राणरक्षक मुरारी । जो त्रिभुवनमोहन पूतनारी ।
तत्काळ मुरली वाजविली अधरीं । नादें भरी गगनातें ॥१०६॥
मुरली वाजवितां मुरलीधर । सकळांची वृत्ती मुरली समग्र ।
मुराले सकळांचे अहंकार । मुरहरें थोर वेधिलें ॥१०७॥
मनोहर ध्वनि उमटती । जैशा वेदश्रुती गर्जती ।
नकुल भोगी विचरती । एके ठायीं तेधवां ॥१०८॥
व्याघ्र आणि गाई । निर्वैर चरती एके ठायीं ।
गज-केसरींस वैर नाहीं । थोर नवलाई हरीची ॥१०९॥
प्राणी स्थिर राहिले चराचर । शांत जाहलें यमुनेचें नीर ।
मुरलींत म्हणे मुरहर । गडे हो स्थिर रहा आतां ॥११०॥
यमुना भिऊनि पळाली । सावध होऊनि पहा सकळी ।
तें पेंधियानें ऐकिलें ते वेळीं । शांत जाहली यमुना ते ॥१११॥
मांडी थापटोनि पळाली सहजीं । पेंधा आपणातें नांवाजी ।
मग म्हणे भला मी पेंधाजी । बळिया आढ्य जन्मलों ॥११२॥
पेंधा म्हणे पहा चक्रपाणी । यमुना पळविली येच क्षणीं ।
मग बोले त्रिभुवनज्ञानी । तुमची करणी अगाध ॥११३॥
तुम्ही बळकट गोपाळ । तुम्हांसी देखतां विटे काळ ।
ऐसें बोले वैकुंठपाळ । गडी हांसती गदगदां ॥११४॥
गडियांसमवेत वनमाळी । वेगें परतला सायंकाळीं ।
देव मत्स्य जाहले यमुनाजळीं । तेही गेले स्वस्थाना ॥११५॥
गोधनें घेऊनि सांजवेळे । परतला परब्रह्म सांवळें ।
सवें वेष्टित गोवळे । नाना वाद्यें वाजवती ॥११६॥
कल्याण गौडी श्रीराग । मुरलींत आळवी श्रीरंग ।
वसंत पावक पद्म सुरंग । नीलांबर राग वाजवीत ॥११७॥
कनकदंडश्वेतचामरें । गोप ढाळिती वरी आदरें ।
झळकताती पल्लवछत्रें । एक तुंगारपत्रें वाजविती ॥११८॥
आरत्या घेऊनि गोपिका । सामोर्‍या येती वैकुंठनायका ।
निंबलोण उतरिती देखा । हरीवरूनि प्रीतीनें ॥११९॥
निजमंदिरांत येतां जगजेठी । टाकोनियां घोंगडी काठी ।
धांवोनि यशोदेच्या कंठीं । घातली मिठी श्रीहरीनें ॥१२०॥
बळिरामें रोहिणीच्या गळां । मिठी घातली ते वेळां ।
एक गौर एक सांवळा । दाविती लीला भक्तांतें ॥१२१॥
ते साक्षात शेष नारायण । यशोदेनें पूजिले दोघेजण ।
दोघांसी करवूनि मार्जन । माया आपण टिळक रेखी ॥१२२॥
रत्‍नजडित पदकमाळा । घातल्या दोघांचियां गळां ।
चिमणा पीतांबर पिंवळा । कांसे कसिला मायेनें ॥१२३॥
षड्रस अन्न वाढूनी । आणिती जाहली रोहिणी ।
माया आपुल्या हातेंकरूनी । ग्रास घाली दोघांतें ॥१२४॥
नाना क्रतु करितां करितां । जो न घे अवदानें सर्वथा ।
तो यशोदेच्या हाता । पाहुनि मुख पसरीत ॥१२५॥
झाडोनियां मंचक । वरी पाटोळा क्षीरोदक ।
शेष नारायण देख । दोघे तेथें पहुडती ॥१२६॥
क्षीरसागरींचीं निधानें । शेजे निजविलीं मायेनें ।
अनंत जन्में तपाचरणें । केली होतीं याचलागीं ॥१२७॥
असो उठोनि प्रातःकाळीं । माया जागें करी वनमाळी ।
