श्रीगणेशाय नमः ॥
जय जय सच्चिदानंद सगुण । अतीसीकुसुमभास तूं पूर्ण ।
वाटे त्याच रंगेंकरून । नीलोत्पलें रोविलीं ॥१॥
नभासी चढला तोचि रंग । त्याचे प्रभें रंगले मेघ ।
इंद्रनीळ हरिरंग । त्याच प्रकाशें जाहलें ॥२॥
तेथींचें सौंदर्य अद्‌भुत । गरुडपाचूंसी तेज चढत ।
मर्गजासी बीक दिसत । तनु सांवळी देखोनियां ॥३॥
लावण्यामृतसागराद्‌भुत । कीं कोटिमकरध्वजांचा तात ।
तो पुष्पधन्वा उदरीं जन्मत । अंकीं खेळत जयाच्या ॥४॥
श्यामलांगी अतिनिर्मळ । वरी डोले वैजयंतीमाळा ।
पुष्करीं शक्रचाप सुढाळ । सुरंग जैसें मिरवे पैं ॥५॥
कीं मेघीं स्थिरावली क्षणप्रभा । तैसी वैजयंतीची शोभा ।
सहस्रमुखाचिया जिभा । शिणल्या गुण वर्णितां ॥६॥
इंद्रनीळाचा मेरु प्रभाघन । वेष्टिला शातकुंभतगटेंकरून ।
तैसें झळकत वसन । हरिजघनीं सर्वदा ॥७॥
कीं सकळ चपळा गाळून । रंगविले हे पीतवसन ।
वाटे द्वादश भानु येऊन । कटीं मेखळेवरी जडियेले ॥८॥
पांघरावयाचा क्षीरोदक । कीं शुभ्र यशा चढलें बीक ।
कीं शुभ्र श्वेत मृडानीनायक । कर्पूरेंकरूनि उटिला ॥९॥
कीं शुद्धरजततगटीं घडिलें । कीं पारदें कैलास डवरिलें ।
कीं जान्हवीतीरीं वोपिलें । दिनकरनाथें स्वहस्तें ॥१०॥
अंगीं उटी दिसे सुढाळ । कीं इंदुबिंब उकललें निर्मळ ।
कीं मुक्ताफळांचा गाळून ढाळ । इंद्रनीळ चर्चिला ॥११॥
त्रिभुवनसौंदर्य एकवटलें । तें हरिमुखीं येवोनि ओतिलें ।
आनंदाचें स्वरूप उजळलें । रूपा आलें हरिमुखीं ॥१२॥
हरिअंगींचा अखिल सुवास । भेदूनि गेला महदाकाश ।
कीं ब्रह्मानंद भरोनि निःशेष । सगुण सुरस ओतिलें ॥१३॥
आनंदसरोवरींचीं कमळदळलें । तैसे आकर्णनेत्र विकासले ।
ते कृपादृष्‍टीनें निवाले । प्रेमळ जन सर्वही ॥१४॥
अहो तें स्वानंदरूप सगुण । कीं कमलेचें सौभाग्य पूर्ण ।
कीं सद्‌भक्तांचें निजधन । ठेवणें हें आकारलें ॥१५॥
तो वैकुंठीचा वेल्हाळ सुंदर । कीं भक्तमंदिरांगणमंदार ।
पद्मोद्‌भवाचा तात उदार । गोकुळामाजी अवतरला ॥१६॥
मत्स्य कच्छ रूपें धरीं श्रीपती । परी तेथें न बैसे लोकांची भक्ती ।
म्हणोनि गोकुळीं आला व्यक्ती । मानववेष धरूनियां ॥१७॥
जे कां विषयपर जन । न ऐकती हरीचे गुण ।
त्यांसी शृंगाररस दावून । वेधी मन आपणाकडे ॥१८॥
भक्तांसी विघ्नें येती प्रबळ । तीं निजांगीं सोशी तमाळनीळ ।
मर्दूनियां दुर्जन खळ । भक्त प्रेमळ रक्षीतसे ॥१९॥
सबळ काष्ठें भ्रमर कोरी । पिष्ट करी क्षणाभीतरी ।
परी कमळास निर्धारीं । धक्का न लावी सर्वथा ॥२०॥
कमळआकोचें कोंडे भ्रमर । परी तें न फोडीच अणुमात्र ।
तैसे दासांचे अन्याय समग्र । सोसूनि रक्षी तयांतें ॥२१॥
तिळमात्र पाषाण । जळीं न तरे देखती जन ।
तेथेंचि सबळ काष्ठ तरे पूर्ण । कदा जीवन न बुडवी ॥२२॥
जीवनीं हाचि अभिमान । कीं आपण वाढविलें काष्ठ पूर्ण ।
तें न बुडवीं मी कदा जाण । कालत्रयीं सहसाही ॥२३॥
त्या काष्ठाच्या नौका होती । आणिक जड जीवां तारिती ।
तैसे भगवद्‌भक्त उद्धरिती । बहुतांसही समागमें ॥२४॥
आणि जलकाष्ठन्यायें निश्चित । शरणागतां तारी भगवंत ।
नाना चरित्रें अद्‌भुत । दावी भक्तां तारावया ॥२५॥
असो षष्ठाध्यायीं कथा । गौळणीनें ठकविलें कृष्णनाथा ।
गोरस मथुरे विकूं जातां । अति अनर्थ पावली ॥२६॥
गोरस न देऊनि वनमाळी । गौळणचि परम ठकली ।
सच्चिदानंदमूर्ति सांवळी । महिमा न कळे तियेतें ॥२७॥
नवल एक गोकुळीं वर्तलें । एका गौळियानें स्त्रियेसी सांगितलें ।
म्हणे दधि दूध जें सांचलें । अनसूट धरीं येथूनि ॥२८॥
भगवंताचा नवस पुरवीन । करीन ब्राह्मणसंतर्पण ।
तरी घृत ठेवीं सांचवून । अवश्य म्हणे नितंबिनी ॥२९॥
घृत सांचलें बहुत । स्त्रीनें अर्ध चोरिलें त्यांत ।
शेजारिणीच्या घरीं त्वरित । घट भरूनि ठेविला ॥३०॥
स्त्रियांचें कर्तृत्व न कळे भ्रतारां । महाअनृता अविचारा ।
सकळ असत्याचा थारा । भय न धरिती पापाचें ॥३१॥
अनृत साहस माया मूर्खत्व । अतिलोभ अशौच निर्दयत्व ।
हे स्वभावगुण सत्य । स्त्रियांच्या ठायीं असती हो ॥३२॥
गौळियानें महोत्सव केला । नवस श्रीहरीचा फेडिला ।
