ब्रह्मोवाच
ततः सम्मन्त्र्य च मिथः प्राप्याज्ञां शाङ्‌करीं हरिः ।
मुने त्वां प्रेषयामास प्रथमं कुधरालयम् ॥ १ ॥
अथ प्रणम्य सर्वेशं गतस्त्वं नारदाग्रतः ।
हरिणा नोदितः प्रीत्या हिमाचलगृहं प्रति ॥ २ ॥
त्वं मुनेऽपश्य आत्मानं गत्वा तद्‌व्रीडयान्वितम् ।
कृत्रिमं रचितं तत्र विस्मितो विश्वकर्मणा ॥ ३ ॥
श्रान्तस्त्वमात्मना तेन कृत्रिमेण महामुने ।
अवलोकपरः सोऽभूच्चरितं विश्वकर्मणः ॥ ४ ॥
प्रविष्टो मण्डपं तस्य हिमाद्रे रत्नचित्रितम् ।
सुवर्णकलशैर्जुष्टं रम्भादिबहुशोभितम् ॥ ५ ॥
सहस्रस्तम्भसंयुक्तं विचित्रं परमाद्‌भुतम् ।
वेदिकां च तथा दृष्ट्‍वा विस्मयं त्वं मुने ह्ययाः ॥ ६ ॥
तदावोचश्च स मुने नारद त्वं नगेश्वरम् ।
विस्मितोऽतीव मनसि नष्टज्ञानो विमूढधीः ॥ ७ ॥
आगतास्ते किमधुना देवा विष्णुपुरोगमाः ।
तथा महर्षयः सर्वे सिद्धा उपसुरास्तथा ॥ ८ ॥
महादेवो वृषारूढो गणैश्च परिवारितः ।
आगतः किं विवाहार्थं वद तथ्यं नगेश्वर ॥ ९ ॥
ब्रह्मोवाच
इत्येवं वचनं श्रुत्वा तव विस्मित चेतसः ।
उवाच त्वां मुने तथ्यं वाक्यं स हिमवान् गिरिः ॥ १० ॥
हिमवानुवाच
हे नारद महाप्राज्ञागतो नैवाधुना शिवः ।
विवाहार्थं च पार्वत्याः सगणः सवरातकः ॥ ११ ॥
विश्वकर्मकृतं चित्रं विद्धि नारद सद्धिया ।
विस्मयं त्यज देवर्षे स्वस्थो भव शिवं स्मर ॥ १२ ॥
भुक्त्वा विश्रम्य सुप्रीतः कृपां कृत्वा ममोपरि ।
मैनाकादिधरैः सार्द्धं गच्छ त्वं शंकरान्तिकम् ॥ १३ ॥
एभिःसमेतो गिरिभिर्महामते
     सम्प्रार्थ्य शीघ्रं शिवमत्र चानय ।
देवैःसमेतं च महर्षिसङ्‌घैः
     सुरासुरैरर्चितपादपल्लवम् ॥ १४ ॥
ब्रह्मोवाच
तथेति चोक्त्वागम आशु हि त्वं
     सदैव तैः शैलसुतादिभिश्च ।
तत्रत्यकृत्यं सुविधाय भुक्त्वा
     महामनास्त्वं शिवसन्निधानम् ॥ १५ ॥
तत्र दृष्टो महादेवो देवादिपरिवारितः ।
नमस्कृतस्त्वया दीप्तः शैलैस्तैर्भक्तितश्च वै ॥ १६ ॥
तदा मया विष्णुना च सर्वे देवाः सवासवाः ।
पप्रच्छुस्त्वां मुने सर्वे रुद्रस्यानुचरास्तथा ॥ १७ ॥
विस्मिताः पर्वतान्दृष्ट्‍वा सन्देहाकुलमानसाः ।
मैनाकसह्यमेर्वाद्यान्नानालङ्‌कारसंयुतान् ॥ १८ ॥
देवा ऊचुः
हे नारद महाप्राज्ञ विस्मितस्त्वं हि दृश्यसे ।
सत्कृतोऽसि हिमागेन किं न वा वद विस्तरात् ॥ १९ ॥