कोमलहस्तें तें वेळीं । थापटीत यशोदा ॥१२८॥
ऊठ वेगें गोविंदा । जगन्माहेना आनंदकंदा ।
पुराणपुरुषा ब्रह्मानंदा । गडी पाहती वाट तुझी ॥१२९॥
जागा जाहला त्रिभुवनपती । माता धरीं हृदयीं प्रीतीं ।
तों बळिभद्र महामती । उठता झाला ते क्षणी ॥१३०॥
मुख प्रक्षालूनि ते क्षणीं । दोघां जेववी नंदराणी ।
हरीनें पांवा करीं घेऊनी । आळवीत गोपाळां ॥१३१॥
प्राणसखे हो चला त्वरित । वेगें जाऊं काननांत ।
वत्सें गोळा करूं समस्त । गोप धांवती तेधवां ॥१३२॥
गौळिणींसहित यशोदा । बोळवीत जाय सच्चिदानंदा ।
ज्याचें स्वरूप शेष-वेदां । ठायीं न पडे सर्वथा ॥१३३॥
वाद्यें वाजविती गोवळे । मध्यें पूर्णब्रह्म मिरवलें ।
पाहतां गोपींचे डोळे । पातीं ढाळूं विसरले ॥१३४॥
पुढें जाती वत्सांचे भार । ते वत्सरूपें सकल ऋषीश्वर ।
पाळूनियां सर्वेश्वर । उद्धरीत तयांतें ॥१३५॥
तंत वितंत घन सुस्वर । वाद्यें वाजविती परम मधुर ।
मध्यें नाचत श्रीधर । जें त्रिभुवनसुंदर रूपडें ॥१३६॥
देवांचे अवतार गोप । वत्से तितुके ऋषीश्वररूप ।
सवें घेऊनि यादवकुलदीप । वनांतरीं हिंडतसे ॥१३७॥
धन्य गोपाळांचें तप थोर । वश केला जगदुद्धार ।
जो योगिमानसहृदयविहार । न कळे पार वर्णितां ॥१३८॥
मध्यें श्रीकृष्ण पांवा वाजवी । जो आदिपुरुष मायालाघवी ।
नाना अवतारभाव दावी । नृत्य करितां स्वानंदें ॥१३९॥

टाळ मृदंग मोहरिया । पांवे शृंगें घुमरिया ।
रुद्रवीणे पिनाकिया । वाजविती सुस्वरें ॥१४०॥
घमंडी टाळांची घाई । करटाळिया फडकती पाहीं ।
गाती नाना गती लवलाहीं । नाकें वाजविती वीणा एक ॥१४१॥
नाना श्वापदें बाहती वनीं । त्यांसीच देती प्रतिध्वनी ।
एक वृक्षावरी वानर होऊनी । बळें शाखा हालविती ॥१४२॥
एक देती बळें भुभुःकार । तेणें नादावलें अंबर ।
एक म्हणती लंकानगर । आम्हींच पूर्वीं जाळिलें ॥१४३॥
नाना परींचे टिळे रेखिले । वृक्षडाहाळे शिरीं खोंविले ।
एक वृक्षावरी गाती चांगले । लीला अपार हरीची ॥१४४॥
एक गायनाचा छंद पाहोन । तैसीच तुकाविती मान ।
एक टिरीचा मृदंग करून । वांकुल्या दावीत वाजवीत ॥१४५॥
खालती लक्षूनियां एक । वरूनि फळें हाणिती देख ।
मयूरपिच्छें शिरीं कित्येक । अति सतेज झळकती ॥१४६॥
एक बैसोनि वृक्षावरी । मयूराऐसाचि ध्वनि करी ।
एक मंडूक होऊनि निर्धारीं । अवनीवरी उडताती ॥१४७॥
एक मांजराऐसा गुर्गुरी । एक कच्छ होऊनि रांगती पृथ्वीवरी ।
एक वृषभ होऊनि धरणीवरी । धांवताती तुडवावया ॥१४८॥
एक दृढ आसन घालिती । चरणांगुष्ठ करीं धरिती ।
दोघे उचलोनि त्यास नेती । मग बैसती दुजे स्थानीं ॥१४९॥
गुंजमाळा गळां आरक्त । वनमाळा डोलती पादपर्यंत ।
