|
॥ श्रीगणेशाय नमः श्रीगौरीशंकराभ्यां नमः ॥
॥ श्रीशिवमहापुराणम् ॥ द्वितीया रुद्रसंहितायां तृतीयः पार्वतीखण्डे
सप्तत्रिंशोऽध्यायः
पार्वतीविवाहसम्भारसङ्ग्रहवर्णनम्
नारद उवाच
तात प्राज्ञ वदेदानीं सप्तर्षिषु गतेषु च । किमकार्षीद्धिमगिरिस्तन्मे कृत्वा कृपां प्रभो ॥ १ ॥ ब्रह्मोवाच गतेषु तेषु मुनिषु सप्तस्वपि मुनीश्वर । सारुन्धतीषु हिमवान् यदकार्षीद् ब्रवीमि ते ॥ २ ॥ तत आमन्त्र्य स्वभ्रातॄन् मेर्वादीन् ससुतप्रियः । महामनाःस मुमुदे हिमवान् पर्वतेश्वरः ॥ ३ ॥ तदाज्ञप्तस्ततः प्रीत्या हिमवान् लग्न पत्रिकाम् । लेखयामास सुप्रीत्या गर्गेण स्वपुरोधसा ॥ ४ ॥ अथ प्रस्थापयामास तां शिवाय स पत्रिकाम् । नानाविधास्तु सामग्र्यः स्वजनैर्मुदितात्मभिः ॥ ५ ॥ ते जनास्तत्र गत्वा च कैलासे शिवसन्निधिम् । ददुः शिवाय तत्पत्रं तिलकं संविधाय च ॥ ६ ॥ सन्मानिता विशेषेण प्रभुणा च यथोचितम् । सर्वे ते प्रीतिमनस आजग्मुः शैलसन्निधिम् ॥ ७ ॥ सन्मानितान्विशेषेण महेशेनागतान् जनान् । दृष्ट्वा सुहर्षितान् शैलो मुमोदातीव चेतसि ॥ ८ ॥ ततो निमन्त्रणं चक्रे स्वबन्धूनां प्रमोदितः । नानादेशस्थितानां च निखिलानां सुखास्पदम् ॥ ९ ॥ ततःस कारयामास स्वन्नसङ्ग्रहमादरात् । नानाविधाश्च सामग्रीर्विवाहकरणोचिताः ॥ १० ॥ तण्डुलानां बहून् शैलान् पृथुकानां तथैव च । गुडानां शर्कराणां च लवणानां तथैव च ॥ ११ ॥ क्षीराणां च घृतानां च दध्नां वापीश्चकार सः । यवादिधान्यपिष्टानां लड्डुकानां तथैव च ॥ १२ ॥ शष्कुलीनां स्वस्तिकानां शर्कराणां तथैव च । अमृतेक्षुरसानां च तत्र वापीश्चकार सः ॥ १३ ॥ बह्वीर्हैयङ्गवानां च ह्यासवानां तथैव च । नाना पक्वान्नसङ्घांश्च महास्वादुरसाँस्तथा ॥ १४ ॥ नाना व्यञ्जनवस्तूनि गणदेवहितानि च । अमूल्यनानावस्त्राणि वह्निशौचानि यानि च ॥ १९ ॥ मणिरत्नप्रकाराणि सुवर्णरजतानि च । द्रव्याण्येतानि चान्यानि सङ्गृह्य विधिपूर्वकम् ॥ १६ ॥ मंगलं कर्तुमारेभे गिरिर्मंगलकृद्दिने । संस्कारं कारयामासुः पार्वत्याः पर्वतस्त्रियः ॥ १७ ॥ ता मंगलं मुदा चक्रुर्भूषिता भूषणैः स्वयम् । पुरद्विजस्त्रियो हृष्टा लोकाचारं प्रचक्रिरे ॥ १८ ॥ सोत्सवं विविधं तत्र सुमंगलपुरःसरम् । हिमालयोऽपि हृष्टात्मा कृत्वाचारं सुमंगलम् ॥ १९ ॥ सर्वभावेन सुप्रीतो बन्धुवर्गागमोत्सुकः । एतस्मिन्नन्तरे तस्य बान्धवाश्च निमन्त्रिताः ॥ २० ॥ आजग्मुः सस्त्रियो हृष्टाः ससुताः सपरिच्छदाः । तदैव शृणु देवर्षे गिर्यागमनमादृतः ॥ २१ ॥ वर्णयामि समासेन शिवप्रीतिविवृद्धये । देवालय गिरिर्यो हि दिव्यरूपधरो महान् ॥ २२ ॥ नानारत्नपरिभ्राजत्समाजः सपरिच्छदः । नानामणिमहारत्नसारमादाय यत्नतः ॥ २३ ॥ सुवेषालङ्कृतः श्रीमान् जगाम स हिमालयम् । मन्दरःसर्वशोभाढ्यः सनारीतनयो गिरिः ॥ २४ ॥ सूपायनानि सङ्गृह्य जगाम विविधानि च । अस्ताचलोपि दिव्यात्मा सोपायन उदारधीः ॥ २५ ॥ बहुशोभासमायुक्त आजगाम मुदान्वितः । उदयाचल आदाय सद्रत्नानि मणीनपि ॥ २६ ॥
