नारद उवाच
ब्रह्मन्विधे महाप्राज्ञ वद नो वदतां वर ।
दक्षे गृहं गते प्रीत्या किमभूत्तदनन्तरम् ॥ १ ॥
ब्रह्मोवाच
दक्षः प्रजापतिर्गत्वा स्वाश्रमं हृष्टमानसः ।
सर्गं चकार बहुधा मानसं मम चाज्ञया ॥ २ ॥
तमबृंहितमालोक्य प्रजासर्गं प्रजापतिः ।
दक्षो निवेदयामास ब्रह्मणे जनकाय मे ॥ ३ ॥
दक्ष उवाच
ब्रह्मंस्तात प्रजानाथ वर्द्धन्ते न प्रजाः प्रभो ।
मया विरचिताः सर्वास्तावत्यो हि स्थिताः खलु ॥ ४ ॥
किं करोमि प्रजानाथ वर्द्धेयुः कथमात्मना ।
तदुपायं समाचक्ष्व प्रजाः कुर्यां न संशयः ॥ ५ ॥
ब्रह्मोवाच
दक्ष प्रजापते तात शृणु मे परमं वचः ।
तत्कुरुष्व सुरश्रेष्ठ शिवस्ते शं करिष्यति ॥ ६ ॥
या च पञ्चजनस्याङ्‌ग सुता रम्या प्रजापतेः ।
असिक्नी नाम पत्नीत्वे प्रजेश प्रतिगृह्यताम् ॥ ७ ॥
वामव्यवायधर्मस्त्वं प्रजासर्गमिमं पुनः ।
तद्विधायां च कामिन्यां भूरिशो भावयिष्यसि ॥ ८ ॥
ततःसमुत्पादयितुं प्रजा मैथुनधर्मतः ।
उपयेमे वीरणस्य निदेशान्मे सुतां ततः ॥ ९ ॥
अथ तस्यां स्वपत्न्यां च वीरिण्यां स प्रजापतिः ।
हर्यश्वसञ्ज्ञानयुतं दक्षः पुत्रानजीजनत् ॥ १० ॥
अपृथग्धर्मशीलास्ते सर्व आसन् सुता मुने ।
पितृभक्तिरता नित्यं वेदमार्गपरायणाः ॥ ११ ॥
पितृप्रोक्ताः प्रजासर्गकरणार्थं ययुर्दिशम् ।
प्रतीचीं तपसे तात सर्वे दाक्षायणाः सुताः ॥ १२ ॥
तत्र नारायणसरस्तीर्थं परमपावनम् ।
सङ्‌गमो यत्र सञ्जातो दिव्यसिन्धुसमुद्रयोः ॥ १३ ॥
तदपस्पर्शनादेव प्रोत्पन्नमतयोऽ भवन् ।
धर्मे पारमहंसे च विनिर्धूतमलाशयाः ॥ १४ ॥
प्रजाविवृद्धये ते वै तेपिरे तत्र सत्तमाः ।
दाक्षायणा दृढात्मानः पित्रादेशेन यन्त्रिता ॥ १५ ॥
त्वं च तान् नारद ज्ञात्वा तपतः सृष्टिहेतवे ।
भूरीणो हार्दमाज्ञाय ह्यगमस्तत्र मापतेः ॥ १६ ॥
अदृष्ट्‍वा तं भवः सृष्टिं कथं कर्तुं समुद्यताः ।
हर्यश्वा दक्षतनया इत्यवोचंस्तमादरात् ॥ १७ ॥
तं निशम्याथ हर्यश्वास्ते त्वदुक्तमतन्द्रिताः ।
औत्पत्तिकधियःसर्वे स्वयं विममृशुर्भृशम् ॥ १८ ॥
सुशास्त्रजनकादेशं यो न वेद निवर्तकम् ।
स कथं गुणविश्रम्भी कर्तुं सर्गमुपक्रमेत् ॥ १९ ॥
इति निश्चित्य ते पुत्राः सुधियश्चैकचेतसः ।
प्रणम्य तं परिक्रम्यायुर्मार्गमनिवर्तकम् ॥ २० ॥

नारद त्वं मनः शम्भोर्लोङ्‌कानन्यचरो मुने ।
निर्विकारो महेशानमनोवृत्तिकरस्तदा ॥ २१ ॥