तुळसीमाळा सुवासित । परिमळत वन तेणें ॥१५०॥
एक खेळती चेंडूफळी । एक वावडी उडविती निराळीं ।
एक लपंडाई ते वेळीं । नेत्र झांकून खेळती ॥१५१॥
भोंवरा विटीदांडू चक्रें । एक हमामा घालिती गजरें ।
हुतुतु हुमली एकसरें । गोप घालिती आवडीं ॥१५२॥
एक बळें झोंबी घेऊनी । एक एकासी पाडिती मेदिनीं ।
एक सुरवाती टाकूनी । म्हणती शोधूनि काढा रे ॥१५३॥
हे रामवतारीं बहु श्रमले । युद्ध करितां लंकेसी भागले ।
म्हणोनि गोकुळीं ये वेळे । ब्रह्मानंदें क्रीडती ॥१५४॥
पूर्वीं हे निराहार होते । म्हणोनि जेविती हरीसांगातें ।
आपुल्या हातें रमानाथें । ग्रास त्यांस घातले ॥१५५॥
असो वनीं खेळे जगदात्मा । वृक्ष भेदीत गेले व्योमा ।
त्या छायेसी शिव-ब्रह्मा । क्रीडा करूं इच्छिती ॥१५६॥
अशोक वृक्ष उतोतिया । रायआंवळे आंबे खिरणिया ।
निंब वट पिंपळ वाढोनियां । सुंदर डाहाळिया डोलती ॥१५७॥
डाळिंबी सुपारी सायन मांदार । चंदन मोहवृक्ष अंजीर ।
चंपक जाई परिकर । बकुल मोगरे शोभती ॥१५८॥
शेवंती जपावृक्ष परिकर । तुळसी करवीर कोविदार ।
कनकवेली नागवेली सुंदर । पोंवळवेली आरक्त ॥१५९॥
कल्पवृक्ष आणि कंचन । गरुडवृक्ष आणि अर्जुन ।
वाळियाचीं बेटें सुवासें पूर्ण । कर्पूरकर्दळी डोलती ॥१६०॥
द्राक्षामंडप विराजती । शतपत्रें कल्हारें विकासती ।
वृक्षांवरी चढती मालती । बदरी डोलती फलभारें ॥१६१॥
शाल तमाल पारिजातक । शिरस आणि रायचंपक ।
फणस निंबोणी मातुलिंग सुरेख । कळंब महावृक्ष सुंदर ॥१६२॥
नारिंगी बिल्व देवपाडळी । देवदारवृक्ष नभमंडळीं ।
अगरु कृष्णागरु सुवासमेळीं । नभःस्थळीं परिमळती ॥१६३॥
जायफळवृक्ष सुंदर । लवंगी नाना लता परिकर ।
येत सुंगध मलयसमीर । रुंजती भ्रमर कमलांवरी ॥१६४॥
कपित्थ ताड सुंदर वाढले । सूर्यवृक्ष टवटवले ।
औंदुबर सदा फळले । इक्षुदंड रसभरित ॥१६५॥
मयूर चातकें बदकें । कस्तूरीमृग जवादी बिडलकें ।
राजहंस नकुळ चक्रवाकें । अतिकौतुकें विचरती ॥१६६॥
कोकिळा आळविती पंचमस्वर । विपिन तें सुवासिक मनोहर ।
ऐसिया वनांत श्रीधर । वत्सभार चारीतसे ॥१६७॥
दिवस आला दोन प्रहर । वृक्षच्छायेसी समग्र ।
वत्सें गोळा करूनि जगदुद्धार । कदंबातळीं बैसला ॥१६८॥
काला मांडिला घननीळें । गोप भोंवतें वेष्टूनि बैसले ।
सकळ सुरवर पातले । विमानीं बैसोनि पाहावया ॥१६९॥
वत्सें जीं होतीं गोळा केलीं । तीं चरत चरत दूर गेलीं ।
कमळासनें देखोनि ते वेळीं । मनामाजी आवेशला ॥१७०॥
म्हणे श्रीकृष्ण पूर्ण अवतार । किंवा अंशरूप आहे साचार ।
हा पुरता पाहूं विचार । मांडिलें चरित्र कमलोद्‌भवें ॥१७१॥
येऊनियां वृंदावनीं । परमेष्ठी अवलोकी नयनीं ।