परी घृतघट जो ठेविला । तो कळला श्रीरंगातें ॥३३॥
बाहेर गेली घरची सुंदरी । कृष्ण प्रवेशला तिचें मंदिरीं ।
घृतघट काढोनि झडकरी । नेला दूरी ते वेळीं ॥३४॥
मेळविलीं गौळियांचीं बाळें । घृत तें सकळांसी वांटिलें ।
कृष्णें आपण भक्षिलें । पूर्ण केलें नवसासी ॥३५॥
वसुधारा घृतावदान । येथें तृप्ति न पावे नारायण ।
तो गौळियांचें घृत चोरून । भक्षून तृप्त जाहला ॥३६॥
कमलासन मीनकेतनारी । सदा ध्याती तो कैटभारी ।
तो बळेंचि गौळियांचें घरीं । चोरूनि घृत भक्षीत ॥३७॥
असो घरा गेला वैकुंठराणा । यशोदा म्हणे जगज्जीवना ।
खोडी करूनि मनमोहना । कोठूनि आलासी सांग पां ॥३८॥
कडे घेतला कृष्णनाथ । माता हर्षें मुख चुंबीत ।
तों अंगासी माखलें घृत । माता पुसत हरीसी ॥३९॥
घृत लागलेंसे अंगा । कोठें गेला होतासी श्रीरंगा ।
आतां गार्‍हाणीं अतिवेगा । गौळिणी सांगों येतील ॥४०॥
येरीकडे गौळण ते पाहीं । सेजीच्या गृहा येत लवलाही ।
म्हणे माझा घृतघट देईं । आणूनियां सत्वर ॥४१॥
घरांत गौळण पाहत । तों आपलीं शिंकीं तैसींच समस्त ।
तो घृतघट नाहीं तेथ । नवल वाटलें तियेतें ॥४२॥
म्हणे बाई शिंकीं आणि घागरी । न दिसती कोठें मंदिरीं ।
आळ घालावी कृष्णावरी । तरी मागही कोठें दिसेना ॥४३॥
ते म्हणे तुझा गोरस उरला । माझाचि घृतघट कां गेला ।
नष्टे तुवांचि अभिलाषिला । कलह माजला अद्‌भुत ॥४४॥
ते गौळण वाहे आण । म्यां घृतघट ठेविला असेल चोरून ।
तरी हे हस्त जाऊं दे झडोन । कां तुवां आणोनि ठेविला ॥४५॥
मनीं गौळण विचारीत । कलह माजवावा बहुत ।
कळेल भ्रतारासी मात । तोही अनर्थ दुसरा ॥४६॥
मग ते म्हणे मृगनयनी । गलबला न करीं वो साजणी ।
माझ्या भ्रताराच्या श्रवणीं । गोष्टी जाईल सर्वथा ॥४७॥
बरें गेलें तरी जाऊं दे घृत । कृष्णार्पण झालें निश्चित ।
ऐसें बोलोनि त्वरित । गौळण गेली गृहातें ॥४८॥
गोकुळीं एक दंपत्यें । राखिती बहुत गोरसातें ।
राजीवनेत्रें तेथें । कौतुक केलें अद्‌भुत ॥४९॥
दोघें निजलीं मध्यरातीं । तेथें प्रकटोनि रमापती ।
एक मुंगूस निश्चितीं । दोघांमध्यें सोडिलें ॥५०॥
गृहींचा सर्व गोरस । स्वहस्तें काढी जगन्निवास ।
तृप्त झाला सर्वेश । शेषशायी परमात्मा ॥५१॥
मुंगूस दोघांमध्यें उकरी । तंव तीं होतीं निजसुरीं ।
एकाएकीं घाबरीं । हांक फोडीत ऊठलीं ॥५२॥
न सांवरत वसन । बाहेर आलीं भिऊन ।
म्हणती भूत उरावरी येऊन । बैसलें होतें दोघांच्या ॥५३॥
धांवा धांवा म्हणती कोणी । लोक मिळाले चहूंकडोनी ।
दीपिका लाविल्या तत्क्षणीं । पुसती दोघांसी तेधवां ॥५४॥
तंव तीं म्हणती भूत आलें । आम्हां दोघांमध्यें बैसलें ।
आम्हीं तत्काळ ओळखिलें । सदनाबाहेरी मग आलों ॥५५॥
पंचाक्षरी घेऊनि विभूती । द्वाराबाहेरचि फुंकिती ।
परी सदनीं कोणी न प्रवेशती । भय वाटे मनीं तयां ॥५६॥
तों घरांत हिंडे नकुळ । लोक म्हणती भूत सबळ ।
मग धीट गौळी जे तत्काळ । निःशंक आंत प्रवेशती ॥५७॥
तंव तें मुंगूस देखिलें । तत्काळ बाहेर आणिलें ।
लोक गदगदां हांसिले । नवल जाहलें तेधवां ॥५८॥
एक म्हणती मुंगूस सकाळीं । कांखेस घेऊनि वनमाळी ।
हिंडत होता आळोआळीं । त्याणेंच आणूनि सोडिलें ॥५९॥
एक म्हणती मोठा नष्ट । करणी करतो अचाट ।
गोकुळींचीं मुले चाट । तेणें समस्त केलीं पैं ।६०॥
जन गेले सदना सत्वर । तो उदय पावला सहस्रकर ।
मग ते गौळण चतुर । नंदमंदिरीं गेली हो ॥६१॥
मग म्हणे सुंदरी यशोदे । थोर पीडिलें मुकुंदें ।
मुंगूस सोडिलें गृहामध्यें । नवल गोविंदें केलें हो ॥६२॥
गदगदां हांसे नंदराणी । हरिवदन पाहे नयनीं ।
तों एक बोले गौळणी । तुज चक्रपाणी लावीन शिक्षा ॥६३॥
हरि तूं माझ्या घरा येसी । मी तुज बांधीन खांबासी ।
मग बोले हृषीकेशी । बांध कैसी पाहूं आतां ॥६४॥
गृहासी गेली गौळिणी । रात्रीं दृढ कपाटें देऊनी ।
भ्रतारासहित नितंबिनी । निद्रार्णवीं निगग्न ॥६५॥
पतीपुढें निजली कामिनी । तों पातला पंकजपाणी ।
पतीची दाढी तिची वेणी । धरूनि ते क्षणीं गांठी देत ॥६६॥
कृष्णें गांठी दिधली हटें । जे ब्रह्मादिकां न सुटे ।
