व्यास उवाच
सनत्कुमार सर्वज्ञ ब्रह्मपुत्र नमोस्तु ते ।
अद्‌भुतेयं कथा तात श्राविता मे त्वया मुने ॥ १ ॥
जृम्भिते जृम्भणास्त्रेण हरिणा समरे हरे ।
हते बाणबले बाणः किमकार्षीच्च तद्वद ॥ २ ॥
सूत उवाच
इत्याकर्ण्य वचस्तस्य व्यासस्यामिततेजसः ।
प्रत्युवाच प्रसन्नात्मा ब्रह्मपुत्रो मुनीश्वरः ॥ ।६ ॥
सनत्कुमार उवाच
शृणु व्यास महाप्राज्ञ कथां च परमाद्‌भुताम् ।
कृष्णशंकरयोस्तात लोकलीलानुसारिणोः ॥ ४ ॥
शयिते लीलया रुद्रे सपुत्रे सगणे सति ।
बाणो विनिर्गतो युद्धं कर्तुं कृष्णेन दैत्यराट् ॥ ५ ॥
कुम्भाण्डसङ्‌गृहीताश्वो नानाशस्त्रास्त्रधृक् ततः ।
चकार युद्धमतुलं बलिपुत्रो महाबलः ॥ ६ ॥
दृष्ट्‍वा निजबलं नष्टं स दैत्येन्द्रोऽत्यमर्षितः ।
चकार युद्धमतुलं बलि पुत्रो महाबलः ॥ ७ ॥
श्रीकृष्णोपि महावीरो गिरिशाप्तमहाबलः ।
उच्चैर्जगर्ज तत्राजौ बाणं मत्वा तृणोपमम् ॥ ८ ॥
धनुष्टङ्‌कारयामास शार्ङ्‌गाख्यं निजमद्‌भुतम् ।
त्रासयन्बाणसैन्यं तदवशिष्टं मुनीश्वर ॥ ९ ॥
तेन नादेन महता धनुष्टङ्‌कारजेन हि ।
द्यावाभूम्योरन्तरं वै व्याप्तमासीदनन्तरम् ॥ १० ॥
चिक्षेप विविधान्बाणान्बाणाय कुपितो हरिः ।
कर्णान्तं तद्विकृष्याथ तीक्ष्णानाशीविषोपमान् ॥ ११ ॥
आयातांस्तान्निरीक्ष्याऽथ स बाणो बलिनन्दनः ।
अप्राप्तानेव चिच्छेद स्वशरैः स्वधनुश्च्युतैः ॥ १२ ॥
पुनर्जगर्ज स विभुर्बाणो वैरिगणार्दनः ।
तत्रसुर्वृष्णयः सर्वे कृष्णात्मानो विचेतसः ॥ १३ ॥
स्मृत्वा शिवपदाम्भोजं चिक्षेप निजसायकान् ।
स कृष्णायातिशूराय महागर्वो बलेःसुतः ॥ १४ ॥
कृष्णोपि तानसम्प्राप्तानच्छिनत्सशरैर्द्रुतम् ।
स्मृत्वा शिवपदाम्भोजममरारिर्महाबलः ॥ १५ ॥
रामादयो वृष्णयश्च स्वं स्वं योद्धारमाहवे ।
निजघ्नुर्बलिनःसर्वे कृत्वा क्रोधं समाकुलाः ॥ १६ ॥
इत्थं चिरतरं तत्र बलिनोश्च द्वयोरपि ।
बभूव तुमुलं युद्धं शृण्वतां विस्मयावहम् ॥ १७ ॥
तस्मिन्नवसरे तत्र क्रोधं कृत्वाऽतिपक्षिराट् ।
बाणासुरबलं सर्वं पक्षाघातैरमर्दयत् ॥ १८ ॥
मर्दितं स्वबलं दृष्ट्‍वा मर्दयन्तं च तं बली ।
चुकोपाति बलेः पुत्रः शैवराड् दितिजेश्वरः ॥ १९ ॥
स्मृत्वा शिवपदाम्भोजं सहस्रभुजवान्द्रुतम् ।
महत्पराक्रमं चक्रे वैरिणां दुःसहं स वै ॥ २० ॥
चिक्षेप युगपद्‌बाणानमितांस्तत्र वीरहा ।
कृष्णादिसर्वयदुषु गरुडे च पृथक् पृथक् ॥ २१ ॥
जघानैकेन गरुडं कृष्णमेकेन पत्त्रिणा ।
बलमेकेन च मुने परानपि तथा बली ॥ २२ ॥
ततः कृष्णो महावीर्यो विष्णुरूपः सुरारिहा ।
चुकोपातिरणे तस्मिञ्जगर्ज च महेश्वरः ॥ २३ ॥
जघान बाणं तरसा शार्ङ्‌गनिःसृतसच्छरैः ।
अति तद्‌बलमत्युग्रं युगपत्स्मृतशंकरः ॥ २४ ॥
चिच्छेद तद्धनुः शीघ्रं छत्रादिकमनाकुलः ।
