॥ श्रीगणेशाय नमः श्रीगौरीशंकराभ्यां नमः ॥

॥ श्रीशिवमहापुराणम् ॥

॥ द्वितीया रुद्रसंहितायां द्वितीयः सतीखण्डे

अष्टाविंशोध्यायः ॥

सतीयात्रावर्णनम्


ब्रह्मोवाच
यदा ययुर्दक्षमखमुत्सवेन सुरर्षयः ।
तस्मिन्नैवान्तरे देवो पर्वते गन्धमादने ॥ १ ॥
धारागृहे वितानेन सखीभिः परिवारिता ।
दाक्षायणी महाक्रीडाश्चकार विविधाः सती ॥ २ ॥
क्रीडासक्ता तदा देवी ददर्शाथ मुदा सती ।
दक्षयज्ञे प्रयान्तीं तां रोहिण्याऽपृच्छ्य सत्वरम् ॥ ३ ॥
दृष्ट्‍वा सीमन्तया भूतां विजयां प्राह सा सती ।
स्वसखीं प्रवरां प्राणप्रियां सा हि हितावहाम् ॥ ४ ॥
सत्युवाच
हे सखीप्रवरे प्राणप्रिये त्वं विजये मम ।
क्व गमिष्यति चन्द्रोऽयं रोहिणीं पृच्छ सत्वरम् ॥ ५ ॥
ब्रह्मोवाच
तथोक्ता विजया सत्या गत्वा तत्सन्निधौ द्रुतम् ।
क्व गच्छसीति पप्रच्छ शशिनं तं यथोचितम् ॥ ६ ॥
विजयोक्तमथाकर्ण्य स्वयात्रां पूर्वमादरात् ।
कथितं तेन तत्सर्वं दक्षयज्ञोत्सवादिक म् ॥ ७ ॥
तच्छ्रुत्वा विजया देवीं त्वरिता जातसम्भ्रमा ।
कथयामास तत्सर्वं यदुक्तं शशिना सतीम् ॥ ८ ॥
तच्छ्रुत्वा कालिका देवी विस्मिताभूत्सती तदा ।
विमृश्य कारणं तत्राऽज्ञात्वा चेतस्यचिन्तयत् ॥ ९ ॥
दक्षः पिता मे माता च वीरिणी नो कुतः सती ।
आह्वानं न करोति स्म विस्मृता मां प्रियां सुताम् ॥ १० ॥
पृच्छेयं शंकरं तत्र कारणं सर्वमादरात् ।
चिन्तयित्वेति सासीद्वै तत्र गन्तुं सुनिश्चया ॥ ११ ॥
अथ दाक्षायणी देवी विजयां प्रवरां सखीम् ।
स्थापयित्वा द्रुतं तत्र समगच्छच्छिवान्तिकम् ॥ १२ ॥
ददर्श तं सभामध्ये संस्थितं बहुभिर्गणैः ।
नन्द्यादिभिर्महावीरैः प्रवरैर्यूथयूथपैः ॥ १३ ॥
दृष्ट्‍वा तं प्रभुमीशानं स्वपतिं साथ दक्षजा ।
प्रष्टुं तत्कारणं शीघ्रं प्राप शंकरसंनिधिम् ॥ १४ ॥
शिवेन स्थापिता स्वाङ्‌के प्रीतियुक्तेन स्वप्रिया ।
प्रमोदिता वचोभिःसा बहुमानपुरःसरम् ॥ १५ ॥
अथ शम्भुर्महालीलः सर्वेशः सुखदः सताम् ।
सतीमुवाच त्वरितं गणमध्यस्थ आदरात् ॥ १६ ॥
शम्भुरुवाच
किमर्थमागताऽत्र त्वं सभामध्ये सविस्मया ।
कारणं तस्य सुप्रीत्या शीघ्रं वद सुमध्यमे ॥ १७ ॥
ब्रह्मोवाच
एवमुक्ता तदा तेन महेशेन मुनीश्वर ।
साञ्जलिः सुप्रणम्याशु सत्युवाच प्रभुं शिवा ॥ १८ ॥
सत्युवाच
पितुर्मम महान् यज्ञो भवतीति मया श्रुतम् ।
तत्रोत्सवो महानस्ति समवेताः सुरर्षयः ॥ १९ ॥
पितुर्मम महायज्ञे कस्मात्तव न रोचते ।
गमनं देवदेवेश तत्सर्वं कथय प्रभो ॥ २० ॥
सुहृदामेष वै धर्मःसुहृद्‌भिः सह सङ्‌गतिः ।
कुर्वन्ति यन्महादेव सुहृदः प्रीतिवर्द्धिनीम् ॥ २१ ॥
तस्मात्सर्वप्रयत्नेन मयागच्छ सह प्रभो ।
