सूत उवाच
तारकारेरिति श्रुत्वा वृत्तमद्‌भुतमुत्तमम् ।
नारदःसुप्रसन्नोथ पप्रच्छ प्रीतितो विधिम् ॥ १ ॥
नारद उवाच
देवदेव प्रजानाथ शिवज्ञाननिधे मया ।
श्रुतं कार्तिकसद्वृत्तममृतादपि चोत्तमम् ॥ २ ॥
अधुना श्रोतुमिच्छामि गाणेशं वृत्तमुत्तमम् ।
तज्जन्मचरितं दिव्यं सर्वमंगलमंगलम् ॥ ३ ॥
सूत उवाच
इत्याकर्ण्य वचस्तस्य नारदस्य महामुने ।
प्रसन्नमानसो ब्रह्मा प्रत्युवाच शिवं स्मरन् ॥ ४ ॥
ब्रह्मोवाच
कल्पभेदाद्‌गणेशस्य जनिः प्रोक्ता विधेः परात् ।
शनिदृष्टं शिरश्छिन्नं सञ्चितं गाजमाननम् ॥ ५ ॥
इदानीं श्वेतकल्पोक्ता गणेशोत्पत्तिरुच्यते ।
यत्र च्छिन्नं शिरस्तस्य शिवेन च कृपालुना ॥ ६ ॥
सन्देहो नात्र कर्तव्यः शंकरःसूतिकृन्मुने ।
स हि सर्वाधिपः शम्भुर्निर्गुणः सगुणोऽपि हि ॥ ७ ॥
तल्लीलयाखिलं विश्वं सृज्यते पाल्यते तथा ।
विनाश्यते मुनिश्रेष्ठ प्रस्तुतं शृणु चादरात् ॥ ८ ॥
उद्वाहिते शिवे चात्र कैलासं च गते सति ।
कियता चैव कालेन जातो गणपतेर्भवः ॥ ९ ॥
एकस्मिन्नेव काले च जया च विजया सखी ।
पार्वत्या च मिलित्वा वै विचारे तत्पराभवत् ॥ १० ॥
रुद्रस्य च गणाःसर्वे शिवस्याज्ञापरायणाः ।
ते सर्वेप्यस्मदीयाश्च नन्दिभृङ्‌गिपुरःसराः ॥ ११ ॥
प्रमथास्ते ह्यसङ्‌ख्याता अस्मदीयो न कश्चन ।
द्वारि तिष्ठन्ति ते सर्वे शंकराज्ञापरायणाः ॥ १२ ॥
ते सर्वेप्यस्मदीयांश्च तथापि न मिलेन्मनः ।
एकश्चैवास्मदीयो हि रचनीयस्त्वयानघे ॥ १३ ॥
ब्रह्मोवाच
इत्युक्त्वा पार्वती देवी सखीभ्यां सुन्दरं वचः ।
हितं मेने तदा तच्च कर्तुं स्माप्यध्यवस्यति ॥ १४ ॥
ततः कदाचिन्मज्जत्यां पार्वत्यां वै सदाशिवः ।
नन्दिनं परिभर्त्स्याथ ह्याजगाम गृहान्तरम् ॥ १५ ॥
आयान्तं शंकरं दृष्ट्‍वाऽसमये जगदम्बिका ।
उत्तस्थौ मज्जती सा वै लज्जिता सुन्दरी तदा ॥ १६ ॥
तस्मिन्नवसरे देवी कौतुकेनातिसंयुता ।
तदीयं तद्वचश्चैव हितं मेने सुखावहम् ॥ १७ ॥
एवं जाते सदा काले कदाचित्पार्वती शिवा ।
विचिन्त्य मनसा चेति परमाया परेश्वरी ॥ १८ ॥
मदीयःसेवकः कश्चिद्‌भवेच्छुभतरः कृती ।
मदाज्ञया परं नान्यद्‌रेखामात्रं चलेदिह ॥ १९ ॥
विचार्येति च सा देवी वपुषो मलसम्भवम् ।
पुरुषं निर्ममौ सा तु सर्वलक्षणसंयुतम् ॥ २० ॥

सर्वावयवनिर्दोषं सर्वावयव सुन्दरम् ।