जे न जळे हव्यवाटें । तीक्ष्ण शस्त्रें न कापेचि ॥६७॥
ऐसें करूनि जगन्मोहन । घरींचा गोरस सर्व भक्षून ।
नेला तेथूनि न लगतां क्षण । अतर्क्य विंदान हरीचें ॥६८॥
तों सरली अवघी रजनी । धार काढूं उठे कामिनी ।
तों ओढतसे तिची वेणी । मृगनयनी हांसतसे ॥६९॥
पतीस म्हणे सुंदरा । कांहीं तरी लाज धरा ।
मी काढूं जातें धारा । वेणी सत्वर सोडिजे ॥७०॥
अजूनि काय भोगव्यसन । उदय करूं पाहतो सहस्रकिरन ।
अद्यापि न धायेचि मन । वेणी सोडोनि द्यावी जी ॥७१॥
तंव तयाची दाढी ओढत । जागा जाहला पति त्वरित ।
स्त्रियेसी म्हणे तुझें चित्त । अजूनि इच्छीत कामातें ॥७२॥
सोडीं वेगीं माझी दाढी । जाय वेगीं धारा काढीं ।
बहु माजलीसी धांगडी । ओढीओढी करितेसी ॥७३॥
सोडीं दाढी गे तरुणी । उदयाद्रीवरी आला तरणी ।
पुढें अरुणोदय होवोनी । प्रकाश आरक्त पडियेला ॥७४॥
कीं पूर्वदिशेनें मुख धुतलें । निढळीं कुंकुम रेखिलें ।
तेंचि आरक्तवर्ण नभ जाहलें । अरुणोदय वाटतसे ॥७५॥
सूर्याआधीं उगवे अरुण । ज्ञानाआधीं जैसें भजन ।
कीं भजनाआधीं नमन । श्रेष्ठ जैसें सर्वांसी ॥७६॥
कीं तपाआधीं शुचित्व । कीं बोधाआधीं सत्त्व ।
कीं सत्त्वाआधीं अद्‌भुत । पुण्य जैसें प्रकटलें ॥७७॥
साक्षात्काराआधीं निजध्यास । कीं मननाआधीं श्रवण विशेष ।
कीं श्रवणाआधीं सुरस । आवडी पुढें विराजत ॥७८॥
कीं वैराग्याआधीं विरक्ति । कीं आनंदाआधीं उपरति ।
कीं महासुखासी शांति । पुढें आधीं ठसावे ॥७९॥
तैसा जाहला अरुणोदय । सोडीं मूर्खे दूरी राहें ।
दोघें उठोनि लवलाहें । बोलताती सक्रोध ॥८०॥
पति म्हणे चांडाळिणी । गांठ कां दिधली दाढीवेणी ।
येरी आण वाहे ते क्षणीं । माझी करणी नव्हे हे ॥८१॥
म्यां गांठ दिधली असेल । तरी हे नेत्र जातील ।
पति म्हणेल जिव्हा झडेल । जरी म्यां गांठ असेल दिधली ॥८२॥
नानाप्रकारें होती कष्टी । परी न सुटेचि कदा गांठी ।
सोडितां भागल्या चिमटी । अति हिंपुटी दोघेंही ॥८३॥
तो मायालाघवी जगजेठी । त्याची कोणा न सुटे गांठी ।
जरी आलिया परमेष्ठी । तरी न सुटे त्याचेनि ॥८४॥
भ्रतार म्हणे आणीं शस्त्र । वेणी कापूं तुझी सत्वर ।
येरी म्हणे दाढीच अणुमात्र । कातरूनि काढावी ॥८५॥
सौभाग्यदायक हे वेणी । कातरूं पाहतां ये क्षणीं ।
पति म्हणे कोणी करणी । केली ऐसी न कळे पां ॥८६॥
उदय पावला चंडकिरण । कोण करील गोदोहन ।
पति म्हणे शस्त्रेंकरून । दाढी माझी छेदी तूं ॥८७॥
तंव ते शस्त्रें न कापे सर्वथा । न तुटे न सुटे पाहतां ।
न जळे कदा अग्नि लावितां । विचित्र गति जाहली ॥८८॥
पति म्हणे ते वेळे । तुज जरी मरण आलें ।
तरी म्यांही मरावें वो वहिलें । पूर्वकर्म कैसें हें ॥८९॥
दीर्घस्वरें दोघें रडती । मग बिदीस येऊनि उभीं ठाकती ।
आल्यागेल्यास येती । काकुळती तेधवां ॥९०॥
व्याही जांवई पिशुन । भोंवते मिळाले बहुत जन ।
जे ते पाहती गांठी सोडून । परी ते जाण न सुटेचि ॥९१॥
कोणी कातरूनि पाहती । परी ते न कापे कष्टी होती ।
तो समाचार नंदाप्रति । एक सांगती कौतुकें ॥९२॥
नंद चावडिये बैसला । घेऊनि गौळियांचा मेळा ।
इंद्र जैसा मिरवला । देवसभेंत श्रेष्ठ पैं ॥९३॥
अंकीं बैसविला जगन्मोहन । जो अमलदलराजीवनयन ।
तो ब्रह्मानंद सगुण । गोकुळीं खेळे निज लीला ॥९४॥
जो सर्वांतर्यामीं वसे । जो सर्वांचीं मनें जाणतसे ।
जें जें प्राणी राहटतसे । हृषीकेशी जाणत ॥९५॥
जग नग हा कनक जाण । जग पट हा तंतु पूर्ण ।
जग तरंग हा सागर खूण । अभेदपण मोडेना ॥९६॥
असो नंदें ते वेळीं । दोघें चावडिये आणिलीं ।
पुढें स्त्री मागें गौळी । देखोनि सकळ हांसती ॥९७॥
नंदें पुसिलें वर्तमान । कोणीं गांठी दिधली येऊन ।
तंव तीं दोघें करिती रुदन । गहिंवरून करुणस्वरें ॥९८॥
म्हणती न कळे ईश्वरकरणी । गदगदां हांसे चक्रपाणी ।
म्हणे काल माझी शेंडी धरूनी । बांधीन म्हणत होतीस कीं ॥९९॥
तुज प्रचीत दाखविली भगवंतें । व्यर्थ बांधीन म्हणसी आम्हांतें ।
तंव तीं म्हणती हरीतें । आमुची गति काय आतां ॥१००॥
दीनवदनें भाकिती करुणा । कृपा आली जगज्जीवना ।
