ब्रह्मोवाच
इत्युक्त्वा सर्वदेवैश्च कृता शम्भोर्नुतिः परा ।
शिवाच्च सा वरं प्राप्ता शृणु ह्यादरतो मुने ॥ १ ॥
अथो सती पुनः शुक्लपक्षेऽष्टम्यामुपोषिता ।
आश्विने मासि सर्वेशं पूजयामास भक्तितः ॥ २ ॥
इति नन्दाव्रते पूर्णे नवम्यां दिनभागतः ।
तस्यास्तु ध्यानमग्नायाः प्रत्यक्षमभवद्धरः ॥ ३ ॥
सर्वाङ्‌गसुन्दरो गौरः पञ्चवक्त्रस्त्रिलोचनः ।
चन्द्रभालः प्रसन्नात्मा शितिकण्ठश्चतुर्भुजः ॥ ४ ॥
त्रिशूलब्रह्मकवराभयधृग् भस्मभास्वरः ।
स्वर्धुन्या विलसच्छीर्षः सकलाङ्‌गमनोहरः ॥ ५ ॥
महालावण्यधामा च कोटिचन्द्रसमाननः ।
कोटिस्मरसमा कान्तिः सर्वथा स्त्रीप्रियाकृतिः ॥ ६ ॥
प्रत्यक्षतो हरं वीक्ष्य सती सेदृविधं प्रभुम् ।
ववन्दे चरणौ तस्य सुलज्जावनतानना ॥ ७ ॥
अथ प्राह महादेवः सतीं तद्‍व्रतधारिणीम् ।
तामिच्छन्नपि भार्यार्थं तपश्चर्याफलप्रदः ॥ ८ ॥
महादेव उवाच
दक्षनन्दिनि प्रीतोऽस्मि व्रतेनानेन सुव्रते ।
वरं वरय सन्दास्ये यत्तवाभिमतं भवेत् ॥ ९ ॥
ब्रह्मोवाच
जानन्नपीह तद्‌भावं महादेवो जगत्पतिः ।
जगौ वरं वृणीष्वेति तद्वाक्यश्रवणेच्छया ॥ १० ॥
सापि त्रपावशा युक्ता वक्तुं नो हृदि यत्स्थितम् ।
शशाक सा त्वभीष्टं यत्तल्लज्जाच्छादितं पुनः ॥ ११ ॥
प्रेममग्नाऽभवत्साति श्रुत्वा शिववचः प्रियम् ।
तज्ज्ञात्वा सुप्रसन्नोऽभूच्छङ्‌करो भक्तवत्सलः ॥ १२ ॥
वरं ब्रूहि वरं ब्रूहि प्राहेति स पुनर्द्रुतम् ।
सतीभक्तिवशः शम्भुरन्तर्यामी सतां गतिः ॥ १३ ॥
अथ त्रपां स्वां सन्धाय यदा प्राह हरं सती ।
यथेष्टं देहि वरद वरमित्यनिवारकम् ॥ १४ ॥
तदा वाक्यस्यावसानमनवेक्ष्य वृषध्वजः ।
भव त्वं मम भार्येति प्राह तां भक्तवत्सलः ॥ १५ ॥
एतच्छ्रुत्वा वचस्तस्य साऽभीष्टफलभावनम् ।
तूष्णीं तस्थौ प्रमुदिता वरं प्राप्य मनोगतम् ॥ १६ ॥
सकामस्य हरस्याग्रे स्थिता सा चारुहासिनी ।
अकरोन्निजभावांश्च हावान्कामविवर्द्धनान् ॥ १७ ॥
ततो भावान्समादाय शृङ्‌गाराख्यो रसस्तदा ।
तयोश्चित्ते विवेशाशु कला हावा यथोदितम् ॥ १८ ॥
तत्प्रवेशात्तु देवर्षे लोकलीलानुसारिणीः ।
काऽप्यभिख्या तयोरासीच्चित्राचन्द्रमसोर्यथा ॥ १९ ॥
रेजे सती हरं प्राप्य स्निग्धभिन्नाञ्जनप्रभा ।
चन्द्राभ्याशेऽभ्रलेखेव स्फटिकोज्ज्वलवर्ष्मणः ॥ २० ॥
अथ सा तमुवाचेदं हरं दाक्षायणी मुहुः ।
सुप्रसन्ना करौ बद्ध्वाऽऽनतका भक्तवत्सलम् ॥ २१ ॥
सत्युवाच
देवदेव महादेव विवाहविधिना प्रभौ ।
पितुर्मे गोचरीकृत्य मां गृहाण जगत्पते ॥ २२ ॥
ब्रह्मोवाच
एवं सतीवचः श्रुत्वा महेशो भक्तवत्सलः ।
तथास्त्विति वचः प्राह निरीक्ष्य प्रेमतश्च ताम् ॥ २३ ॥
दाक्षायण्यपि तं नत्वा शम्भुं विज्ञाप्य भक्तितः ।
प्राप्ताज्ञा मातुरभ्याशमयान्मोहमुदान्विता ॥ २४ ॥
हरोऽपि हिमवत्प्रस्थं प्रविश्य च निजाश्रमम् ।
