ब्रह्मवैवर्तपुराणम्
द्वितीयं प्रकृतिखण्डम् - द्वात्रिंशोऽध्यायः
सावित्र्युपाख्यानम् -
सावित्र्युवाच
धर्मराज महाभाग वेदवेदाङ्गपारग ।
नानापुराणेतिहासपाञ्चरात्रप्रदर्शक ॥ १ ॥
सर्वेषु सारभूतं यत्सर्वेष्टं सर्वसंमतम् ।
कर्मच्छेदे बीजरूपं प्रशस्यं सुखदं नृणाम् ॥ २ ॥
यशःप्रदं धर्मदं च सर्वमङ्गलमङ्गलम् ।
येन यामीं न ते यान्ति यातनां भवदुःखदाम् ॥ ३ ॥
कुण्डानि च न पश्यन्ति तत्र नैव पतन्ति च ।
न भवेद्येन जन्मादि तत्कर्म वद सुव्रत ॥ ४ ॥
किमाकाराणि कुण्डानि कानि तेषां मतानि च ।
केन रूपेण तत्रैव सदा तिष्ठन्ति पापिनः ॥ ५ ॥
स्वदेहे भस्मसाद्भूते यान्ति लोकान्तरं नराः ।
केन देहेन वा भोगं भुञ्जते वा शुभाशुभम् ॥ ६ ॥
सुचिरं क्लेशभोगेन कथं देहो न नश्यति ।
देहो वा किंविधो ब्रह्मन्तन्मे व्याख्यातुमर्हसि ॥ ७ ॥
नारायण उवाच
सावित्रीवचनं श्रुत्वा धर्मराजो हरिं स्मरन् ।
कथां कथितुमारेभे गुरुं नत्वा च नारद ॥ ८ ॥
यम उवाच
वत्से चतुर्षु वेदेषु धर्मो वै संहितासु च ।
पुराणेष्वितिहासेषु पाञ्चरात्रादिकेषु च ॥ ९ ॥
अन्येषु सर्वशास्त्रेषु वेदाङ्गेषु च सुव्रते ।
सर्वेष्टं सारभूतं च मङ्गलं कृष्णसेवनम् ॥ १० ॥
जन्ममृत्युजरारोगशोकसंतापतारणम् ।
सर्वमङ्गलरूपं च परमानन्दकारणम् ॥ ११ ॥
कारणं सर्वसिद्धीनां नरकार्णवतारणम् ।
भक्तिवृक्षाङ्कुरकरं कर्मवृक्षनिकृन्तनम् ॥ १२ ॥
गोलोकमार्गसोपानमविनाशिपदप्रदम् ।
सालोक्यसार्ष्टिसारूप्यसामीप्यादिप्रदं शुभे ॥ १३ ॥
कुण्डानि यमदूतं च यमं च यमकिङ्करान् ।
स्वप्नेऽपि नहि पश्यन्ति सति श्रीकृष्णकिङ्कराः ॥ १४ ॥
हरिव्रतं ये कुर्वन्ति गृहिणः कर्मभोगिणः ।
ये स्नान्ति हरितीर्थे च नाश्नन्ति हरिवासरे ॥ १५ ॥
प्रणमन्ति हरिं नित्य हर्यर्चां पूजयन्ति च ।
न यान्ति ते च घोरां च मम संयमनीं पुरीम् ॥ १६ ॥
त्रिसंध्यपूता विप्राश्च शुद्धाचारसमन्विताः ।
स्वधर्मनिरताः शान्ता न यान्ति यममन्दिरम् ॥ १७ ॥
ते स्वर्गभोगिणोऽन्ये च शुद्धा देवान्यकिङ्कराः ।
यान्त्यायान्ति च मर्त्यं च स्वर्गं च नहि निर्वृताः ।
निवृत्तिं न हि लिप्सन्ति कृष्णसेवाविना नराः ॥ १८ ॥
स्वकर्मनिरताश्चापि स्वधर्मनिरतास्तथा ।
गच्छन्तो मर्त्यलोकं च दुर्धर्षा यमकिङ्कराः ॥ १९ ॥
भीताः कृष्णोपासकाच्च वैनतेयादिवोरगाः ।
स्वदूतं पाशहस्तं च गच्छन्तं तं वदाम्यहम् ॥ २० ॥
यास्यसीति च सर्वत्र हरिभक्ताश्रमं विना ।
कृष्णमन्त्रोपासकानां नामानि च निकृन्तनम् ॥ २१ ॥
करोति नखराञ्जल्या चित्रगुप्तश्च भीतवत् ।
मधुपर्कादिकं ब्रह्मा तेषां च कुरुते पुनः ॥ २२ ॥
विलङ्घ्य ब्रह्मलोकं च गोलोके गच्छतां सताम् ।
दुरितानि च नश्यन्ति तेषां संस्पर्शमात्रतः ॥ २३ ॥
यथा सुप्रज्वलद्वह्नौ काष्ठानि च तृणानि च ।
प्राप्नोति मोहः संमोहं तांश्च दृष्ट्वाऽतिभीतवत् ॥ २४ ॥
कामश्च कामिनं याति लोभक्रोधौ ततः सति ।
मृत्युः पलायते रोगो जरा शोको भयं तथा ॥ २५ ॥
कालः शुभाशुभं कर्म हर्षो भोगस्तथैव च ।
ये ये न यान्ति यामीं च कथितास्ते मया सति ॥ २६ ॥
शृणु देहस्य विवृतिं कथयामि यथागमम् ।
पृथिवी वायुराकाशं तेजस्तोयमिति स्फुटम् ॥ २७ ॥
देहिनां देहबीजं च स्रष्टुः सृष्टिविधौ परम् ।
पृथ्व्यादिपञ्चभूतैश्च यो देहो निर्मितो भवेत् ॥ २८ ॥
स कृत्रिमो नश्वरश्च भस्मसाच्च भवेदिह ।
वृद्धाङ्गुष्ठप्रमाणेन यो जीवः पुरुषाकृतिः ॥ २९ ॥
बिभर्ति सूक्ष्मदेह च तद्रूपं भोगहेतवे ।
स देहो न भवेद्भस्म ज्वलदग्नौ ममाऽऽलये ॥ ३० ॥
जले न नष्टो देहो वा प्रहारे सुचिरं कृते ।
न शस्त्रे च न चास्त्रे च सुतीक्ष्णे कण्टके तथा ॥ ३१ ॥
तप्तद्रवे तप्तलौहे तप्तपाषाण एव च ।
प्रतप्तप्रतिमाश्लेषेऽप्यत्यूर्ध्वपतनेऽपि च ॥ ३२ ॥
न च दग्धो न भग्नश्च भुङ्क्ते संतापमेव च ।
कथितं देवि वृत्तान्तं कारणं च यथागमम् ।
कुण्डानां लक्षणं सर्वं निबोध कथयामि ते ॥ ३३ ॥
इति श्री ब्रह्मवैवर्तमहापुराणे प्रकृतिखण्डे
नारदनारायणसंवादे सावित्र्युपाख्याने द्वात्रिंशोऽध्यायः ॥ ३२ ॥
GO TOP
| 