विशालं सर्वशोभाढ्यं महाबलपराक्रमम् ॥ २१ ॥
वस्त्राणि च तदा तस्मै दत्त्वा सा विविधानि हि ।
नानालङ्‌करणं चैव बह्वाशिषमनुत्तमाम् ॥ २२ ॥
मत्पुत्रस्त्वं मदीयोऽसि नान्यः कश्चिदिहास्ति मे ।
एवमुक्तस्य पुरुषो नमस्कृत्य शिवां जगौ ॥ २३ ॥
गणेश उवाच
किं कार्यं विद्यते तेऽद्य करवाणि तवोदितम् ।
इत्युक्ता सा तदा तेन प्रत्युवाच सुतं शिवा ॥ २४ ॥
शिवोवाच
हे तात शृणु मद्वाक्यं द्वारपालो भवाद्य मे ।
मत्पुत्रस्त्वं मदीयोऽसि नान्यथा कश्चिदस्ति मे ॥ २५ ॥
विना मदाज्ञां मत्पुत्र नैवायान्मद्‌गृहान्तरम् ।
कोऽपि क्वापि हठात्तात सत्यमेतन्मयोदितम् ॥ २६ ॥
ब्रह्मोवाच
इत्युक्त्वा च ददौ तस्मै यष्टिं चातिदृढां मुने ।
तदीयं रूपमालोक्य सुन्दरं हर्षमागता ॥ २७ ॥
मुखमाचुम्ब्य सुप्रीत्यालिङ्‌ग्य तं कृपया सुतम् ।
स्वद्वारि स्थापयामास यष्टिपाणिं गणाधिपम् ॥ २८ ॥
अथ देवीसुतस्तात गृहद्वारि स्थितो गणः ।
यष्टिपाणिर्महावीरः पार्वतीहितकाम्यया ॥ २९ ॥
स्वद्वारि स्थापयित्वा तं गणेशं स्वसुतं शिवा ।
स्वयं च मज्जती सा वै संस्थितासीत्सखीयुता ॥ ३० ॥
एतस्मिन्नेव काले तु शिवो द्वारि समागतः ।
कौतुकी मुनिर्शादूल नानालीलाविशारदः ॥ ३१ ॥
उवाच च शिवेशं तमविज्ञाय गणाधिपः ।
मातुराज्ञां विना देव गम्यतां न त्वयाधुना ॥ ३२ ॥
मज्जनार्थं स्थिता माता क्व यासीतो व्रजाधुना ।
इत्युक्त्वा यष्टिकां तस्य रोधनाय तदाग्रहीत् ॥ ३३ ॥
तं दृष्ट्‍वा तु शिवः प्राह कं निषेधसि मूढधीः ।
मां न जानास्यसद्‌बुद्धे शिवोऽहमिति नान्यथा ॥ ३४ ॥
ताडितस्तेन यष्ट्या हि गणेशेन महेश्वरः ।
प्रत्युवाच स तं पुत्रं बहुलीलश्च कोपितः ॥ ३५ ॥
शिव उवाच
मुर्खोसि त्वं न जानासि शिवोऽहं गिरिजापतिः ।
स्वगृहं यामि रे बाल निषेधसि कथं हि माम् ॥ ३६ ॥
ब्रह्मोवाच
इत्युक्त्वा प्रविशन्तं तं महेशं गणनायकः ।
क्रोधं कृत्वा ततो विप्र दण्डेनाताडयत्पुनः ॥ ३७ ॥
ततः शिवश्च सङ्‌क्रुद्धो गणानाज्ञापयन्निजान् ।
को वायं वर्तते किञ्च क्रियते पश्यतां गणाः ॥ ३८ ॥
इत्युक्त्वा तु शिवस्तत्र स्थितः क्रुद्धो गृहाद्‌बहिः ।
भवाचाररतःस्वामी बह्वद्‌भुतसुलीलकः ॥ ३९ ॥
इति श्रीशिवमहापुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहितायां चतुर्थे
कुमारखण्डे गणेशोत्पत्तिवर्णनं नाम त्रयोदशोऽध्यायः ॥ १३ ॥