सनत्कुमार उवाच
अथान्यच्छम्भुचरितं प्रेमतः शृणु वै मुने ।
यस्य श्रवणमात्रेण शिवभक्तिर्दृढा भवेत् ॥ १ ॥
शङ्‌खचूडाभिधो वीरो दानवो देवकंटकः ।
यथा शिवेन निहतो रणमूर्ध्नि त्रिशूलतः ॥ २ ॥
तच्छम्भुचरितं दिव्यं पवित्रं पापनाशनम् ।
शृणु व्यास सुसम्प्रीत्या वच्मि सुस्नेहतस्तव ॥ ३ ॥
मरीचेस्तनयो धातुः पुत्रो यः कश्यपो मुनिः ।
स धर्मिष्ठःसृष्टिकर्त्ता विद्याज्ञप्तः प्रजापतिः ॥ ४ ॥
दक्षः प्रीत्या ददौ तस्मै निजकन्यास्त्रयोदश ।
तासां प्रसूतिः प्रसभं न कथ्या बहुविस्तृताः ॥ ५ ॥
यत्र देवादिनिखिलं चराचरमभूज्जगत् ।
विस्तरात्तत्प्रवक्तुं च कः क्षमोऽस्ति त्रिलोकके ॥ ६ ॥
प्रस्तुतं शृणु वृत्तान्तं शम्भुलीलान्वितं च यत् ।
तदेव कथयाम्यद्य शृणु भक्तिप्रवर्द्धनम् ॥ ७ ॥
तासु कश्यपत्नीषु दनुस्त्वेका वराङ्‌गना ।
महारूपवती साध्वी पतिसौभाग्यवर्द्धिता ॥ ८ ॥
आसंस्तस्या दनोः पुत्रा बहवो बलवत्तराः ।
तेषां नामानि नोच्यन्ते विस्तारभयतो मुने ॥ ९ ॥
तेष्वेको विप्रचित्तिस्तु महाबलपराक्रमः ।
तत्पुत्रो धार्मिको दम्भो विष्णुभक्तो जितेन्द्रियः ॥ १० ॥
नासीत्तत्तनयो वीरस्ततश्चिन्तापरोऽभवत् ।
शुक्राचार्यं गुरुं कृत्वा कृष्णमन्त्रमवाप्य च ॥ ११ ॥
तपश्चकार परमं पुष्करे लक्षवर्षकम् ।
कृष्णमन्त्रं जजापैव दृढं बद्धासनं चिरम् ॥ १२ ॥
तपः प्रकुर्वतस्तस्य मूर्ध्नो निःसृत्य प्रज्वलत् ।
विससार च सर्वत्र तत्तेजो हि सुदुःसहम् ॥ १३ ॥
तेन तप्ताः सुराःसर्वे मुनयो मनवस्तथा ।
सुनासीरं पुरस्कृत्य ब्रह्माणं शरणं ययुः ॥ १४ ॥
प्रणम्य च विधातारं दातारं सर्वसम्पदाम् ।
तुष्टुवुर्विकलाः प्रोचुः स्ववृत्तान्तं विशेषतः ॥ १५ ॥
तदाकर्ण्य विधातापि वैकुण्ठं तैर्ययौ सह ।
तदेव विज्ञापयितुं निखिलेन हि विष्णवे ॥ १६ ॥
तत्र गत्वा त्रिलोकेशं विष्णुं रक्षाकरं परम् ।
प्रणम्य तुष्टुवुःसर्वे करौ बद्ध्वा विनम्रकाः ॥ १७ ॥
देवा ऊचुः
देवदेव न जानीमो जातं किं कारणं त्विह ।
सन्तप्ताः सकला जातास्तेजसा केन तद्वद ॥ १८ ॥
तप्तात्मनां त्वमविता दीनबन्धोऽनुजीविनाम् ।
रक्षरक्ष रमानाथ शरण्यः शरणागतान् ॥ १९ ॥

सनत्कुमार उवाच
इति श्रुत्वा वचो विष्णुर्ब्रह्मादीनां दिवौकसाम् ।
उवाच विहसन्प्रेम्णा शरणागतवत्सलः ॥ २० ॥
विष्णुरुवाच
सुस्वस्था भवताव्यग्रा न भयं कुरुतामराः ।
नोपप्लवा भविष्यन्ते लयकालो न विद्यते ॥ २१ ॥
दानवो दम्भनामा हि मद्‌भक्तः कुरुते तपः ।
पुत्रार्थी शमयिष्यामि तमहं वरदानतः ॥ २२ ॥
सनत्कुमार उवाच
इत्युक्तास्ते सुराःसर्वे धैर्यमालम्ब्य वै मुने ।
ययुर्ब्रह्मादयःसुस्थाः स्वस्वधामानि सर्वशः ॥ २३ ॥
अच्युतोऽपि वरं दातुं पुष्करं सञ्जगाम ह ।
तपश्चरति यत्रासौ दम्भनामा हि दानवः ॥ २४ ॥
तत्र गत्वा वरं ब्रूहीत्युवाच परिसान्त्वयन् ।
गिरा सूनृतया भक्तं जपन्तं स्वमनुं हरिः ॥ २५ ॥
तच्छ्रुत्वा वचनं विष्णोर्दृष्ट्‍वा तं च पुरः स्थितम् ।
प्रणनाम महाभक्त्या तुष्टाव च पुनः पुनः ॥ २६ ॥
दम्भ उवाच
देवदेव नमस्तेऽस्तु पुण्डरीकविलोचन ।
रमानाथ त्रिलोकेश कृपां कुरु ममोपरि ॥ २७ ॥
स्वभक्तं तनयं देहि महाबल पराक्रमम् ।
त्रिलोकजयिनं वीरमजेयं च दिवौकसाम् ॥ २८ ॥
सनत्कुमार उवाच
इत्युक्तो दानवेन्द्रेण तं वरं प्रददौ हरिः ।
निवर्त्य चोग्रतपसस्ततःसोन्तरधान्मुने ॥ २९ ॥
गते हरौ दानवेन्द्रः कृत्वा तस्यै दिशे नमः ।
जगाम स्वगृहं सिद्धतदाः पूर्ण मनोरथः ॥ ३० ॥
कालेनाल्पेन तत्पत्नी सगर्भा भाग्यवत्यभूत् ।
रराज तेजसात्यन्तं रोचयन्ती गृहान्तरम् ॥ ३१ ॥
सुदामानाम गोपो यो कृष्णस्य पार्षदाग्रणीः ।
तस्या गर्भे विवेशासौ राधाशप्तश्च यन्मुने ॥ ३२ ॥
असूत समये साध्वी सुप्रभं तनयं ततः ।
जातकं सुचकारासौ पिताऽऽहूय मुनीन्बहून् ॥ ३३ ॥
उत्सवःसुमहानासीत्तस्मिञ्जाते द्विजोत्तम ।
नाम चक्रे पिता तस्य शङ्‌खचूडेति सद्दिने ॥ ३४ ॥
पितुर्गेहे स ववृधे शुक्लपक्षे यथा शशी ।
शैशवेभ्यस्तविद्यस्तु स बभूव सुदीप्तिमान् ॥ ३५ ॥
स बालक्रीडया नित्यं पित्रोर्हर्षं ततान ह ।
प्रियो बभूव सर्वेषां कुलजानां विशेषतः ॥ ३६ ॥
इति श्रीशिवमहापुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहितायां पञ्चमे
युद्धखण्डे शङ्‌खचूडोत्पत्तिवर्णनं नाम सप्तविंशोऽध्यायः ॥ २७ ॥