जो परब्रह्म वैकुंठराणा । वेद्पुराणां अगम्य जो ॥१०१॥
मग पाहतांचि कृपादृष्टीं । तत्काळ सुटली मायागांठी ।
आनंद न माये सकळ सृष्टीं । जगजेठी लाघवी हा ॥१०२॥
असो तीं दोघें जाहलीं सद्गदित । श्रीहरीचें वदन अवलोकीत ।
अहंकृति समस्त । बुडोनि गेली तेधवां ॥१०३॥
काम क्रोध जाहले लज्जित । मद मत्सर उठोनि पळत ।
दंभ मोह अनर्थ । जाहले गलित तेधवां ॥१०४॥
नमस्कारूनि यादवेंद्रा । दोघें गेलीं निजमंदिरा ।
सुख न माये अंतरा । दोघांचेही तेधवां ॥१०५॥
आणिक एके दिवशीं श्रीरंगें । नवल केलें भक्तभवभंगें ।
एके गोपीचें घरीं सवेगें । प्रवेशला गोविंद ॥१०६॥
तंव ते बोले मृगनयनी । कां आलासी येथें चक्रपाणी ।
काय पाहसी पाळती घेऊनी । जातोसी तें कळेना ॥१०७॥
चित्तचोरा सकळचाळका । जगन्मोहना महानाटका ।
संचितगोरसभक्षका । जगद्रक्षका जगदीशा ॥१०८॥
गोपी म्हणे कृष्णा बैस । तों करें नेत्र चोळी हृषीकेश ।
हळूंच बोले जगन्निवास । गौळणीस तेधवां ॥१०९॥
माझे दुखती वो नयन । मग बोले गोपी वचन ।
कांहीं औषधेंकरून । व्यथा दूर करावी ॥११०॥
मग बोले घननीळ । जे पुत्राचि माता असेल ।
तिचें दुग्ध तत्काळ । डोळियांमाजी घालिजे ॥१११॥
तंव ते कुरंगनयनी बोले वचन । माझे स्तनींचे दुग्ध जा घेऊन ।
मग बोले राजीवनयन । हास्यवदन करूनि ॥११२॥
म्हणे ते दुग्ध कामा न ये जाण । तूं मागसी तेंचि देईन ।
परी मी आपुल्या करयुगेंकरून । पिळीन स्तन तुझे वो ॥११३॥
ऐसें ऐकतांचि वचन । गोपी हांसली गदगदोन ।
म्हणे ऊठ चावटा येथून । नसतेंच वचन बोलसी ॥११४॥
पुढें पुढें वाढतां । बहु शहाणा होशील अच्युता ।
तुझे मातेपासीं तत्त्वतां । चाल अनंता सत्वर ॥११५॥
म्हणोनि धरावया धांविन्नली । उठोनि पळे वनमाळी ।
गोपी दारवंटा उभी ठाकली । तंव तो गेला सत्वर ॥११६॥
येऊनि मायेजवळी । गार्‍हाणें सांगे वेल्हाळी ।
यशोदा हांसे वनमाळी । कडियेवरी बैसलासे ॥१७॥
कृष्णाकडे माता पाहे । मुख चुंबीत लवलाहें ।
म्हणे हरि करूं काय । खोडी तुझ्या अनिवार ॥११८॥
असो कृष्ण एके दिवसीं । बाहेर गेला खेळावयासी ।
मुलें मिळालीं सरसीं । क्रीडताती हरीसवें ॥११९॥
सखयांसी म्हणे हरी । तुमची माता जातांचि बाहेरी ।
सांगा मज लौकरी । तेचि मंदिरीं रिघों वेगें ॥१२०॥
ज्या घरीं प्राप्त नोहे गोरस । ताडन करी त्यांच्या मुलांस ।
कां रे न सांगा आम्हांस । पाळती तुमच्या गृहींची ॥१२१॥
वासरांच्या पुच्छीं बांधी अर्भकें । आळोआळी पिटी कौतुकें ।
आक्रोशें रडती बाळकें । माता धांवती सोडावया ॥१२२॥
बाळें सोडोनि गौळिणी । मायेसी सांगती गार्‍हाणीं ।
म्हणती जावें गोकुळ टाकोनी । तुझ्या पुत्राचेनि त्रासें ॥१२३॥
घरीं राखीत बैसल्या जरी नारी । तरी वांसरें सोडितो बाहेरी ।
वत्सांपाठीं जातां झडकरी । मागें हरि गोरस खातो ॥१२४॥
ताक सांडी मडकीं फोडूनी । खापरें पसरितो आंगणीं ।
असार सांडी सार भक्षूनी । विचित्र करणी हरीची ॥१२५॥
सारूनि कर्मजाळ समस्त । स्वरूपप्राप्तीसी पावती संत ।
कीं शब्द टाकूनि अर्थ । सार जैसें घेइजे ॥१२६॥
शुक्ति सांडोनि घेइजे मुक्त । कीं प्रपंचत्यागें परमार्थ ।
क्रोधत्यागें जैसें समस्त । शांतिसुख हाता ये ॥१२७॥
भूस टाकूनि घेइजे कण । कीं धूळ टाकूनि घेइजे रत्‍न ।
कीं विषयत्यागें संपूर्ण । स्वानंदसुख सेविजे ॥१२८॥
ऐसें कृष्णें केलें सत्य । सार सेविलें नवनीत ।
ताक असार समस्त । लवंडोनि फोडी भाजनें ॥१२९॥
कोणीएक गजगामिनी । चालिली सूर्यकन्येच्या जीवनीं ।
घट भरूनि निजसदनीं । मृगनयना जातसे ॥१३०॥
तों ते वाटे आला गोंविंद । सवें शोभला बाळांचा वृंद ।
कृष्णाकडे पाहूनि छंद । लेंकरें बहुत करिताती ॥१३१॥
कृष्णें तेव्हां काय केलें । गोपीचें वस्त्र वेगें असुडिलें ।
तत्काळ धरेवरी पडिलें । उघडें जाहलें सर्वांग ॥१३२॥

कर गुंतले घागरीं । वस्त्र घेऊनि पळाला हरी ।
चोहटां ते नग्न नारी । सकळ लोक पाहती ॥१३३॥
काकुळती येत गोपिका । कृष्णा माझें वस्त्र देईं कां ।
हरीनें वृक्षावरी एका । वस्त्र तिचें टाकिलें ॥१३४॥
