|
॥ श्रीगणेशाय नमः श्रीगौरीशंकराभ्यां नमः ॥
॥ श्रीशिवमहापुराणम् ॥ ॥ द्वितीया रुद्रसंहितायां द्वितीयः सतीखण्डे
द्वादशोऽध्यायः ॥
दक्षवरप्राप्तिः
नारद उवाच
ब्रह्मन् शम्भुवर प्राज्ञ सम्यगुक्तं त्वयानघ । शिवाशिवचरित्रं च पावितं जन्म मे हि तत् ॥ १ ॥ इदानीं वद दक्षस्तु तपः कृत्वा दृढव्रतः । कं वरं प्राप देव्यास्तु कथं सा दक्षजाऽभवत् ॥ २ ॥ ब्रह्मोवाच शृणु नारद धन्यस्त्वं मुनिभिर्भक्तितोऽखिलैः । यथा तेपे तपो दक्षो वरं प्राप च सुव्रतः ॥ ३ ॥ मदाज्ञप्तः सुधीर्दक्षः समाधाय महाधिपः । अपाद्यष्टुं च तां देवीं तत्कामो जगदम्बिकाम् ॥ ४ ॥ क्षीरोदोत्तरतीरस्थां तां कृत्वा हृदयस्थिताम् । तपस्तप्तुं समारेभे द्रुष्टुं प्रत्यक्षतोऽम्बिकाम् ॥ ५ ॥ दिव्यवर्षेण दक्षस्तु सहस्राणां त्रयं समाः । तपश्चचार नियतः संयतात्मा दृढव्रतः ॥ ६ ॥ मारुताशी निराहारो जलाहारी च पर्णभुक् । एवं निनाय तं कालं चिन्तयन्तां जगन्मयीम् ॥ ७ ॥ दुर्गाध्यानसमासक्तश्चिरं कालं तपोरतः । नियमैर्बहुभिर्देवीमाराधयति सुव्रतः ॥ ८ ॥ ततो यमादियुक्तस्य दक्षस्य मुनिसत्तम । जगदम्बा पूजयतः प्रत्यक्षमभवच्छिवा ॥ ९ ॥ ततः प्रत्यक्षतो दृष्ट्वा जगदम्बां जगन्मयीम् । कृतकृत्यमथात्मानं मेने दक्षः प्रजापतिः ॥ १० ॥ सिंहस्थां कालिकां कृष्णां चारुवक्त्रां चतुर्भुजाम् । वरदाभयनीलाब्जखड्गहस्तां मनोहराम् ॥ ११ ॥ आरक्तनयनां चारुमुक्तकेशीं जगत्प्रसूम् । तुष्टाव वाग्भिश्चित्राभिः सुप्रणम्याथ सुप्रभाम् । १२ ॥ दक्ष उवाच जगदेव महामाये जगदीशे महेश्वरि । कृपां कृत्वा नमस्तेऽस्तु दर्शितं स्ववपुर्मम ॥ १३ ॥ प्रसीद भगवत्याद्ये प्रसीद शिवरूपिणम् । प्रसीद भक्तवरदे जगन्माये नमोऽस्तु ते ॥ १४ ॥ ब्रह्मोवाच इति स्तुता महेशानी दक्षेण प्रयतात्मना । उवाच दक्षं ज्ञात्वाऽपि स्वयं तस्येप्सितं मुने ॥ १५ ॥ देव्युवाच तुष्टाहं दक्ष भवतःसद्भक्त्या ह्यनया भृशम् । वरं वृणीष्व स्वाभीष्टं नादेयं विद्यते तव ॥ १६ ॥ ब्रह्मोवाच जगदम्बावचः श्रुत्वा ततो दक्षः प्रजापतिः । सुप्रहृष्टतरः प्राह नामं नामं च तां शिवाम् ॥ १७ ॥ दक्ष उवाच जगदम्बा महामाये यदि त्वं वरदा मम । मद्वचः शृणु सुप्रीत्या मम कामं प्रपूरय ॥ १८ ॥
