|
|
|
श्रीगर्गसंहिता वृंदावनखण्ड - अष्टादशोऽध्यायः श्रीकृष्णचन्द्रदर्शनम् - श्रीनारद उवाच - अथ रात्र्यां व्यतीतायां मायायोषिद्वपुर्हरिः । राधादुःखप्रशान्त्यर्थं वृषभानोर्गृहं ययौ ॥ १ ॥ राधा तमागतं वीक्ष्य समुत्थायातिहर्षिता । दत्तासुना विधानेन पूजयामास मैथिल ॥ २ ॥ श्रीराधोवाच - त्वया विनाऽहं निशि दुःखिताऽऽसं त्वय्यागतायां सखि लब्धवस्तुवत् । पूर्वं ह्यपथ्यस्य सुखं यथा ततो दुःखं तथा भामिनि मत्प्रसंगतः ॥ ३ ॥ श्रीनारद उवाच - इति श्रुत्वाऽथ तद्वाक्यं विमना गोपदेवता । न किंचिदूचे श्रीराधां दुःखितेव व्यवस्थिता ॥ ४ ॥ विज्ञाय खेदसंपन्नां राधिकां गोपदेवताम् । सखीभिः संविचार्याथ जगाद स्नेहतत्परा ॥ ५ ॥ राधोवाच - विमनास्त्वं कथं भद्रे वद मां गोपदेवते । मात्रा भर्त्रा ननांद्रा वा श्वश्र्वा क्रोधेन भर्त्सिता ॥ ६ ॥ सपत्नीकृतदोषेण स्वभर्तुर्विरहेण वा । अन्यत्र लग्नचित्तेन विमनाः किं मनोहरे ॥ ७ ॥ मार्गखेदेन वा कच्चिद्विह्वलाऽभूद्रुजाऽथवा । शीघ्रं वद महाभागे स्वस्य दुःखस्य कारणम् ॥ ८ ॥ कृष्णभक्तमृते विप्रं येन केनापि कुत्सितम् । कथितं तेऽथ रंभोरु तच्चिकित्सां करोम्यहम् ॥ ९ ॥ गजाश्वादीनि रत्नानि वस्त्राणि च धनानि च । मन्दिराणि विचित्राणि गृहाण त्वं यदीच्छसि ॥ १० ॥ धनं दत्त्वा तनुं रक्षेत्तनुं दत्त्वा त्रपां व्यधात् । धनं तनुं त्रपां दद्यान्मित्रकार्यार्थमेव हि । धनं दत्त्वा च सततं रक्षेत्प्राणान्निरन्तरम् ॥ ११ ॥ यो मित्रतां निष्कपटं करोति निष्कारणमं धन्यतमं स एव । विधाय मैत्रीं कपटं विदध्या- त्तं लंपटं हेतुपटं नटं धिक् ॥ १२ ॥ तस्याः प्रेमवचः श्रुत्वा भगवान् गोपदेवता । प्रहसन्नाह राजेन्द्र श्रीराधां कीर्तिनन्दिनीम् ॥ १३ ॥ गोपदेवतोवाच - राधे व्रजन्सानुगिरेस्तटीषु संकोचवीथीषु मनोहरासु । यान्तीं स्वतो मां दधिविक्रयार्थं रुरोध मार्गे नवनन्दपुत्रः ॥ १४ ॥ वंशीधरो वेत्रकरः करे मां त्वरं गृहीत्वा प्रसहन्विलज्जः । मह्यं करादानधनाय दानं देहीति जल्पन्विपिने रसज्ञः ॥ १५ ॥ तुभ्यं न दास्यामि कदापि दानं स्वयंभुवे गोरसलंपटाय । एवं मयोक्ते वचनेऽथ भाण्डं नीत्वा विशीर्णीकृतवान् स दध्नः ॥ १६ ॥ भाण्डं स भित्त्वा दधि किं च पीत्वा नीत्वोत्तरीयं मम चेदुरीयम् । नन्दीश्वराद्रेर्विदिशं जगाम तेनाहमाराद्विमनाः स्म जाता ॥ १७ ॥ जात्या स गोपः किल कृष्णवर्णो ऽधनी न वीरो न हि शीलरूपः । यस्मिंस्त्वया प्रेम कृतं सुशीले त्यजाशु निर्मोहनमद्य कृष्णम् ॥ १८ ॥ इत्थं सवैरं परुषं वचस्तत् श्रुत्वा च राधा वृषभानुनन्दिनी । सुविस्मिता वाक्यपदे सरस्वती पदं स्मयन्ती निजगाद तां प्रति ॥ १९ ॥ राधोवाच - यत्प्राप्तये विधिहरप्रमुखास्तपन्ति वह्नौ तपः परमया निजयोगरीत्या । दत्तः शुकः कपिल आसुरिरंगिरा यत्पादारविन्दमकरन्दरजः स्पृशन्ति ॥ २० ॥ तं कृष्णमादिपुरुषम् परिपूर्णदेवम् लीलावतारमजमार्तिहरं जनानाम् । भूभूरिभारहरणाय सतां शुभाय जातं विनिन्दसि कथं सखि दुर्विनीते ॥ २१ ॥ गाःपालयन्ति सततं रजसो गवां च गंगां स्पृशन्ति च जपंति गवां सुनाम्नाम् । प्रेक्षन्त्यहर्निशमलं सुमुखं गवां च जातिः परा न विदिता भुवि गोपजातेः ॥ २२ ॥ तत्कृष्णवर्णविलसत्सुकलां समीक्ष्य तस्मिन्विलग्नमनसा सुसुखं विहाय । उन्मत्तवद्व्रजति धावति नीलकण्ठो बिभ्रत्कपर्दविषभस्मकपालसर्पान् ॥ २३ ॥ स्वर्लोकसिद्धमुनियक्ष मरुद्गणानां पालाः समस्तनरकिन्नरनागनाथाः । यत्पादपद्ममनिशं प्रणिपत्य भक्त्या लब्धश्रियः किल बलिं प्रददुः स्म तस्मै ॥ २४ ॥ वत्साघकालियबकार्जुनधेनुकाना- माचक्रवातशकटासुरपूतनानाम् । एषां वधः किमुत तस्य यशो मुरारे- र्यः कोटिशोऽण्डनिचयोद्भवनाशहेतुः ॥ २५ ॥ भक्तात्प्रियो न विदितः पुरुषोत्तमस्य शंभुर्व्हिधिर्न च रमा न च रौहिणेयः । भक्ताननुव्रजति भक्ति निबद्ध चित्तः चुडामणिः सकललोकजनस्य कृष्णः ॥ २६ ॥ गच्छन्निजं जनमनुप्रपुनाति लोका- नावेदयन् हरिजने स्वरुचिं महात्मा । तस्मादतीव भजतां भगवान् मुकुन्दो मुक्तिं ददाति न कदापि सुभक्तियोगम् ॥ २७ ॥ गोपदेवतावाच - राधे त्वदीयधिषणा धिषणं हसन्ती वाणीं श्रुतिं प्रकुशलेन विडंबयन्ती । अत्रागमिष्यति यदाथ हरिः परेशः सत्यं ददाति वचनं तव देवि मन्ये ॥ २८ ॥ राधोवाच - यथाऽऽगमिष्यति यदाऽद्य हरिः परेशः किं कारयामि भवतीं वद तर्हि सुभ्रु । चेदागमो न हि भवेद्वनमालिनः स्वं सर्वं धनं च भवनं च ददामि तुभ्यम् ॥ २९ ॥ श्रीनारद उवाच - अथ राधा समुत्थाय नत्वा श्रीनन्दनन्दनम् । उपविश्यासने दध्यौ ध्यानस्तिमितलोचना ॥ ३० ॥ उत्कंठितां स्वेदयुक्तां बाष्पकंठीं प्रियां हरिः । अश्रुपूर्णमुखीं वीक्ष्य बिभ्रत्स्वां पौरुषीं तनुम् ॥ ३१ ॥ पश्यन्तीनां सखीनां च सहसा भक्तवत्सलः । राधां प्राह प्रसन्नात्मा मेघगंभीरया गिरा ॥ ३२ ॥ श्रीकृष्ण उवाच - रंभोरु चन्द्रवदने व्रजसुन्दरीशे राधे प्रिये नवलयौवनमानशीले । उमील्य नेत्रमपि पश्य समागतं मां तूर्णं त्वया मधुरया च गिरोपहूतम् ॥ ३३ ॥ आगच्छ कृष्ण इति वाक्यमतः श्रुतं मे सद्यो विसृज्य निजगोकुलगोपवृन्दम् । वंशीवटाच्च यमुनानिकटात्प्रधावन् त्वत्प्रीतयेऽथ ललनेत्र समागतोऽस्मि ॥ ३४ ॥ मय्यागते सति गता सखिरूपिणी का यक्ष्यासुरीसुरवधू किल किन्नरी वा । मायावती छलयितुं भवतीं च तस्मा- द्विश्वास एव न विधेय उरंगपत्न्याम् ॥ ३५ ॥ श्रीनारद उवाच - अथ राधा हरिं दृष्ट्वा नत्वा तत्पादपंकजम् । मुदमाप परं राजन् सद्यः पूर्णमनोरथा ॥ ३६ ॥ एवं श्रीकृष्णचन्द्रस्य चरितान्यद्भुतानि च । यः शृणोति नरो भक्त्या स कृतार्थो भवेन्नरः ॥ ३७ ॥
इति श्रीगर्गसंहितायां वृन्दावनखण्डे |