आपण पळाला सत्वरा । नग्न गोपी जात मंदिरा ।
तिचें पाठीं अर्भकें एकसरा । हांसतचि धांवती ॥१३५॥
गोपी प्रवेशली मंदिरीं । दुजें वस्त्र नेसे सुंदरी ।
गार्‍हाणें सांगावया झडकरी । घरा आली यशोदेच्या ॥१३६॥
म्हणे कोठें तुझा हृषीकेशी । माझें वस्त्र फेडिलें वाटेसी ।
माता म्हणे कृष्णासी । काय खोडीसी करूं तुझ्या ॥१३७॥
एक सांगे तरुणी । मी भरीत होतें यमुनेचे पाणी ।
मागें येऊनि चक्रपाणी । नेत्र माझे झांकिले ॥१३८॥
मी भयभीत होऊनी । मागे पाहे परतोनी ।
अदृश्य जाहला तेचि क्षणीं । नवल करणी हरीची ॥१३९॥
एक म्हणे मी उदक आणितां । मागूनि आला अवचिता ।
थै थै म्हणोनि त्वरितां । नितंब करें थापटीत ॥१४०॥
पाहूनियां जैसे पर्जन्यकाळीं गंगेचे पूर । लोटावरी लोट येती अनिवार ।
तेवीं गार्‍हाणियांचे चपेटे थोर । एकावरि एक पडताती ॥१४१॥
पाहूनियां श्रीरंगा । गोपी चित्तीं सानुरागा ।
मृषा कोप वाउगा । बाह्यदृष्टीं दाविती ॥१४२॥
अंतरीं सप्रेम वरी कोपती । फणस आंत गोड वरी कांटे दिसती ।
जेवीं नारिकेल वरी कठिण भासती ॥ परी अंतरी जीवन तयांच्या ॥१४३॥
कीं ज्ञानी वर्तती संसारीं । परी सर्वदा निःसंग अंतरीं ।
तैशा गोपी क्रोधायमान वरी । परी हृदयीं सप्रेम ॥१४४॥
ऐशा त्या सकळ नारी । दृष्टीं लक्षूनि पूतनारी ।
गार्‍हाणें देती सुंदरी । ऐकतां दूरी शोक होय ॥१४५॥
हाता न ये ज्या घरचा गोरस । तरी ताडन करी त्यांचिया मुलांस ।
त्यांच्या गळां काठमोरे हृषीकेश । घालोनियां हिंडवी ॥१४६॥
निद्रिस्तासी तुडवी चरणीं । बाळकें उठवितो रडवूनी ।
म्हणे अग्नि लावीन ये सदनी । तृप्त नव्हें मी येथें ॥१४७॥
जेथें न लाभो गोरस पूर्ण । म्हणे हें घर मसणवटीसमान ।
जेथें मी तृप्त नव्हें मधुसूदन । तेंचि स्थान अपवित्र ॥१४८॥
मी तृप्त न होत जगन्निवास । तें घर नांदतचि ओस ।
तेथें अवदशा ये बहुवस । आसमास कष्ट होती ॥१४९॥
ऐसिया खोडी बहुत । जननीस गोपी सांगत ।
कृष्ण्मुखाकडे पाहूनि हांसत । यशोदादेवी तेधवां ॥१५०॥
तें वैकुंठींचें निधान । मातेकडे पाहे राजीवनयन ।
म्हणे या गौळिणी संपूर्ण । असत्य जाण बोलती ॥१५१॥
मजवरी घालिती व्यर्थ आळ । मी सर्वातीत निर्मळ ।
जैसें आकाश केवळ । घटमठांशीं वेगळें ॥१५२॥
मी ब्रह्मानंद निर्मळ । मज म्हणती हा धाकुटा बाळ ।
यांच्या खोडी सकळ । तुज माते सांगेन मी ॥५३॥
ह्या मज नेती गृहांत । कुचेष्टा शिकविती बहुत ।
मज हृदयीं धरूनि समस्त । कुस्करिती निजबळें ॥१५४॥
माते माझे चावोनि अधर । चुंबन देती वारंवार ।
मज कष्टविती थोर । सकळ धमकटी मिळोनि ॥१५५॥
बहुतजणी मिळोन । घरांत होताती आपुल्या नग्न ।
मज मध्यें बैसवून । नाचताती सभोंवत्या ॥१५६॥
म्हणती कृष्णा असतासी थोर । तरी होता बरवा विचार ।
तुजजवळी हा समाचार । सांगेन म्हणतां दाबिती ॥१५७॥
ऐसें बोले पूतनाप्राणहरण । गोपी लटक्याचि क्रोधें पूर्ण ।
म्हणती यशोदे तुझा नंदन । तुजचि गोड वाटतसे ॥१५८॥
अवघ्या मिळोनि गौळिणी । गोफाटली नंदराणी ।
म्हणती काय कौतुक नयनीं । निजपुत्राचें पाहसी ॥१५९॥
अगे हा परम नष्ट अनाचारी । नसतीच आळी घेतो आम्हांवरी ।
पुढें बहुतांचि घरें निर्धारीं । हा बुडवील यशोदे ॥१६०॥
हंसतां हंसतां कौतुकें । ब्रह्मांड लपवी कांखे ।
सप्त समुद्र क्षण एकें । नखाग्रांत जिरवील ॥१६१॥
याच्या एक एक गोष्टी सांगतां । तरी धरणी न पुरे लिहितां ।
काल आमुच्या मंदिरांत तत्त्वतां । अकस्मात पातला ॥६२॥
आम्ही बोलिलों कौतुकरीतीं । तुज नवरी कैसी पाहिजे श्रीपती ।
येणें प्रतिउत्तर कोणे रीतीं । दिधलें तें ऐक पां ॥१६३॥
अनंतब्रह्मांडांच्या गती । जिच्या इच्छामात्रें होती जाती ।
जे परब्रह्मींची मूळस्फूर्ती । तेचि निश्चितीं नोवरी माझी ॥१६४॥
ब्रह्मा विष्णु महेश्वर । इंद्र चंद्र वरुण दिनकर ।
हीं बाहुलीं नाचवी समग्र । एकसूत्रेंकरूनियां ॥१६५॥
जगडंबर हा दावी नेटें । सवेंचि झांकूनि म्हणे कोठें ।
ते माझी नोवरी भेटे । तरीच करणें विवाह ॥१६६॥
ते पतिव्रताशिरोमणी । नांवरूपा आणिलें मजलागुनि ।