दाक्षायणीवियोगाद्वै कृच्छ्रध्यानपरोऽभवत् ॥ २५ ॥
समाधाय मनः शम्भुर्लौकिकीं गतिमाश्रितः ।
चिन्तयामास देवर्षे मनसा मां वृषध्वजः ॥ २६ ॥
ततःसञ्चिन्त्यमानोहं महेशेन त्रिशूलिना ।
पुरस्तात्प्राविशत्तूर्णं हरसिद्धिप्रचोदितः ॥ २७ ॥
यत्रासौ हिमवत्प्रस्थे तद्वियोगी हरः स्थितः ।
सरस्वतीयुतस्तात तत्रैव समुपस्थितः ॥ २८ ॥
सरस्वतीयुतं मां च देवर्षे वीक्ष्य स प्रभुः ।
उत्सुकः प्रेमबद्धश्च सत्या शम्भुरुवाच ह ॥ २९ ॥
शम्भुरुवाच
अहं ब्रह्मन् स्वार्थपरः परिग्रहकृतौ च यत् ।
तदा स्वत्वमिव स्वार्थे प्रतिभाति ममाधुना ॥ ३० ॥
अहमाराधितः सत्याद्दाक्षायण्याथ भक्तितः ।
तस्यै वरो मया दत्तो नन्दाव्रतप्रभावतः ॥ ३१ ॥
भर्ता भवेति च तया मत्तो ब्रह्मन् वरो वृतः ।
मम भार्या भवेत्युक्तं मया तुष्टेन सर्वथा ॥ ३२ ॥
अथावदत्तदा मां सा सती दाक्षायणी त्विति ।
पितुर्मे गोचरीकृत्य मां गृहाण जगत्पते ॥ ३३ ॥
तदप्यङ्‌गीकृतं ब्रह्मन्मया तद्‌भक्तितुष्टितः ।
सा गता भवनं मातुरहमत्रागतो विधे ॥ ३४ ॥
तस्मात्त्वं गच्छ भवनं दक्षस्य मम शासनात् ।
तां दक्षोपि यथा कन्यां दद्यान्मेऽरं तथा वद ॥ ३५ ॥
सतीवियोगभङ्‌गः स्याद्यथा मे त्वं तथा कुरु ।
समाश्वासय तं दक्षं सर्वविद्याविशारदः ॥ ३६ ॥
ब्रह्मोवाच
इत्युदीर्य महादेवः सकाशे मे प्रजापतेः ।
सरस्वतीं विलोक्याशु वियोगवशगोभवत् ॥ ३७ ॥

तेनाहमपि चाज्ञप्तः कृतकृत्यो मुदान्वितः ।
प्रावोचं चेति जगतां नाथं तं भक्तवत्सलम् ॥ ३८ ॥
यदात्थ भगवञ्शम्भो तद्विचार्य सुनिश्चितम् ।
मुख्यः स्वार्थो देवानां हि ममापि वृषभध्वज ॥ ३९ ॥
दक्षस्तुभ्यं सुतां स्वां च स्वयमेव प्रदास्यति ।
अहं चापि वदिष्यामि त्वद्वाक्यं तत्समक्षतः ॥ ४० ॥
इत्युदीर्य्य महादेवमहं सर्वेश्वरं प्रभुम् ।
अगमं दक्षनिलयं स्यन्दनेनातिवेगिना ॥ ४१ ॥
नारद उवाच
विधे प्राज्ञ महाभाग वद नो वदतां वर ।
सत्यै गृहागतायै स दक्षः किमकरोत्ततः ॥ ४२ ॥
ब्रह्मोवाच
तपस्तप्त्वा वरं प्राप्य मनोभिलषितं सती ।
गृहं गत्वा पितुर्मातुः प्रणाममकरोत्तदा ॥ ४३ ॥
मात्रे पित्रेऽथ तत्सर्वं समाचख्यौ महेश्वरात् ।
वरप्राप्तिः स्वसख्या वै सत्यास्तुष्टस्तु भक्तितः ॥ ४४ ॥
माता पिता च वृत्तान्तं सर्वं श्रुत्वा सखीमुखात् ।
आनन्दं परमं लेभे चक्रे च परमोत्सवम् ॥ ४५ ॥
द्रव्यं ददौ द्विजातिभ्यो यथाभीष्टमुदारधीः ।
अन्येभ्यश्चान्धदीनेभ्यो वीरिणी च महामनाः ॥ ४६ ॥
वीरिणी तां समालिङ्‌ग्य स्वसुतां प्रीतिवर्द्धिनीम् ।
मूर्ध्न्युपाघ्राय मुदिता प्रशशंस मुहुर्मुहुः ॥ ४७ ॥
अथ दक्षः कियत्काले व्यतीते धर्मवित्तमः ।
चिन्तयामास देयेयं स्वसुता शम्भवे कथम् ॥ ४८ ॥
आगतोपि महादेवः प्रसन्नः स जगाम ह ।
पुनरेव कथं सोऽपि सुतार्थेऽत्रागमिष्यति ॥ ४९ ॥