मम स्वामी शिवो यो हि स जातो ब्रह्मणः सुतः । रुद्रनामा पूर्णरूपावतारः परमात्मनः ॥ १९ ॥ तवावतारो नो जातः का तत्पत्नी भवेदतः । तं मोहय महेशानमवतीर्य क्षितौ शिवे ॥ २० ॥ त्वदृते तस्य मोहाय न शक्तान्या कदाचन । तस्मान्मम सुता भूत्वा हरजायाभवाऽधुना ॥ २१ ॥ इत्थं कृत्वा सुलीलां च भव त्वं हरमोहिनी । ममैवैष वरो देवि सत्यमुक्तं तवाग्रतः ॥ २२ ॥ स्वार्थं न केवलं मेऽस्ति सर्वेषां जगतामपि । ब्रह्मविष्णुशिवानां च ब्रह्मणा प्रेरितो ह्यहम् ॥ २३ ॥ ब्रह्मोवाच इत्याकर्ण्य प्रजेशस्य वचनं जगदम्बिका । प्रत्युवाच विहस्येति स्मृत्वा तं मनसा शिवम् ॥ २४ ॥ देव्युवाच तात प्रजापते दक्ष शृणु मे परमं वचः । सत्यं ब्रवीमि त्वद्भक्त्या सुप्रसन्नाऽखिलप्रदा ॥ २५ ॥ अहं तव सुता दक्ष त्वज्जायायां महेश्वरी । भविष्यामि न सन्देहस्त्वद्भक्तिवशवर्तिनी ॥ २६ ॥ तथा यत्नं करिष्यामि तपः कृत्वा सुदुःसहम् । हरजाया भविष्यामि तद्वरं प्राप्य चानघ ॥ २७ ॥ नान्यथा कार्यसिद्धिर्हि निर्विकारी च स प्रभुः । विधेर्विष्णोश्च संसेव्यः पूर्ण एव सदाशिवः ॥ २८ ॥ अहं तस्य सदा दासी प्रिया जन्मनि जन्मनि । मम स्वामी स वै शम्भुर्नानारूपधरोऽपि ह ॥ २९ ॥ वरप्रभावाद्भ्रुकुटेरवतीर्णो विधेः स च । अहं तद्वरतोऽपीहावतरिष्ये तदाज्ञया ॥ ३० ॥ गच्छ स्वभवनं तात मया ज्ञाता तु दूतिका । हरजाया भविष्यामि भूता ते तनयाचिरात् ॥ ३१ ॥ इत्युक्त्वा सद्वचो दक्षं शिवाज्ञां प्राप्य चेतसि । पुनः प्रोवाच सा देवी स्मृत्वा शिवपदाम्बुजम् ॥ ३२ ॥ परन्तु पण आधेयो मनसा ते प्रजापते । श्रावयिष्यामि ते तं वै सत्यं जानीहि नो मृषा ॥ ३३ ॥ यदा भवान् मयि पुनर्भवेन्मन्दादरस्तपा । देहं त्यक्ष्ये निजं सत्यं स्वात्मन्यस्म्यथवेतरम् ॥ ३४ ॥ एष दत्तस्तव वरः प्रतिसर्गं प्रजापते । अहं तव सुता भूत्वा भविष्यामि हरप्रिया ॥ ३५ ॥ ब्रह्मोवाच एवमुक्त्वा महेशानी दक्षं मुख्यप्रजापतिम् ॥ अन्तर्दधे द्रुतं तत्र सम्यग् दक्षस्य पश्यतः । ३६ ॥ अन्तर्हितायां दुर्गायां स दक्षोऽपि निजाश्रमम् । जगाम च मुदं लेभे भविष्यति सुतेति सा ॥ ३७ ॥ इति श्रीशिवमहा पुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहितायां द्वितीये सतीखण्डे दक्षवरप्राप्तिवर्णनं नाम द्वादशोऽध्यायः ॥ १२ ॥ श्रीगौरीशंकरार्पणमस्तु |