[ Right click to 'save audio as' for downloading Audio ]
उद्धवजीने विचारिले -
( अनुष्टुप )
क्रियायोगे कुणी भक्त पूजिती काय कारणे ।
क्रियायोग पुजा सांगा कृपया भक्तवत्सला ॥ १ ॥
नारदो भगवान व्यास आचार्य अंगिरासुत ।
वदती साधना भद्र क्रियायोग पुनःपुन्हा ॥ २ ॥
आपुल्याचि मुखातून क्रियायोगहि पातला ।
ब्रह्म्याने भृगु आदींना शंकरे बोधिली उमा ॥ ३ ॥
चारी वर्णाश्रमी यांना क्रियायोगाचे भद्र तो ।
स्त्रिया शुद्रादिकांनाही श्रेष्ठ साधन हे असे ॥ ४ ॥
देवाधिदेव तू ईश प्रेमी भक्त पदास मी ।
कर्म बंधन त्यागार्थ कृपया विधि सांगणे ॥ ५ ॥
भगवान श्रीकृष्ण सांगतात-
विस्तार कर्मकांडांचा एवढा नच त्या सिमा ।
म्हणोनी थोडक्यामाजी क्रमाने विधि सांगतो ॥ ६ ॥
वैदीक तंत्र नी मिश्र पूजा ती त्रिविधा अशी ।
भक्ता जी आवडे पूजा तियेने पूजिणे मला ॥ ७ ॥
विधिने समयी घ्यावे पुरुषे ते द्विजत्त्व नी ।
श्रद्धेने मजला पूजो तयाचा विधी सांगतो ॥ ८ ॥
पिता वा गुरुरूती मी पूजावे विधिने पहा ।
सूर्याग्नि जल वा मूर्ती वा वेद द्विज वा हृदीं ॥ ९ ॥
प्रातःकाळी उठोनीया मुखमार्जन स्नान नी ।
मंत्राने भस्म नी माती लेपोनी स्नान ते करा ॥ १० ॥
संध्यावदन संकल्पे नित्य कर्म पुन्हा करो ।
वैदिकी तंत्र मंत्राने पवित्र मजला पुजा ॥ ११ ॥
अष्टविधा मम मूर्ती दगडी काष्ठ धातु नी ।
माती चंदन चित्रोनी वाळू नी मन वा मणी ॥ १२ ॥
चल वा अचलो मूर्ती माझेचि जीवमंदिरे ।
रोज ना अचला मूर्ती आवाहन विसर्जन ॥ १३ ॥
ऐच्छीक चलमूर्तीसी करा वा न करा तसे ।
वाळूच्या प्रतिमेलागी करावे नित्य त्या दिनीं ॥
माती चंदन चित्रांना स्नान ना घालणे कधी ।
केवलो मार्जनो व्हावे अन्यांना रोज स्नान दे ॥ १४ ॥
अनेक प्रतिमा वस्तू मीच जाणोनि पूजिती ।
निष्काम भक्त तो पाही सर्वत्र मम रूप ते ॥ १५ ॥
स्नान वस्त्रादिके द्यावी केवलो धातुमूर्तिला ।
वाळू वा मृत्तिका मूर्ती वेदीत पूजिता तदा ॥
मंत्राने सर्व ते देव यथा स्थानी पूजो पहा ।
आहुत्या घृत घालोनी अग्नि पूजेसि अर्पिणे ॥ १६ ॥
उपस्थानात सूर्याला मुख्य ते अर्घ्य दान दे ।
जळही अर्पिता प्रेमे प्रीय ते मजला असे ॥ १७ ॥
अभक्त अर्पिता खूप तयात तोष ना मला ।
भक्तीने फूल नी गंध धूप नैवेद्य दीप ते ॥
अर्पिता पुसणे काय प्रसन्न तेथ मी असे ॥ १८ ॥
उपासके पुजोनीया सामग्री एक ती करो ।