प्रास्थाप्योऽथ मया कश्चिच्छम्भोर्निकटमञ्जसा ।
नैतद्योग्यं निगृह्णीयाद्यद्येवं विफलार्दना ॥ ५० ॥
अथवा पूजयिष्यामि तमेव वृषभध्वजम् ।
मदीयतनयायुक्तः स्वयमेव यथा भवेत् ॥ ५१ ॥
तथैव पूजितः सोऽपि वाञ्छत्यार्यप्रयत्नतः ।
शम्भुर्भवतु मद्‌भर्त्तेत्येवं दत्तवरेण तत् ॥ ५२ ॥
इति चिन्तयतस्तस्य दक्षस्य पुरतोऽन्वहम् ।
उपस्थितोहं सहसा सरस्वत्यन्वितस्तदा ॥ ५३ ॥
मां दृष्ट्‍वा पितरं दक्षः प्रणम्यावनतः स्थितः ।
आसनं च ददौ मह्यं स्वभवाय यथोचितम् ॥ ५४ ॥
ततो मां सर्वलोकेशं तत्रागमनकारणम् ।
दक्षः पप्रच्छ स क्षिप्रं चिन्ताविष्टोऽपि हर्षितः ॥ ५५ ॥
दक्ष उवाच
तवात्रागमने हेतुः कः प्रवेशे स सृष्टिकृत् ।
ममोपरि सुप्रसादं कृत्वाऽऽचक्ष्व जगद्‌गुरो ॥ ५६ ॥
पुत्रस्नेहात्कार्यवशादथवा लोककारक ।
ममाश्रमं समायातो रुष्टस्य तव दर्शनात् ॥ ५७ ॥
ब्रह्मोवाच
इति पृष्टः स्वपुत्रेण दक्षेण मुनिसत्तम ।
विहसन्नब्रुवं वाक्यं मोदयंस्तं प्रजापतिम् ॥ ५८ ॥
शृणु दक्ष यदर्थं त्वत्समीपमहमागतः ।
त्वत्तोकस्य हितं मेपि भवतोऽपि तदीप्सितम् ॥ ५९ ॥
तव पुत्री समाराध्य महादेवं जगत्पतिम् ।
यो वरः प्रार्थितस्तस्य समयोऽयमुपागतः ॥ ६० ॥
शम्भुना तव पुत्र्यर्थं त्वत्सकाशमहं धुवम् ।
प्रस्थापितोऽस्मि यत्कृत्यं श्रेयस्तदवधारय ॥ ६१ ॥
वरं दत्त्वा गतो रुद्रस्तावत्प्रभृति शङ्‌करः ।
त्वत्सुताया वियोगेन न शर्म लभतेऽञ्जसा ॥ ६२ ॥
अलब्धच्छिद्रमदनो जिगाय गिरिशं न यम् ।
सर्वैः पुष्पमयैर्बाणैर्यत्नं कृत्वापि भूरिशः ॥ ६३ ॥
स कामबाणविद्धोऽपि परित्यज्यात्मचिन्तनम् ।
सतीं विचिन्तयन्नास्ते व्याकुलः प्राकृतो यथा ॥ ६४ ॥
विस्मृत्य प्रश्रुतां वाणीं गणाग्रे विप्रयोगतः ।
क्व सतीत्येवमभितो भाषते निकृतावपि ॥ ६५ ॥
मया यद्वाञ्छितं पूर्वं त्वया च मदनेन च ।
मरीच्याद्यैमुनिवरैस्तत्सिद्धमधुना सुत ॥ ६६ ॥
त्वत्पुत्र्याराधितः शम्भुःसोपि तस्या विचिन्तनात् ।
अनुशोधयितुं प्रेप्सुर्वर्त्तते हिमवद्‌गिरौ ॥ ६७ ॥
यथा नानाविधैर्भावैः सत्त्वात्तेन व्रतेन च ।
शम्भुराराधितस्तेन तथैवाराध्यते सती ॥ ६८ ॥
तस्मात्तु दक्षतनयां शम्भ्वर्थं परिकल्पिताम् ।
तस्मै देह्यविलम्बेन कृता ते कृतकृत्यता ॥ ६९ ॥
अहं तमानयिष्यामि नारदेन त्वदालयम् ।
तस्मै त्वमेनां संयच्छ तदर्थे परिकल्पिताम् ॥ ७० ॥
श्रुत्वा मम वचश्चेति स मे पुत्रोतिहर्षितः ।
एवमेवेति मां दक्ष उवाच परिहर्षितः ॥ ७१ ॥
ततः सोऽहं मुने तत्रागममत्यन्तहर्षितः ।
उत्सुको लोकनिरतो गिरिशो यत्र संस्थितः ॥ ७२ ॥
गते नारद दक्षोऽपि सदारतनयो ह्यपि ।
अभवत्पूर्णकामस्तु पीयूषैरिव पूरितः ॥ ७३ ॥
इति श्रीशैवे महापुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहितायां
द्वितीये सतीखण्डे सतीवरलाभो नाम सप्तदशोऽध्यायः ॥ १७ ॥