म्हणे वत्सें न्यावीं चोरूनी । करील करणी कैसी पाहूं ॥१७२॥
हा पयःसागरनिवास । जरी असे पुराणपुरुष ।
तरी प्रताप दावील विशेष । अति अद्‌भुत मजलागीं ॥१७३॥
जरी हा असेल माझा जनिता । तरी प्रत्यया येईल मज आतां ।
ऐसें कल्पूनि विधिता । वत्सें नेलीं क्षणमात्रें ॥१७४॥
आपली माया वरी घातली। सत्यलोकीं नेऊनि लपविलीं ।
तों इकडे सच्चिदानंद वनमाळी । काला वांटीत बैसला ॥१७५॥
नाना प्रकारचीं लोणचीं । ज्यांची देवही नेणती रुची ।
चवी पहावया दध्योदनाची । लाळ विरिंचि घोंटीतसे ॥१७६॥
गोप मुखीं घालिती ग्रास । वरतें दाविती देवांस ।
तें शेष प्राप्त नव्हे कोणास । बहु तपे तपतां हो ॥१७७॥
धन्य धन्य गोकुळींचे गोप । अनंत जन्में केलें तप ।
तें एकदांचि फळलें अमूप । चित्स्वरूप वश्य केलें ॥१७८॥
कीं पूर्वीं बहुत मख केलें । कीं अनंत तीर्थीं नाहले ।
कीं वातांबुपर्ण सेवूनि तप केलें । शीत उष्ण सोसूनियां ॥१७९॥
कीं त्रिवेणीसंगमीं पाहीं । शरीर घातलें कर्वतीं त्यांहीं ।
त्या पुण्यें क्षीराब्धीचा जांवई । वश केला गोपाळीं ॥१८०॥
असो ब्रह्मा तेथें येऊनि गुप्त । हरिलीला विलोकीत ।
म्हणे येणें पूतना तृणावर्त । शकटासुर मारिला ॥१८१॥
इतुकेनि हा पुरुषार्थी । आम्ही न मानूं श्रीपती ।
ऐसें परमेष्ठी मनीं चिंती । तों गडी बोलती हरीतें ॥१८२॥
वत्सें बहु दूर गेलीं । घेऊनि येईं वनमाळी ।
आतां वळावयाची पाळी । तुझीच असे ये वेळीं ॥१८३॥
ऐसें ऐकतां वचन । उठिला इंदिरामनमोहन ।
जो मायातीत निरंजन । चैतन्यघन जगद्‌गुरु ॥१८४॥
वेणु खोंविलासे पोटीं । कक्षेसी धरी शृंग आणि काठी ।
दध्योदन वाम करपुटीं । ग्रास जगजेठी घालीतसे ॥१८५॥
वत्सें पहात दूरी । गेला वैकुंठपुरविहारी ।
इकडे गोपाळ कवळ घेऊनि करीं । वाट पाहती कृष्णाची ॥१८६॥
हातींचा ग्रास राहिला हातीं । मुखींचा कदा न गिळिती ।
तटस्थ हरीची वाट पाहती । म्हणती श्रीपती कां न ये ॥१८७॥
तो ब्रह्मदेवें केलें विंदान । वासरें नेलीं चोरून ।
इकडे वनीं यादवकुलभूषण । वत्सें शोधीत हिंडतसे ॥१८८॥
वत्सें न दिसती ते वेळां । म्हणोनि पूर्वस्थळासी हरि आला ।
तों न दिसे गोपमेळा । घेऊनि गेला विधाता ॥१८९॥
कळलें विरंचीचें विंदाण । मग मनीं हासे नारायण ।
म्हणे कमलोद्‌भवाचा अभिमान । दूर करावा तत्त्वतां ॥१९०॥
मग काय करी रमाजीवन । सर्वस्वरूपें जाहला आपण ।
ज्या ज्या वत्साचा जैसा वर्ण । मनमोहन तैसा होय ॥१९१॥
चितारें भिंगारें खैरें । मोरें सेवरें आणि कैरें ।
तांबडें काळें पांढरें । अवघीं वासरें आपण जाहला ॥१९२॥
ढवळें सांवळें चितळें । पोवळें पारवें डफळें ।
तैसींच रूपें घननीळें । असंख्यात धरियेलीं ॥१९३॥
वडजे वांकडे गोपाळ । एक धाकुटे एक विशाळ ।