माझी योगनिद्रा मोडोनी । जागविलें मज तिनें ॥१६७॥
मज न कळतां जागें केलें । अवघें मोडोनि मजमाजी मिळविलें ।
माझ्या सत्तेनें खेळ खेळे । परी मी नेणें तियेतें ॥१६८॥
ऐशा लबाड गोष्टी फार । रचितो गे तुझा कुमार ।
तों एक कुरंगनेत्री सुकुमार । गार्‍हाणें सांगे ऐका हो ॥१६९॥
काल माझ्या मंदिरा येऊनी । शिंकीं पाहे अवलोकूनि ।
तंव तीं न दिसती नयनीं । म्हणे लपवोनि ठेवियेलीं ॥१७०॥
मजभेणें लपवितां लोणी । परी मी काढीन धुंडोनी ।
म्यां समुद्रांत शोधूनी । शंखासुर काढिला ॥१७१॥
असुर वेद घेऊनि गेला जेव्हां । विधि माझा धांवा करी तेव्हां ।
धांवें धांवें कमलाधवा । हे केशवा दीनबंधो ॥१७२॥
ब्रह्मा माझें पोटींचें बाळ । मज बहुत त्याची कळकळ ।
मी मत्स्यरूप होऊनि तत्काळ । वेदशोधना निघालों ॥१७३॥
तों असंभाव्य समुद्रजळ । सवालक्ष गांवें रूंद विशाळ ।
तितुकाच खोल सबळ । पृथ्वीभोंवता असंभाव्य ॥१७४॥
मी जाहलों मत्स्यरूप विशाळ । असंभाव्य समुद्रजळ ।
पुच्छघायें जळ सकळ । आकाशपंथें उडविलें ॥१७५॥
जैसें विहिरियाचें पाणी । एकाच हस्तचपेटेंकरूनी ।
बाहेर पडे येऊनी । तैसा सागर उडविला ॥१७६॥
सवालक्ष गांवें समुद्र । आकाशीं उडविला समग्र ।
मग पायीं धरूनि शंखासुर । ओढूनियां काढिला ॥१७७॥
असुरासी बाहेर काढिलें । मग समुद्रजळ खालीं पाडिलें ।
शंखासुरासी वधिलें । करीं धरिलें कलेवर ॥१७८॥
ते काळीं ब्रह्मादिक इंद्र । स्तुतिस्तोत्रें करिती अपार ।
वेद देऊनि समग्र । म्यां मान रक्षिला देवांचा ॥१७९॥
याकारणें ऐक चतुरे कामिनी । जेणें प्रळयजळीं वेद शोधूनी ।
काढिलें त्यापुढें लोणी । लपवाल कोठें अबला हो ॥१८०॥
ऐक यशोदे सुंदरी । लटक्याचि कथा उत्पन्न करी ।
मी घुसळितां मंदिरीं । हरि येऊनि बोलिला ॥१८१॥
म्हणे घुसळितां गोपी समस्ता । परी न ये माझिया चित्ता ।
म्यां कूर्मअवतारीं तत्त्वतां । क्षीरसागर मथिला हो ॥१८२॥
एकादश सहस्र योजनें सबळ । रवी केली मंदाराचळ ।
जो अवक्र उंच सरळ । सुवर्णमय प्रभा त्याची ॥१८३॥
वासुकीची त्यास बिरडी । मग समुद्र मथिला कडोविकडीं ।
सुर आणि असुर प्रौढीं । दोहींकडे सम धरिती ॥१८४॥
मग चालिला भेदीत पाताळतळ । मी कूर्म जाहलों घननीळ ।
चतुर्दश रत्‍नें निर्मळ । नवनीत तेंचि काढिलें ॥१८५॥
तुम्ही दूध पाजितां बाळकांस । तैसाचि मी सुरांस पाजीं सुधारस ।
मोहिनीस्वरूप विशेष । मीच नटलों तेधवां ॥१८६॥
म्यां मोहिनीस्वरूप धरिलें जाण । म्हणोनि मोडूनि दाखवी नयन ।
तें कूर्मचरित्र संपूर्ण । आपुलें आंगीं दावितो ॥१८७॥
आणिक नवल एक साजणी । मी कुंभ भरितां तमारिकन्याजीवनीं ।
तों हळूंच माझा कर धरूनी । काय बोलिला गोपाळ ॥१८८॥
तुम्ही गे घागरी उचलितां । बहुत गोपी कष्टी होतां ।
म्यां दाढेवरी तत्त्वतां । पृथ्वी उचलोनि धरियेली ॥१८९॥
तो मी वराहवेषधारी । हिरण्याक्ष मारिला क्षणाभीतरी ।
अद्यापि दाढेवरी धरित्री । म्यां धरिलीसे निजबळें ॥१९०॥
म्यां दाढेवरी धरिली अवनी । कुंभ न उचले तुमचेनी ।
मी ब्रह्मांड नखाग्रीं धरूनी । नाचवीन म्हणतसे ॥१९१॥
ऐकें यशोदें शुभकल्याणी । आम्ही फळें कांकड्या चिरतां सदनीं ।
म्हणे हिरण्यकश्यपा चिरूनी । आंतडीं ऐशीं काढिलीं म्यां ॥१९२॥
तो मी नृसिंहवेषधारक । असुरकुळकाननपावक ।
माझ्या क्रोधापुढें ब्रह्मादिक । उभे न ठाकती सर्वथा ॥१९३॥
क्रोधें विदारिला असुर । रक्षिला प्रल्हाद किंकर ।
तो नरसिंहअवतार समग्र । लीला अपार दाविली ॥९४॥
ऐकें यशोदें सुताचें विंदाण । नसतेंच करितो निर्माण ।
एके दिवशीं मी पतीचे चरण । धूत होतें निजगृहीं ॥१९५॥
हळूंच बैसला येऊन । म्हणे बळीनें धुतलें माझे चरण ।
मज त्रिपादभूमी दान । प्रल्हादपौत्रें दिधली पैं ॥१९६॥
दोन पाद जाहलें त्रिभुवन । मम बळीनें केलें आत्मनिवेदन ।
बळी माझें रूप विलोकी पूर्ण । तों असंभाव्य लक्षवेना ॥१९७॥
सप्तपाताळांखालीं चरण । प्रपद तें रसातळ पूर्ण ।
गुल्फद्वय तें महातळ जाण । पोटरिया तें सुतळ ॥१९८॥
अतळ आणि वितळ । त्या जानु जंघा निर्मळ ।