पूर्वेसी आसनाच्या त्या दशांना करणे पहा ॥
अचला मूर्ति सामोरी आसना घालणे असे ।
पूजा कार्या पुन्हा व्हावा आरंभ विधि हा जसा ॥ १९ ॥
अंगन्यास करन्यास मंत्राने मूर्ति न्यास तो ।
निर्माल्य त्यागिणे सर्व पात्रात कलशें धुणे ॥
गंध पुष्पादिके तेथे पूजावे मज भक्तिने ॥ २० ॥
पात्रींचे जळ घेवोनी सामग्री, देह प्रोक्षिणे ।
आचम्य पाद्य अर्घ्यासी त्रिपात्रीं जल पात्रि त्या ॥ २१ ॥
टाकणे युक्त त्या वस्ती क्रमाने तीन पात्र ते ।
हृदो शीर्ष शिखा मंत्रे गायत्रे अभिमंत्रिणे ॥ २२ ॥
वायुने प्राण नी अग्नी करोनी शुद्ध ते पुन्हा ।
हृदयी दीप ज्योतीची पहावी जीवनोकळा ॥ २३ ॥
आत्मरूपिणि ती ज्योत मनाने पूजिणे तदा ।
मंत्राने अंगन्यासाने पूजावे मजला पुन्हा ॥ २४ ॥
माझ्या आसनि तो धर्म आणीक शक्ति पाहणे ।
धर्म ज्ञान नि वैराग्य ऐश्वर्य चार पाय हे ॥ २५ ॥
त्रैगुणी पृष्ठभागो नी पद्मअष्टदळो तिथे ।
सुवर्णकर्णिका त्याची प्रकाशमान केशरी ॥
वैदीक मंत्र ते गावे तांत्रीक करणे पुजा ।
पाद्य आचम्य अर्घ्याने भोग मोक्षा पुजा मला ॥ २६ ॥
गदा सुदर्शनो खड्ग धनुष्य बाण नी हल ।
मुसलो अष्ट आयूधे पूजावी आठ त्या दिशीं ॥
कौस्तुभो वैजयंती नी श्रीचिन्ह अर्पिणे मला ॥ २७ ॥
नंद सुनंद गरुडो प्रचंड चंड नी बलो ।
महाबल नि कुमुदो कुमदेक्षण पार्षद ॥ २८ ॥
दुर्गा विनायको व्यास विष्वकसेन गुरु तसे ।
दिशांना अष्ट दिक पाल विधिने पूजिणे तयां ॥ २९ ॥
वाळा चंदन कर्पूर केशरो अर्गजादिने ।
अभिषेक करावा तो समयीं सूक्त गाउनी ॥ ३० ॥
जितम ते पुंडरीकाक्ष, सुवर्ण घर्म वा तसे ।
सहस्त्र शीर्षा पुरुषः इंद्र नरोहि गाउनी ॥ ३१ ॥
वस्त्रालंकार पवितो पत्रमाला नि गंध ते ।
करो अर्पोनिया पूजा प्रेमाने भक्त तो मम ॥ ३२ ॥
गूळ खीर पुरी तूप लाडू पोहे शिरा दही ।
विविध चटण्या यांचा नैवेद्य लाविणे मला ॥ ३३ ॥
श्रद्धेने पाद आचम्य चंदनो पुष्प अक्षता ।
धूप दीपादि सामग्री भक्ताने अर्पिणे मला ॥ ३४ ॥
मंजनो उटणे लेप पंचामृतहि अर्पुनी ।
स्नान घालोनिया तैल लावोनी भिंग दाविणे ॥
भोग लावोनिया शक्य असता नृत्य गान हो ॥ ३५ ॥
कुंडात स्थापिणे अग्नि वेदीं वा गर्त मेखळा ।
शोभायमान ती व्हावी हाताने अग्नि पेटवा ॥ ३६ ॥
वीस वीस कुश असे चारी बाजूस ठेवूनी ।
मंत्राने प्रोक्षिणे त्यांना समिधा अर्पिणे पुन्हा ॥