एक रोडके एक ढिसाळ । होय सकळ आपण ॥१९४॥
मोडके कुब्जे काणे बहिर । गोरे सांवळे सुंदर ।
तितुकीं स्वरूपें श्रीधर । आपण नटला एकदांचि ॥१९५॥
त्यांची घोंगडी पायतण पांवे । तितुकीं स्वरूपें धरिलीं कमलाधवें ।
कटिसूत्र वनमाला शृंग सर्वें । मयूरपिच्छें जाहला ॥१९६॥
वेत्र घुमरिया शिदोरी जाळें । लघु दीर्घ सूक्ष्म विशाळें ।
अनंतब्रह्मांडगोपाळें । रूपें सकळ धरियेलीं ॥१९७॥
सायंकाळीं हृषीकेशी । परतोनि आला गोकुळासी ।
ज्याची ज्याची सवे जैसी । तैसाचि होय जगदात्मा ॥१९८॥
कोणासी न दिसे विपरीत । कृष्णमाया परमाद्‌भुत ।
एक संवत्सर निश्चित । याच प्रकारें लोटला ॥१९९॥
ब्रह्मा मनीं वाहे अभिमान । म्हणे आतां गोकुळ पाहूं जाऊन ।
काय करीत असे कृष्ण । गोप-वत्सांविण तो ॥२००॥
ब्रह्मा गुप्तरूपें पाहे । तों पूर्ववत बैसला आहे ।
शिदोरी वांटीत लवलाहें । गोपाळांसी निजकरें ॥२०१॥
पांचां वर्षांची मूर्ती । आकर्ण नेत्र विराजती ।
कंठीं मुक्तमाळा डोलती । पदकें झळकती अतितेजें ॥२०२॥
चिमणाच कांसे पीतांबर पिंवळा । दशांगुलीं मुद्रिका वेल्हाळा ।
चिमणी झळके कटीं मेखळा । नेपुरें खळखळां वाजती ॥२०३॥
असो गोपाळ जेविती स्वानंदें । गदगदां हांसती ब्रह्मानंदें ।
त्यांच्या मुखीं ग्रास गोविंदें । आपुल्या हस्तें घालिजे ॥२०४॥
तों गडी म्हणती नारायणा । वत्सें दूर गेलीं कानना ।
तुझीच पाळी मनमोहना । लौकर घेऊनि येइंजे ॥२०५॥
ब्रह्मा गुप्तरूपें पाहे अवलोकुनी । म्हणे अगाध श्रीहरीची करणी ।
अभिमान होता माझें मनीं । सृष्टिकर्ता मीच असें ॥२०६॥
महा अद्‌भुत वर्तलें । दों ठायीं वत्सें आणि गोवळे ।
सत्यलोकीं आपण नेले । ते तों संचले तैसेचि ॥२०७॥
हा होय माझा जनिता । आदिमायेचा निजभर्ता ।
जो अनंतब्रह्मांडकर्ता । करून अकर्ता तोचि हा ॥२०८॥
तों इकडे कैवल्यदानी । वत्सें शोधीत हिंडे वनीं ।
दध्योदन करीं घेऊनी । ग्रास वदनीं घालीतसे ॥२०९॥
शिरीं मयूरपिच्छें साजिरीं । घोंगडी शोभे खांद्यावरी ।
वनीं हिंडे पूतनारी । अति तांतडी चहूंकडे ॥२१०॥
काखेसी शिंग आणि वेत्र । जो मायालाघवी राजीवनेत्र ।
हांसतसे श्रीधर । ग्रास घेत हिंडतसे ॥२११॥
ऐसें देखोनि विधाता । म्हणे हा क्षीराब्धिशायी माझा पिता ।
ज्याचा महिमा वर्णितां । वेदशास्त्रां अतर्क्य ॥२१२॥
याच्या नाभिकमळीं जन्मलों । दिव्य सहस्र वर्षें मी श्रमलों ।
कमलनालामाजी उतरलों । जाचावलों बहुत मी ॥२१३॥
मग अत्यंत निर्बुजोनी । कमलावरी बैसलों येऊनी ।
मग या जगद्‌गुरुनें तेचि क्षणीं । दिव्यज्ञान उपदेशिलें ॥२१४॥
म्यां हरिस्वरूप नेणोनियां । गेलों वत्स गोप घेऊनियां ।