कटिप्रदेश तें भूमंडळ । मृत्युलोक वसे वरी ॥१९९॥
सप्त समुद्र पोटांत । जठराग्नि वडवानळ धडधडीत ।
नाभिस्थान नभ निश्चित । ज्योतिर्लोक वक्षःस्थळ ॥२००॥
महर्लोक तो कंठ जाण । मस्तक तें विधिभुवन ।
दोहों हस्तरूपें शचीरमण । माझ्या अंगीं वसतसे ॥२०१॥
नेत्र ते सूर्यनारायण । चंद्रमा ते माझें मन ।
दिशा ते माझे श्रवण । विष्णु अंतःकरण जाण पां ॥२०२॥
विरिंची बुद्धि साचार । शंकर माझा अहंकार ।
यम माझ्या दाढा समग्र । वरुण जिव्हा जाणिजे ॥२०३॥
ऐसें माझें स्वरूप अद्‌भुत । देखोनि बळी माझा भक्त ।
तेणें शरीर निश्चित । मज केलें अर्पण ॥२०४॥
मग मी स्थापिला रसातळीं । अद्यापि उभा आहें जवळी ।
त्याचें द्वार राखें मी वनमाळी । तोच गोकुळीं अवतरलों ॥२०५॥
जान्हवी माझें चरणजळ । मस्तकीं वाहे तो जाश्वनीळ ।
ऐशा गोष्टी घननीळ । सांगे आम्हांतें जननीये ॥२०६॥
जें पोर मोडी पितृआज्ञेतें । त्यासी ताडन करी स्वहस्तें ।
मी मारीं आपुले मातेतें । पितृआज्ञेंकरूनियां ॥२०७॥
एकवीस वेळां निःक्षत्री । म्यां परशुधरें केली धरित्री ।
तोचि गोकुळाभीतरी । अवतरलों मी म्हणतसे ॥२०८॥
रामावतारीं मी पितृभक्त । वना जाई चरणीं चालत ।
खर दूषण त्रिशिरा समस्त । वधिले अद्‌भुत विरोधें ॥२०९॥
माझी सीता नेली रावणें । सवेंच म्यां केलें धांवणें ।
वाली वधूनि सुग्रीवाकारणें । किष्किंधा ते समर्पिली ॥२१०॥
माझा प्राणसखा हनुमंत । सीताशुद्धि करूनि येत ।
मी दळभारें रघुनाथ । समुद्रतीरा पातलों ॥२११॥
पाषाणीं पालाणिला समुद्र । सुवेळेसी गेलों मी राघवेंद्र ।
देवांतक नरांतक महोदर । अतिकाय प्रहस्त वधियेले ॥२१२॥
कुंभकर्ण इंद्रजित सर्व । शेवटीं मारिला दशग्रीव ।
सोडविलें बंदींचे देव । निजप्रतापेंकरूनियां ॥२१३॥
तोचि मी आतां गोकुळीं येथें । कंस वधीन निजहस्तें ।
मी क्षीरसागरीं असतां तेथें । शरण देव मज आले ॥२१४॥
ब्रह्मा शंकर प्रजा ऋषी । गार्‍हाणीं सांगती मजपासीं ।
मग मी मारावया कंसासी । नंदगृहीं अवतरलों ॥२१५॥
मुष्टिक चाणूर अघासुर । दैत्य अवघे मारीन दुर्धर ।
मी बायका सोळा सहस्र । पुढें करीन म्हणतो कीं ॥२१६॥
होईन मी भक्तांचा सारथी । उच्छिष्ट काढीन स्वहस्तीं ।
दुष्ट मारूनि निश्चितीं । भूभार सर्व हरीन ॥२१७॥
ब्रह्मयाचा बाप म्हणतो बाई । म्हणवी क्षीराब्धीचा जांवई ।
परमात्मा शेषशायी । म्हणवी पाहीं यशोदे ॥२१८॥
ज्यांचें घरीं न लाभे चोरी । त्याचिया अर्भकांसी करीं धरी ।
म्हणे तुमचे शिरींचे निर्धारीं । केश लुंचीन अवघे पैं ॥२१९॥
पोरें केश लुंचिती । चिमटी मुलांच्या भागती ।
म्हणे मी बौद्ध निश्चितीं । कलियुगीं गति दावीन हो ॥२२०॥
पोरें न सांगती पाळती । त्यांसी जाची नानागती ।
एके मुलावरी बैसे श्रीपती । ताट हातीं घेऊनियां ॥२२१॥
मुलांस म्हणे म्लेंच्छ तुम्ही । मरोन पडा रे रणभूमीं ।
कलंकी अवतार पुढें मी । ऐसाचि होईन जाण पां ॥२२२॥
करीं घेऊनियां कुंत । म्लेंच्छ संहारीन सत्य ।
मी वैकुंठीचा नाथ । यादवकुळीं अवतरलों ॥२२३॥
ऐसे माझे अवतार किती । भोगींद्रासही नेणवती ।
मेघधारा मोजवती । परी अंत नाहीं अवतारां ॥२२४॥
मी आद्य निष्कलंक अचळ । अरूप निर्विकार निर्मळ ।
मी ब्रह्मानंदस्वरूप अढळ । नाहीं चळ मजलागीं ॥२२५॥
मी अच्युत अनंत । मी नामरूपातीत ।
मी गुणागुणरहित । करूनि सत्य अकर्ता मी ॥२२६॥
मी सर्वांचें निजमूळ । परी नोळखती लोक बरळ ।
जीवदशा पावोनि सकळ । अविद्येनें वेष्टिले ॥२२७॥
अहंकारमद्य पिऊनि । भ्रमती मायाघोरविपिनीं ।
आपुली शुद्धि विसरोनी । आडफांटा भरले हो ॥२२८॥
काम क्रोध मद मत्सर । हे अनामिक दुराचार ।
यांचे संगतीं जीव समग्र । भ्रष्टोनि मज विसरती ॥२२९॥
मी सर्वांजवळी असें । परी कोणासही पाहतां न दिसें ।
मृगनाभीं कस्तूरी वसे । परी न गवसे तयातें ॥२३०॥
एक दर्पणांचें निकेतन । त्यांत सोडिलें जैसें श्वान ।
प्रतिबिंबें असंख्यात देखोन । भुंकोन प्राण देत जैसें ॥२३१॥
कां स्फटिकाचे पर्वतीं । प्रतिबिंब द्विरद देखती ।
झाडां व्यर्थ हाणितीं दांती । परी न येती मरणावरी ॥२३२॥