सामग्रि प्रोक्षोनी सर्व अग्नीत मज ध्या असे ॥ ३७ ॥
तळपे हेममूर्ती मी रोम रोमात शांत ती ।
सायुधी चार त्या बाहू विलसे वस्त्र केशरी ॥ ३८ ॥
कर्धनी कंकणे टोप झळकती बाजुबंदही ।
कौस्तुभो वनमाला नी श्रीवत्स चिन्ह शोभते ॥ ३९ ॥
अग्नीत ध्याउनी पूजो आहुती अर्पिणे पुन्हा ।
आघार आज्य भागो नी सआज्य आहुती करा ॥ ४० ॥
इष्ट मंत्रे तसे सोळा मंत्राने हविणे मला ।
धर्मादी देवता ज्ञाते विधिने हविणे पहा ॥ ४१ ॥
अग्निदेवां पुजोनिया कर्मांग बलि दे पुन्हा ।
स्मरावे परब्रह्माला मूलमंत्र पुन्हा म्हणा ॥ ४२ ॥
आचम्य भगवंता दे प्रसाद लाविणे तसा ।
तांबूल इष्टदेवाला पुष्पांजलिहि अर्पिणे ॥ ४३ ॥
माझ्या लीलेस ते गावे अभिनयहि तो करा ।
तन्मये नाचणे तैसे विसरा सर्व विश्व हे ॥ ४४ ॥
स्तवनो स्त्तोत्र ते गावे भगवान पाव हो मला ।
कृपेने करिरे पूर्ण, वदोनी दंडवत नमा ॥ ४५ ॥
पायासी टेकिणे डोके म्हणावे भवसागरी ।
बुडतो भेडवी मृत्यू कृपया रक्षिणे प्रभो ॥ ४६ ॥
शेष माला प्रसादो ती स्वयेंचि शिरि ठेविणे ।
विसर्जन जरी इच्छा स्मरावे दिव्य ज्योत ती ॥
मूर्तिच्या मधली लीन आपुल्या हृदयीं स्थिरे ॥ ४७ ॥
मूर्तीत असता श्रद्धा मजला पूजिणे तदा ।
मी तो सर्वात्मची आहे आपुल्या हृदयीं स्थित ॥ ४८ ॥
वैदिकी तांत्रिकी क्रियायोगाने पूजिता मला ।
अभिष्ट लाभती सिद्धी इह नी परलोकि ही ॥ ४९ ॥
बांधावी मंदिरे थोर असेल शक्ति जै तशी ।
स्थापावी प्रतिमा माझी बगीचे वाढवा पुढे ॥
श्रद्धेने पूजिणे रोज यात्रा उत्सव योजिणे ॥ ५० ॥
यात्रा वा उत्सवा साठी अथवा नित्य पूजनीं ।
बाजार शेत अर्पी त्यां ऐश्वर्य मम लाभते ॥ ५१ ॥
स्थापी जो मम मूर्ती ती सार्वभौम मिळे तया ।
मंदीर निर्मितो त्याला त्रिलोकराज्य लाभते ॥
पूजासामग्रि देई तो ब्रह्मलोकास पावतो ।
तिन्हिही करि जो त्याला सारुप्य मम लाभते ॥ ५२ ॥
निष्कामे पूजिता नित्य माझा तो भक्तियोगची ।
लाभतो स्वय तो घेई मिळवोनि मला पहा ॥ ५३ ॥
स्वय वा दुसर्यांनी जे अर्पिले देव ब्राह्मणा ।
हारिता जीविका त्याला युगांत रौरवा मिळे ॥ ५४ ॥
जे लोक दुष्ट कार्यासी प्रेरिती मिळती तयीं ।
फळ त्यां लाभते घोर जसा भाग तसेचि ते ॥ ५५ ॥
॥ इति श्रीमद्भागवती महापुराणी पारमहंसी संहिता ।
विष्णुदास वसिष्ठ समश्लोकी मराठी रूपांतर सत्ताविसावा अध्याय हा ॥
॥ ११ ॥ २७ ॥ हरिः ॐ तत्सत् श्री कृष्णार्पणमस्तु ॥