एते कस्मात्समायाताः पर्वता इह सत्तमाः ।
मैनाकसह्यमेर्वाद्याः सुप्रतापाः स्वलङ्‌कृताः ॥ २० ॥
कन्यां दास्यति शैलोऽसौ शंभवे वा न नारद ।
हिमालयगृहे तात किं भवत्यद्य तद्वद ॥ २१ ॥
इति सन्दिग्धमनसामस्माकं च दिवौकसाम् ।
वद त्वं पृच्छमानानां सन्देहं हर सुव्रत ॥ २२ ॥
ब्रह्मोवाच
इत्याकर्ण्य वचस्तेषां विष्ण्वादीनान्दिवौकसाम् ।
अवोचस्तान्मुने त्वं हि विस्मितस्त्वाष्ट्रमायया ॥ २३ ॥
एकान्तमाश्रित्य च मां हि विष्णु-
     मभाषथा वाक्यमिदं मुने त्वम् ।
शचीपतिं सर्वसुरेश्वरं वै
     पक्षाच्छिदं पूर्वरिपुन्धराणाम् ॥ २४ ॥
नारद उवाच
त्वष्ट्रा कृतन्तद्विकृतं विचित्रं
     विमोहनं सर्वदिवौकसां हि ।
येनैव सर्वान्स विमोहितुं सुरान्
     समिच्छति प्रेमत एव युक्त्या ॥ २५ ॥
पुरा कृतं तस्य विमोहनं त्वया
     सुविस्मृतं तत् सकलं शचीपते ।
तस्मादसौ त्वां विजिगीषुरेव
     गृहे ध्रुवं तस्य गिरेर्महात्मनः ॥ २६ ॥
अहं विमोहितस्तेन प्रतिरूपेण भास्वता ।
तथा विष्णुः कृतस्तेन ब्रह्मा शक्रोऽपि तादृशः ॥ २७ ॥

किं बहूक्तेन देवेश सर्वदेवगणाः कृताः ।
कृत्रिमाश्चित्ररूपेण न किञ्चिदवशेषितम् ॥ २८ ॥
विमोहनार्थं सर्वेषां देवानां च विशेषतः ।
कृता माया चित्रमयी परिहासविकारिणी ॥ २९ ॥
ब्रह्मोवाच
तच्छ्रुत्वा वचनं तस्य देवेन्द्रो वाक्यमब्रवीत् ।
विष्णुम्प्रति तदा शीघ्रं भयाकुलतनुर्हरिम् ॥ ३० ॥
देवेन्द्र उवाच
देवदेव रमानाथ त्वष्टा मां निहनिष्यति ।
पुत्रशोकेन तप्तोऽसौ व्याजेनानेन नान्यथा ॥ ३१ ॥
ब्रह्मोवाच
तस्य तद्वचनं श्रुत्वा देवदेवो जनार्दनः ।
उवाच प्रहसन् वाक्यं शक्रमाश्वासयंस्तदा ॥ ३२ ॥
विष्णुरुवाच
निवातकवचैः पूर्वं मोहितोऽसि शचीपते ।
महाविद्याबलेनैव दानवैः पूर्ववैरिभिः ॥ ३३ ॥
पर्वतो हिमवानेष तथान्येऽखिलपर्वताः ।
विपक्षा हि कृताः सर्वे मम वाक्याच्च वासव ॥ ३४ ॥
तेनुस्मृत्या तु वै दृष्ट्‍वा मायया गिरयो ह्यमी ।
जेतुमिच्छन्तु ये मूढा न भेतव्यमरावपि ॥ ३५ ॥
ईश्वरो नो हि सर्वेषां शंकरो भक्तवत्सलः ।
सर्वथा कुशलं शक्र करिष्यति न संशयः ॥ ३६ ॥
ब्रह्मोवाच
एवं संवदमानं तं शक्रं विकृतमानसम् ।
हरिणोक्तश्च गिरिशो लौकिकीं गतिमाश्रितः ॥ ३७ ॥
ईश्वर उवाच