काले गते बहुतरे मम पुत्रः प्रजापतिः ।
नाशं निशम्य पुत्राणां नारदादन्वतप्यत ॥ २२ ॥
मुहुर्मुहुरुवाचेति सुप्रजात्वं शुचां पदम् ।
शुशोच बहुशो दक्षः शिवमायाविमोहितः ॥ २३ ॥
अहमागत्य सुप्रीत्या सान्त्वयं दक्षमात्मजम् ।
शान्तिभावं प्रदर्श्यैव देवं प्रबलमित्युत ॥ २४ ॥
अथ दक्षः पञ्चजन्यां मया स परिसान्त्वितः ।
सबलाश्वाभिधान् पुत्रान् सहस्रं चाप्यजीजनत् ॥ २५ ॥
तेऽपि जग्मुस्तत्र सुताः पित्रादिष्टा दृढव्रताः ।
प्रजासर्गे यत्र सिद्धाःस्वपूर्वभ्रातरो ययुः ॥ २६ ॥
तदपस्पर्शनादेव नष्टाघा विमलाशयाः ।
तेपुर्महत्तपस्तत्र जपन्तो ब्रह्म सुव्रताः ॥ २७ ॥
प्रजासर्गोद्यतांस्तान् वै ज्ञात्वा गत्वेति नारदः ।
पूर्ववच्चागदद् वाक्यं संस्मरन्नैश्वरीं गतिम् ॥ २८ ॥
भ्रातः पन्थानमादिश्य त्वं मुने मोघदर्शन ।
अयांश्चोर्ध्वगतिं तेऽपि भ्रातृमार्गं ययुः सुताः ॥ २९ ॥
उत्पातान् बहुशोऽपश्यत्तदैव स प्रजापतिः ।
विस्मितोऽभूत्स मे पुत्रो दक्षो मनसि दुःखितः ॥ ३० ॥
पूर्ववत् त्वत्कृतं दक्षः शुश्राव चकितो भृशम् ।
पुत्रनाशं शुशोचाति पुत्रशोकविमूर्छितः ॥ ३१ ॥
चुक्रोध तुभ्यं दक्षोऽसौ दुष्टोऽयमिति चाब्रवीत् ।
आगतस्तत्र दैवात् त्वमनुग्रहकरस्तदा ॥ ३२ ॥
शोकाविष्टः स दक्षो हि रोषविस्फुरिताधरः ।
उपलभ्य तमाहत्य धिग्धिक् प्रोच्य विगर्हयन् ॥ ३३ ॥
दक्ष उवाच
किं कृतं तेऽधमश्रेष्ठ साधूनां साधुलिङ्‌गतः ।
भिक्षोमार्गोऽर्भकानां वै दर्शितः साधुकारि नो ॥ ३४ ॥
ऋणैस्त्रिभिरमुक्तानां लोकयोरुभयोः कृतः ।
विघातः श्रेयसोऽमीषां निर्दयेन शठेन ते ॥ ३५ ॥
ऋणानि त्रीण्यपाकृत्य यो गृहात्प्रव्रजेत्पुमान् ।
मातरं पितरं त्यक्त्वा मोक्षमिच्छन् व्रजत्यधः ॥ ३६ ॥
निर्दयस्त्वं सुनिर्लज्जः शिशुधीभिद्यशोऽपहा ।
हरेः पार्षदमध्ये हि वृथा चरसि मूढधीः ॥ ३७ ॥
मुहुर्मुहुरभद्रं त्वमचरो मेऽधमाऽधम ।
विभवेद्‌भ्रमतस्तेऽतः पदं लोकेषु न स्थिरम् ॥ ३८ ॥
शशापेति शुचा दक्षस्त्वां तदा साधुसंमतम् ।
बुबोध नेश्वरेच्छां स शिवमायाविमोहितः ॥ ३९ ॥
शापं प्रत्यग्रहीश्च त्वं स मुने निर्विकारधीः ।
एष एव ब्रह्म साधो सहते सोपि च स्वयम् ॥ ४० ॥
इति श्रीशिव महापुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहितायां द्वितीये
सतीखण्डे दक्षसृष्टौ नारदशापो नाम त्रयोदशोऽध्यायः ॥ १३ ॥