आतां शरण रिघावें याच्या पायां । प्रेमभावें अनन्य ॥२१५॥
निरंजनीं सांपडला श्रीधर । समोर येऊनि चतुर्वक्‍त्र ।
साष्टांग घातला नमस्कार । प्रेमें अंतर सद्‌गदित ॥२१६॥
जैसा कनकदंड पृथ्वीवरी । हरिचरणीं शिरें ठेविलीं चारी ।
नेत्रोदकें अभिषेक करी । अष्टभाव उमटले ॥२१७॥
मागुती करी प्रदक्षिणा । वारंवार घाली लोटांगणा ।
सवेंचि उठोनि विलोकी ध्याना । तों दहींभातें वदन माखलेंसे ॥२१८॥
मग जोडोनि दोन्ही कर । स्तविता जाहला चतुर्वक्त्र ।
म्हणे जय जय जगदुद्धार । निर्विकार निर्गुण तूं ॥२१९॥
नमो महामाया आदिकारणा । अज अजिता विश्वभूषणा ।
पुराणपुरुषा जगन्मोहना । गुणागुणातीत तूं ॥२२०॥
जय जय नागेंद्रदेहशयना । कमलपत्राक्षा विश्वपालना ।
परात्परा शुद्धनिरंजना । भवमोचना भवहृदया ॥२२१॥
जय जय कृष्णा करुणार्णवा । हे केशवा देवाधिदेवा ।
हे नारायणा अपारवैभवा । हे माधवा गोविंदा ॥२२२॥
हे विष्णो मधुप्राणहरणा । हे त्रिविक्रमा बलिबंधना ।
हे श्रीधरा हृत्पद्मशयना । पद्मनाभा परेशा ॥२२३॥
हे दामोदरा संकर्षणा । हे वासुदेवा विश्वरक्षणा ।
हे प्रद्युम्नजनका मनमोहना । हे अनिरुद्धा अधोक्षजा ॥२२४॥
हे पुरुषोत्तमा नरहरे । हे अच्युत जनार्दन मुरारे ।
हे उपेंद्र मधुंकैटभारे । हे पूतनारे श्रीकृष्णा ॥२२५॥
हे कृष्णा सजलजलदवर्णा । हे कृष्णा अमलनवपंकजलोचना ।
हे कृष्णा इंदिरामनरंजना । हे भक्तरक्षका यादवेंद्रा ॥२२६॥
हे कृष्णा ब्रह्मानंदमूर्ति । हे कृष्णा अनंतकल्याण अनंतकीर्ति ।
हें कृष्णा जगद्‌भूषण जगत्पति । अतर्क्य गति वेदशास्त्रां ॥२२७॥
हे कृष्णा परममंगलधामा । हे कृष्णा मृडमानसविश्रामा ।
हे कृष्णा जलजनाभा अनामा । सकलकामातीत तूं ॥२२८॥
अपराध आचरे बालक । परी क्षमा करी निजजनक ।
भुवनसुंदर लक्ष्मीनायक । सुखदायक सकळांतें ॥२२९॥
सर्व अपराध तूं क्षमा करीं । पीतवसना असुरारी ।
माझिये मस्तकीं श्रीहरी । वरदहस्त ठेवीं तुझा पैं ॥२३०॥
पुढती घाली लोटांगण । सप्रेम धरिले कृष्णचरण ।
याउपरी नंदनंदन । व्रजभूषण काय बोले ॥२३१॥
ऊठ ऊठ चतुरानना । सोडोनि देहबुद्धि अभिमाना ।
आपुल्या स्वस्वरूपस्मरणा- । माजी विलसें सर्वदा ।२३२॥
ऐसें बोलतां जगज्जीवन । सत्वर उठला कमलासन ।
कृष्णें दृढ हृदयीं आलिंगून । करी समाधान तयाचें ॥२३३॥
मनमोहन पूतनारी । कृष्ण हस्त ठेवी त्याचें शिरीं ।
विरिंचि तृप्त झाला अंतरीं । सुखसमुद्रीं निमग्‍न ॥२३४॥
वत्सें गोप हरि झाला होता । सादर विलोकी जों विधाता ।
तंव त्या कृष्णमूर्ति तत्त्वतां । पाहतां जाहला तन्मय ॥२३५॥
लक्षानुलक्ष कृष्णमूर्ती । शंख-चक्रादि आयुधें हातीं ।
श्रीवत्सादि चिन्हें झळकती । श्रीनिकेतनासमवेत ॥२३६॥