अत्युत्कृष्टपरीवार आजगाम महासुखी । मलयो गिरिराजो हि सपरीवार आदृतः ॥ २७ ॥ सुदिव्यरचनायुक्त आययौ बहुसद्बलः । सद्यो दर्दुरनामा च मुदितः सकलत्रकः ॥ २८ ॥ बहुशोभान्वितस्तातः ययौ हिमगिरेर्गृहम् । निषदोऽपि प्रहृष्टात्मा सपरिच्छद आययौ ॥ २९ ॥ ससुतस्त्रीगणः प्रीत्या ययौ हिमगिरेर्गृहम् । आजगाम महाभाग्यो भूधरो गन्धमादनः ॥ ३० ॥ करवीरस्तथैवापि महाविभवसंयुतः । महेन्द्रः पर्वतश्रेष्ठ आजगाम हिमालयम् ॥ ३ १ ॥ सगणःससुतस्त्रीको बहुशोभासमन्वितः । पारियात्रो हि हृष्टात्मा मणि रत्नाकरैर्युतः ॥ ३२ ॥ सगणः सपरीवार आययौ हिमभूधरम् । क्रौञ्चः पर्वतराजो हि महाबलपरिच्छदः ॥ आजगाम गिरिश्रेष्ठः समुपायन आदृतः । ३३ ॥ पुरुषोत्तमशैलोपि सपरिच्छद आदृतः । महोपायनमादायाजगाम हिमभूधरम् ॥ ३४ ॥ नीलः सलीलः स सुतः सस्त्रीको द्रव्यसंयुतः । आजगाम हिमागस्य गृहमानन्दसंयुतः ॥ ३५ ॥ त्रिकूटश्चित्रकूटोपि वेङ्कटः श्रीगिरिस्तथा । गोकामुखी नारदश्च हिमगेहमुपागमत् ॥ ३६ ॥ विन्ध्यश्च पर्वतश्रेष्ठो नानासम्पत्समन्वितः । आजगाम प्रहृष्टात्मा सदारतनयः शुभः ॥ ३७ ॥ कालञ्जरो महाशैलो बहुहर्षसमन्वितः । बहुभिः सगणैः प्रीत्याजगाम हिमभूधरम् ॥ ३८ ॥ कैलासस्तु महाशैलो महाहर्षसमन्वितः । आजगाम कृपां कृत्वा सर्वोपरि लसत्प्रभुः ॥ ३९ ॥ अन्येपि भूभृतो ये हि द्वीपेष्वन्येष्वपि द्विज । इहापि येऽचलाःसर्वे आययुस्ते हिमालयम् ॥ ४० ॥ निमन्त्रिता नगास्तत्र तेन पूर्वं मुदा मुने । आययुर्निखिलाः प्रीत्या विवाहश्शिवयोरिति ॥ ४१ ॥ तदा सर्वे समायाताः शोणभद्रादयः खलु । बहुशोभा महाप्रीत्या विवाहः शिवयोरिति ॥ ४२ ॥ नद्यः सर्वाः समायाता नानालङ्कारसंयुताः । दिव्यरूपधराः प्रीत्या विवाहः शिवयोरिति ॥ ४३ ॥ गोदावरी च यमुना ब्रह्मस्त्रीर्वेणिका तथा । आययौ हिमशैलं वै विवाहः शिवयोरिति ॥ ४४ ॥ गङ्गा तु सुमहाप्रीत्या नानालङ्कारसंयुता । दिव्यरूपाययौ प्रीत्या विवाहः शिवयोरिति ॥ ४५ ॥ नर्मदा तु महामोदा रुद्रकन्या सरिद्वरा । महाप्रीत्या जगामाशु विवाहः शिवयोरिति ॥ ४६ ॥ आगतैस्तैस्ततः सर्वैः सर्वतो हिमभूधरम् । सङ्कुलासीत्पुरी दिव्या सर्वशोभासमन्विता ॥ ४७ ॥ महोत्सवा लसत्केतुध्वजातोरणकाधिका । वितानविनिवृत्तार्का तथा नानालसत्प्रभा ॥ ४८ ॥ हिमालयोपि सुप्रीत्यादरेण विविधेन च । तेषां चकार सम्मानं तासां चैव यथायथम् ॥ ४९ ॥ सर्वान्निवासयामास सुस्थानेषु पृथक् पृथक् । सामग्रीभिरनेकाभिस्तोषयामास कृत्स्नशः ॥ ५० ॥ इति श्रीशिवमहापुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहितायां तृतीये पार्वतीखण्डे लग्नपत्रसम्प्रेषणसामग्रीसङ्ग्रहशैलागमनवर्णनं नाम सप्तत्रिंशोऽध्यायः ॥ ३७ ॥ श्रीगौरीशंकरार्पणमस्तु |