यज्ञवाटं पितुर्मेद्य स्वामिन् प्रार्थनया मम ॥ २२ ॥
ब्रह्मोवाच
तस्यास्तद्वचनं श्रुत्वा सत्या देवो महेश्वरः ।
दक्ष वागिषुहृद्विद्धो बभाषे सूनृतं वचः ॥ २३ ॥
महेश्वर उवाच
दक्षस्तव पिता देवी मम द्रोही विशेषतः ॥ २४ ॥
यस्य ये मानिनःसर्वे ससुरर्षिमुखाः परे ।
ते मूढा यजनं प्राप्ताः पितुस्ते ज्ञानवर्जिताः ॥ २५ ॥
अनाहूताश्च ये देवी गच्छन्ति परमन्दिरम् ।
अवमानं प्राप्नुवन्ति मरणादधिकं तथा ॥ २६ ॥
परालयं गतोऽपीन्द्रो लघुर्भवति तद्विधः ।
का कथा च परेषां वै रीढा यात्रा हि तद्विधा ॥ २७ ॥
तस्मात् त्वया मया चापि दक्षस्य यजनं प्रति ।
न गन्तव्यं विशेषेण सत्यमुक्तं मया प्रियं ॥ २८ ॥
तथारिभिर्न व्यथते ह्यर्दितोऽपि शरैर्जनः ।
स्वानां दुरुक्तिभिर्मर्म ताडितः स यथा मतः ॥ २९ ॥
विद्यादिभिर्गुणैः षड्भिरसदन्यैः सतां स्मृतौ ।
हतायां भूयसां धाम न पश्यन्ति खलाः प्रिये ॥ ३० ॥
ब्रह्मोवाच
एवमुक्ता सती तेन महेशेन महात्मना ।
उवाच रोषसंयुक्ता शिवं वाक्यविदां वरम् ॥ ३१ ॥
सत्युवाच
यज्ञःस्यात्सफलो येन स त्वं शम्भोऽखिलेश्वर ।
अनाहूतोऽसि तेनाद्य पित्रा मे दुष्टकारिणा ॥ ३२ ॥
तत्सर्वं ज्ञातुमिच्छामि भव भावं दुरात्मनः ।
सुरर्षीणां च सर्वेषामागतानां दुरात्मनाम् ॥ ३३ ॥
तस्माच्चाद्यैव गच्छामि स्वपितुर्यजनं प्रभो ।
अनुज्ञां देहि मे नाथ तत्र गन्तुं महेश्वर ॥ ३४ ॥
ब्रह्मोवाच
इत्युक्तौ भगवान् रुद्रस्तया देव्या शिवः स्वयम् ।
विज्ञाताखिलदृक् द्रष्टा सतीं सूतिकरोऽब्रवीत् ॥ ३५ ॥
शिव उवाच
यद्येवं ते रुचिर्देवि तत्र गन्तुमवश्यकम् ।
सुव्रते वचनान्मे त्वं गच्छ शीघ्रं पितुर्मखम् ॥ ३६ ॥
एतं नन्दिनमारुह्य वृषभं सज्जमादरात् ।
महाराजोपचाराणि कृत्वा बहुगुणान्विता ॥ ३७ ॥
भूषितं वृषमारोहेत्युक्ता रुद्रेण सा सती ।
सुभूषिता सती युक्ता ह्यगमत्पितुमन्दिरम् ॥ ३८ ॥
महाराजोपचाराणि दत्तानि परमात्मना ।
सुच्छत्रचामरादीनि सद्वस्त्राभरणानि च ॥ ३९ ॥
गणाः षष्टिसहस्राणि रौद्रा जग्मुः शिवाज्ञया ।
कुतूहलयुताः प्रीता महोत्सवसमन्विताः ॥ ४० ॥
तदोत्सवो महानासीद्यजने तत्र सर्वतः ।
सत्याः शिवप्रियायास्तु वामदेवगणैः कृतः ॥ ४१ ॥
कुतूहलं गणाश्चक्रुः शिवयोर्यश उज्जगुः ।
बालान्तः पुप्लुवुः प्रीत्या महावीराः शिवप्रियाः ॥ ४२ ॥
सर्वथाऽऽसीन्महाशोभा गमने जागदम्बिके ।
सुखारावःसम्बभूव पूरितं भुवनत्रयम् ॥ ४३ ॥
इति श्रीशिवमहापुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहितायां द्वितीये
सतीखण्डे सतीयात्रावर्णनं नामाष्टाविंशोध्यायः ॥ २८ ॥



श्रीगौरीशंकरार्पणमस्तु


GO TOP