हे हरे हे सुरेशान किं ब्रूथोऽद्य परस्परम् ।
इत्युक्त्वा तौ महेशानो मुने त्वाम्प्रत्युवाच सः ॥ ३८ ॥
किंनु वक्ति महाशैलो यथार्थं वद नारद ।
वृत्तान्तं सकलं ब्रूहि न गोप्यं कर्तुमर्हसि ॥ ३९ ॥
ददाति वा नैव ददाति शैलः
     सुतां स्वकीयां वद तच्च शीघ्रम् ।
किन्ते दृष्टं किं कृतन्तत्र गत्वा
     प्रीत्या सर्वं तद्वदाश्वद्य तात ॥ ४० ॥
ब्रह्मोवाच
हत्युक्तः शम्भुना तत्र मुने त्वन्देवदर्शनः ।
सर्वं रहस्यवोचो वै यद् दृष्टं तत्र मण्डपे ॥ ४१ ॥
नारद उवाच
देवदेव महादेव शृणु मद्वचनं शुभम् ।
नास्ति विघ्नभयं नाथ विवाहे किञ्चिदेव हि ॥ ४२ ॥
अवश्यमेव शैलेशस्तुभ्यं दास्यति कन्यकाम् ।
त्वामानयितुमायाता इमे शैला न संशयः ॥ ४३ ॥
किन्तु ह्यमरमोहार्थं माया विरचिताद्‌भुता ।
कुतूहलार्थं सर्वज्ञ न कश्चिद्विघ्नसम्भवः ॥ ४४ ॥
विचित्रं मण्डपं गेहेऽकार्षीत्तस्य तदाज्ञया ।
विश्वकर्मा महामायी नानाश्चर्यमयं विभो ॥ ४५ ॥
सर्वदेवसमाजश्च कृतस्तत्र विमोहनः ।
तं दृष्ट्‍वा विस्मयं प्राप्तोहं तन्मायाविमोहितः ॥ ४६ ॥
ब्रह्मोवाच
तच्छ्रुत्वा तद्वचस्तात लोकाचारकरः प्रभुः ।
हर्षादीन्प्रहसन् शम्भुरुवाच सकलान्सुरान् ॥ ४७ ॥
ईश्वर उवाच
कन्यां दास्यति चेन्मह्यं पर्वतो हि हिमाचलः ।
मायया मम किं कार्यं वद विष्णो यथातथम् ॥ ४८ ॥
हे ब्रह्मन् शक्र मुनयः सुरा ब्रूत यथार्थतः ।
मायया मम किं कार्यं कन्यां दास्यति चेद्‌गिरिः ॥ ४९ ॥
केनाप्युपायेन फलं हि साध्य-
     मित्युच्यते पण्डितैर्न्यायविद्‌भिः ।
तस्मात्सर्वैर्गम्यतां शीघ्रमेव
     कार्यार्थिभिर्विष्णुपुरोगमैश्च ॥ ५० ॥
ब्रह्मोवाच
एवं संवदमानोऽसौ देवैः शम्भुरभूत्तदा ।
कृतः स्मरेणैव वशी वशं वा प्राकृतो नरः ॥ ५१ ॥
अथ शम्भ्वाज्ञया सर्वे विष्ण्वाद्या निर्जरास्तदा ।
ऋषयश्च महात्मानो ययुर्मोहभ्रमावहम् ॥ ५२ ॥
पुरस्कृत्य मुने त्वां च पर्वतांस्तान्सविस्मयाः ।
हिमाद्रेश्च तदा जग्मुर्मन्दिरं परमाद्‌भुतम् ॥ ५३ ॥
अथ विष्ण्वादिसंयुक्तो मुदितैःस्वबलैर्युतः ।
आजगामोपहैमागपुरं प्रमुदितो हरः ॥ ५४ ॥
इति श्रीशिवमहापुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहितायां तृतीये
पार्वतीखण्डे मण्डपरचनावर्णनं नामैकचत्वारिंशोऽध्यायः ॥ ४१ ॥