शृंग वेत्र पांवे पायतण । सर्व स्वरूपें नटला नारायण ।
असंख्य मूर्ती घनश्यामवर्ण । दुसरेपण दिसेना ॥२३७॥
असंख्य नाभिकमलें विराजमान । तेथें असंख्य विरिंचि शिव सहस्रनयन ।
चंद्र सूर्य कुबेर वरुण । सृष्टि संपूर्ण चालविती ॥२३८॥
कमलाप्रति भिन्न भिन्न ब्रह्मांड । चित्रविचित्र परम प्रचंड ।
वैकुंठ कैलासादि उदंड । पदें दिसती कमलाप्रति ॥२३९॥
समाधिस्थ झाला विधाता । अहंकृति गेली पाहतां पाहतां ।
वाचा राहिली बोलतां । वृत्ती समस्त निमाल्या ॥२४०॥
मुख्य मूर्ति त्यांत कोण । न दिसे कांहीं दुजेपण ।
वृंदावनींचे द्रुम पाषाण । श्वापदें कृष्णरूप दिसतीं पैं ॥२४१॥
भू आप तेज वात नभ । दिसती कृष्णरूप स्वयंभ ।
सरिता सिंधु चराचर सुप्रभ । श्रीवल्लभरूप दिसताती ॥२४२॥
हरली सकल अहंकृति । अनंत ब्रह्मांडें अनंत कीर्ति ।
अनंत वेद अनंत शास्त्ररीति । कीर्ति गाती अनंत ॥२४३॥
अनंत पुराण अनंत कला । अनंत अवतार अनंत लीला ।
अनंत स्वरूपें आपण नटला । दावी तो सोहळा विधातया ॥२४४॥
बहुत आकृती नाना याती । स्त्री पुरुष नपुंसक व्यक्ती ।
अवघा ओतला वैकुंठपती । नाहीं स्थिति दूसरी ॥२४५॥
विराट हिरण्यगर्भ महत्तत्त्व जाण । न दिसे स्थूल लिंग कारण ।
न चले तर्काचें विंदाण । अवघा जगज्जीवन ओतला ॥२४६॥
जागृति स्वप्न सुषुप्ति तुर्या । अवस्था गेल्या हरोनियां ।
सृष्टि-स्थिति-प्रलय सर्वसाक्षिणीया । न उरे माया समूळीं ॥२४७॥
विश्व तेजस प्राज्ञ प्रत्यगात्मा । ब्रह्मा विष्णुरुद्र परमात्मा ।
अवघा एक जगदात्मा । नामानामातीत जो ॥२४८॥
अकार उकार मकार । चवथा अर्धमात्रा ओंकार ।
रज-तम-सत्त्वविकार । सर्व यादवेंद्र ओतला ॥२४९॥
वैखरी मध्यमा पश्यंती परा । वाचा खुंटल्या नयनीं धारा ।
पाहतां ब्रह्मानंदा उदारा । ब्रह्मा जाहला समाधिस्थ ॥२५०॥
अवस्था जिरवूनि पोटीं । नेत्र उघडोनि पाहे परमेष्ठी ।
तों श्वापदें सर्व सृष्टीं । निर्वैर तेथें खेळती ॥२५१॥
गाई व्याघ्र निर्वैर देख । खेळे नकुळ दंदशूक ।
वारण मृगेंद्र होती एक । हरिप्रतापेंकरूनि ॥२५२॥
पुढती ब्रह्मा घाली लोटांगण । म्हणे धन्य धन्य आजि जाहलों पूर्ण ।
काय करूं ब्रह्मपद घेऊन । सदा राहों वृंदावनीं ॥२५३॥
पदाभिमानें आम्ही नाडलों । निजस्वरूपा विसरलों ।
कामक्रोधचोरीं नागवलों । अंतरलों हरिपायां ॥२५४॥
नाहीं आमुची आत्मशुद्धी । दृढ धरिली देहबुद्धी ।
वेष्टित सदा आधिव्याधी । आत्मशुद्धि कैंची मग ॥२५५॥
सांडूनि सकल अभिमान । होऊनि वृंदावनीं तृण-पाषाण ।
तेथें लगती कृष्णचरण । तेणें उद्धरोन जाऊं आम्ही ॥२५६॥
विधि जाहला निरभिमान । मग बोले जगत्पालन ।
म्हणे निजपदीं राहें सावधान । दुरभिमान टाकूनियां ॥२५७॥