कां चणियाच्या आशें वानर । गोवूनि बैसे दोनी कर ।
कां नळिकेच्या योगें पामर । शुक बद्ध जाहले ॥२३३॥
कीं आंधळें हातरूं माजलें । कीं सिंहानें प्रतिबिंब देखिलें ।
कूपामाजी व्यर्थ मेलें । जीवा झालें तैसेंचि ॥२३४॥
कां उडुगणप्रतिमांसी देखोन । हंस पावे व्यर्थ मरण ।
तैसें अविद्यायोगें भुलोन । जन्म-मरण भोगिती ॥२३५॥
स्फटिक सर्वदा निर्मळ असे । परी काजळावरी काळा दिसे ।
कां केशावरी भासे । चिरफळिया जाहल्या ॥२३६॥
असो आतां यशोदे माय । गोष्टी याच्या सांगों काय ।
ऐकतां चित्ता उपरम होय । प्रेम सये नावरे मज ॥२३७॥
एक म्हणे नाटकी मोठा । पुत्र तुझा बहुत गोटा ।
मिथ्या गोष्टी गे अचाटा । घेऊनियां ऊठतो ॥२३८॥
जितुक्या सांगितल्या गोष्टी । तितुक्या मिथ्याचि चावटी ।
नसती क्रियाकर्मरहाटी । आपुलें आंगीं लावितो ॥२३९॥
पूर्वीं जे अवतार झाले । ते आपुलेचि आंगीं लावितो बळें ।
जें जें हा जननीये बोले । तितुकें मिथ्या मृगजल ॥२४०॥
रांजणींचें पाणी देखतां । भय वाटे तुझ्या सुता ।
तो प्रळयसमुद्रीं तत्त्वतां । मत्स्य कैसा झाला गे ॥२४१॥
थापटोनी निजवितां जगजेठी । म्हणे हळूचि थापटीं माझी पाठी ।
तो म्हणतो मंदराचळ उठाउठीं । पृष्ठीवरी धरिला म्यां ॥२४२॥
चेंडू न उचले लवकरी यातें । म्हणे म्यां दाढेवरी धरिलें धरेतें ।
पृथ्वी रक्षिली म्यां अनंतें । वराहवेषें म्हणतसे ॥२४३॥
अंगडियाचा कसा सोडितां । म्हणे नखें दुखती माझीं आतां ।
आणि म्हणतो असुर तत्त्वतां । विदारिला निजहस्तें ॥२४४॥
शिंकें यासी न पवे वाहिलें । तो म्हणतो ब्रह्मांड नखें भेदिलें ।
जान्हवीजळ काढिलें । त्रिविक्रम होऊनियां ॥२४५॥
मारूं जातां शिपटी । भेणें पळतो जगजेठी ।
तो म्हणतो तीन सप्तकें सृष्टी । निःक्षत्री म्यां केली हो ॥२४६॥
इक्षु न मोडे यासी जाण । म्हणतो मोडिलें भवसायकासन ।
जो पळतो बागुलाच्या भेणें । सांगें रावण मारिला म्यां ॥२४७॥
मागील गोष्टी मिथ्या सर्व । आतां मारीन म्हणतो कंसराव ।
दावितो अवताराचा भाव । निजांगींच आपुल्या ॥२४८॥
उडत उडत होय मासा । म्हणे हा मत्स्यावतार ऐसा ।
अर्भक पायीं धरूनि ऐसा । शंखासुर हाचि पैं ॥२४९॥
चक्रवत फिरे घननीळ । म्हणे ऐसा भ्रमविला मंदराचळ ।
खडे घेऊनि तत्काळ । म्हणे रत्‍नें काढिलीं ॥२५०॥
दांतांवरी काडी धरूनी । वस्त्रघडी त्यावरी ठेवूनी ।
म्हणे म्यां असे धरिली अवनी । दावी रांगोनी सूकर ऐसा ॥२५१॥
बाहुल्यांचें पोट फोडी । म्हणे हिरण्यकश्यपाचीं काढितों आंतडीं ।
पोरें पळती तांतडीं । भिती देखोनि तयातें ॥२५२॥
गुडघे टेंकूनि होय वामन । म्हणे म्यां त्रिपद घेतलें भूमिदान ।
एका पोरावरी उभा राहोन । म्हणे बळी पाताळीं घालितों ॥२५३॥
करीं घेऊनि कंदुक । म्हणे हेंचि माझे फरश देख ।
निःक्षत्री करीन धरणी सकळिक । म्हणोनि हिंडे सैराचि ॥२५४॥
चुईचें धनुष्य करूनी । हरि ठाण मांडी मेदिनीं ।
आकर्ण ओढी ओढूनी । मारीत म्हणे राक्षसां ॥२५५॥
घडीभर घेतो मुरली । ऐकतां आमुची वृत्ति मुराली ।
अहंकृति समूळ हरली । गातो वनमाळी सुंदर ॥२५६॥
ऐकें यशोदे जननी । अवघी लटकीच याची करणी ।
आम्हांवरी इटाळी घेऊनी । नसतीच उठतो गे ॥२५७॥
याची गोष्ट न मानींच खरी । परम चक्रचाळक मुरारी ।
याच्या भेणें निर्धारी । जावें टाकूनि गोकुळ ॥२५८॥
यशोदा म्हणे अनंता । सोसूं किती खोडी आतां ।
क्षणभरी पाय तत्त्वतां । घरीं तुझा न राहे ॥२५९॥
परघरीं मी न करीं चोरी । म्हणवोनि आण वाहें मुरारी ।
तुज मी बांधीन हृदयमंदिरीं । ना सोडींच सवर्था ॥२६०॥
पहा हरिविजयग्रंथ । हाचि त्र्यंबकराज उमाकांत ।
भावसिंहस्थी यात्रा येत । त्यासी जगन्नाथ नुपेक्षी ॥२६१॥
कीं ब्रह्मगिरी हाचि ग्रंथ । जो पारायणप्रदक्षिणा करीत ।
त्याचे बंध समस्त । जन्मोजन्मींचे तुटती ॥२६२॥
ब्रह्मानंदकृपामेघ सुरवाडे । हें हरिविजयक्षेत्र वाढे ।
श्रीधर म्हणे निवाडे । अर्थ सज्जनीं पाहिजे ॥२६३॥
इति श्रीहरिविजयग्रंथ । संमत हरिवंशभागवत ।
चतुर श्रोते परिसोत । सप्तमोऽध्याय गोड हा ॥२६४॥
॥श्रीकृष्णार्पणमस्तु॥