हयांश्च पातयामास हत्वा तान्स्वशरैर्हरिः ॥ २५ ॥

बाणोऽपि च महावीरो जगर्जाति प्रकुप्य ह ।
कृष्णं जघान गदया सोऽपतद्धरणीतले ॥ २६ ॥
उत्थायारं ततः कृष्णो युयुधे तेन शत्रुणा ।
शिवभक्तेन देवर्षे लोकलीलाऽनुसारतः ॥ २७ ॥
एवं द्वयोश्चिरं कालं बभूव सुमहान् रणः ।
शिवरूपो हरिः कृष्णः स च शैवोत्तमो बली ॥ २८ ॥
कृष्णोऽथ कृत्वा समरं चिरं बाणेन वीर्यवान् ।
शिवाऽऽज्ञया प्राप्तबलश्चुकोपाति मुनीश्वरः ॥ २९ ॥
ततःसुदर्शनेनाशु कृष्णो बाणभुजान्बहून् ।
चिच्छेद भगवान् शम्भुः शासनात्परवीरहा ॥ ३० ॥
अवशिष्टा भुजास्तस्य चत्वारोऽतीव सुन्दराः ।
गतव्यथो बभूवाशु शंकरस्य प्रसादतः ॥ ३१ ॥
गतस्मृतिर्यदा बाण शिरश्छेत्तुं समुद्यतः ।
कृष्णो वीरत्वमापन्नस्तदा रुद्रः समुत्थितः ॥ ३२ ॥
रुद्र उवाच
भगवन्देवकीपुत्र यदाज्ञप्तं मया पुरा ।
तत्कृतं च त्वया विप्र मदाज्ञाकारिणा सदा ॥ ३३ ॥
मा बाणस्य शिरश्छिन्धि संहरस्व सुदर्शनम् ।
मदाज्ञया चक्रमिमममोघं मज्जने सदा ॥ ३४ ॥
दत्तं मया पुरा तुभ्यमनिवार्यं रणे तव ।
चक्रं जयं च गोविन्द निवर्तस्व रणात्ततः ॥ ३५ ॥
दधीचे रावणे वीरे तारकादिपुरेष्वपि ।
विना मदाज्ञां लक्ष्मीश रथाङ्‌गं नामुचः पुरा ॥ ३६ ॥
त्वं तु योगीश्वरः साक्षात्परमात्मा जनार्दन ।
विचार्यतां स्वमनसा सर्वभूतहिते रतः ॥ ३७ ॥
वरमस्य मया दत्तं न मृत्युर्भयमस्ति वै ।
तन्मे वचः सदा सत्यं परितुष्टोस्म्यहं तव ॥ ३८ ॥
पुराऽयं गर्वितो मत्तो युद्धं देहीति मेऽब्रवीत् ।
भुजान्कण्डूयमानस्तु विस्मृतात्मगतिर्हरे ॥ ३९ ॥
तदाहमशपं तं वै भुजच्छेत्ताऽऽगमिष्यति ।
अचिरेणातिकालेन गतगर्वो भविष्यसि ॥ ४० ॥
मदाज्ञया हरिः प्राप्तो भुजच्छेत्ता तवाऽथ वै ।
निवर्तस्व रणाद्‌गच्छ स्वगृहं सवधूवरः ॥ ४१ ॥
इत्युक्तः स तयोमैत्रीं कारयित्वा महेश्वरः ।
तममुज्ञाप्य सगणः सपुत्रः स्वालयं ययौ ॥ ४२ ॥
सनत्कुमार उवाच
इत्याकर्ण्य वचः शम्भोः संहृत्य च सुदर्शनम् ।
अक्षताङ्‌गस्तु विजयी तत्कृष्णोन्तःपुरं ययौ ॥ ४३ ॥
अनिरुद्धं समाश्वास्य सहितं भार्यया पुनः ।
जग्राह रत्नसङ्‌घातं बाणदत्तमनेकशः ॥ ४४ ॥
तत्सखीं चित्रलेखां च गृहीत्वा परयोगिनीम् ।
प्रसन्नोऽभूत्ततः कृष्णः कृतकार्यः शिवाज्ञया ॥ ४५ ॥
हृदा प्रणम्य गिरिशमामन्त्र्य च बलेः सुतम् ।
परिवारसमेतस्तु जगाम स्वपुरीं हरिः ॥ ४६ ॥
पथि जित्वा च वरुणं विरुद्धं तमनेकधा ।
द्वारकां च पुरीं प्राप्तः समुत्सवसमन्वितः ॥ ४७ ॥
विसर्जयित्वा गरुडं सखीन्वीक्ष्योपहस्य च ।
द्वारकायां ततो दृष्ट्‍वा कामचारी चचार ह ॥ ४८ ॥
इति श्रीशिवमहापुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहितायां पञ्चमे युद्धखण्डे
बाणभुजकृन्तनगर्वापहारवर्णनं नाम पञ्चपञ्चाशत्तमोध्यायः ॥ ५५ ॥