ब्रह्मा करी प्रदक्षिणा । पुढती मिठी घाली चरणा ।
आज्ञा मागोनि रमाजीवना । निजस्थाना विधि गेला ॥२५८॥
गोप-वत्सें जी चोरूनि नेलीं । तीं अवघीं सोडूनि दिधलीं ।
कृष्णें आपुली रचना झांकिली । आपणामाजी सत्वर ॥२५९॥
वत्सें गोप ब्रह्म्यानें नेलें । मागुती फिरोनि आणिले ।
परी हें चरित्र कोणास न कळे । हरीवांचोनि सर्वथा ॥२६०॥
विधीनें पूर्वीं गोपाळ नेले होते । तैसेचि मागुती बैसविले तेथें ।
कृष्ण घेऊनि वत्सांतें । सत्वर आला त्यांजवळी ॥२६१॥
एक संवत्सरपर्यंत । नेले होते गोप समस्त ।
परी हरिमाया अद्‌भुत । न कळे चरित्र तयांसी ॥२६२॥
गडी म्हणती श्रीहरी । लौकर येईं तूं पूतनारी ।
आम्ही ग्रास घेऊनि निजकरीं । वाट तुझी पाहतों ॥२६३॥
गदगदां हरि हांसला । त्यांमाजी येऊनि बैसला ।
तों वासरमणी अस्ता गेला । सत्वर परतला गोकुळा ॥२६४॥
वत्सें आणि गोवळे । जाती परम उल्लाळें ।
बळिरामासी कांहीं न कळे । हरीनें केलें चरित्र जें ॥२६५॥
कृष्णमुखाकडे पाहे बळिराम । तों ईषद्धास्य मेघश्याम ।
गुज कळोनि सप्रेम । बळिभद्र तेव्हां जाहला ॥२६६॥
गोवर्धनीं ज्या गाई चरती । त्या ओरसा येऊनि वत्सें चाटिती ।
गौळी गोकुळींचे धांवती । हृदयीं धरिती बाळकांतें ॥२६७॥
तें कौतुक पाहोन । हांसती शेष-नारायण ।
शचीरमणा न कळे ही खूण । इतर कोठून जाणती ॥२६८॥
थोर दाविलें कौतुक । विरिंचि पोटींचें बालक ।
त्यासी कृपेनें वैकुंठपालक । रमानायक बोलिला ॥२६९॥
दिधलें अद्‌भुत दर्शन । हरिला सकळ अभिमान ।
गोकुळींचें सर्व जन । ब्रह्मानंदें डुलती ॥२७०॥
आरत्या घेऊनि गोपिका । सामोर्‍या येती त्रिभुवननायका ।
निजमंदिरा आला भक्तसखा । यशोदा माता आलिंगी ॥२७१॥
केलें जेव्हां वत्सहरण । तेव्हां पांच वर्षांचा श्रीकृष्ण ।
पुढिले अध्यायीं कालियामर्दन । सावधान परिसावें ॥२७२॥
गोकुळीं अवतरला यादवेंद्र । तोचि पंढरीं ठेऊनि कटीं कर ।
भीमातीरीं दिगंबर । ब्रह्मानंद उभा असे ॥२७३॥
हरिविजयग्रंथ वरिष्ठ । हेंचि षड्रसअन्नें भरिलें ताट ।
ज्यांसी भक्तिक्षुधा उत्कट । तेचि जेविती प्रीतीनें ॥२७४॥
जे निंदक रोगिष्ठ सहजीं । कुटिलता कुपित्त उदरामाजी ।
परम दुरात्मे भक्तकाजीं । देह कदा रुळेना ॥२७५॥
ऐसे अभक्त क्षयरोगी जाण । त्यांस न जिरे हें अन्न ।
असो क्षुधार्थी जे भक्तजन । त्यांहींच भोजन करावें ॥२७६॥
जो आनंदसंप्रदायभूषण । तो ब्रह्मानंद यतिराज पूर्ण ।
श्रीधर तयासी अनन्य शरण । जैसें लवण सागरीं ॥२७७॥
इति श्रीहरिविजयग्रंथ । संमत हरिवंशभागवत ।
श्रोते चतुर परिसोत । दशमोऽध्याय गोड हा ॥२७८॥
श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