अग्निपुराणम्
पञ्चचत्वारिंशोध्यायः
पिण्डिकालक्षणम् -
भगवानुवाच -
पिण्डिकालक्षणं वक्ष्ये दैर्घ्येण प्रतिमासमा ।
उच्छ्रायं प्रतिमार्द्धन्तु चतुःषष्टिपुटां च ताम् ॥ १ ॥
त्यक्त्वा पङ्क्तिद्वयं चाधस्तदूर्ध्वं यत्तु कोष्ठकम् ।
समन्तादुभयोः पार्श्वे अन्तस्थं परिमार्जयेत् ॥ २ ॥
ऊर्ध्वं पङ्क्तिद्वयं त्यक्त्वा अधस्ताद् यत्तु कोष्ठकम् ।
अन्तः सम्मार्जयेत् यत्नात् पार्श्वयोरुभयोः समम् ॥ ३ ॥
तयोर्मध्यगतौ तत्र चतुष्कौ मार्जयेत् ततः ।
चतुर्द्धा भाजयित्वा तु ऊर्ध्वपङ्क्तिद्वयं बुधः ॥ ४ ॥
मेखला भागमात्रा स्यात् खातं तस्यार्द्धमानतः ।
भागं भागं परित्यज्य पार्श्वयोरुभयोः समम् ॥ ५ ॥
दत्वा चैकं पदं बाह्ये प्रमाणं कारयेद् बुधः ।
त्रिभागेण च भागस्याग्रे स्यात्तोयविनिर्गमः ॥ ६ ॥
नानाप्रकारभेदेन भद्रेयं पिण्डिका शुभा ।
अष्टताला तु कर्तव्या देवी लक्ष्मीस्तथा स्त्रियः ॥ ७ ॥
भ्रुवौ यवाधिके कार्ये यवहीना तु नासिका ।
गोलकेनाधिकं वक्त्रमूर्ध्वं तिर्यग्विवर्जितम् ॥ ८ ॥
आयते नयने कार्ये त्रिभागोनैर्यवैस्त्रिभिः ।
तदर्द्धेन तु वैपुल्यं नेत्रयोः परिकल्पयेत् ॥ ९ ॥
कर्णपाशोऽधिकः कार्यः सृक्कणीसमसूत्रतः ।
नम्रं कलाविहीनन्तु कुर्यादंशद्वयं तथा ॥ १० ॥
ग्रीवा सार्धकला कार्या तद्विस्तारोपशोभिता ।
नेत्रं विना तु विस्तारौ ऊरू जानू च पिण्डिका ॥ ११ ॥
अङ्घ्रिपृष्ठौ स्फिचौ कट्यां यथाभागं प्रकल्पयेत् ।
सप्तांशोनास्तथाङ्गुल्यो दीर्घं विष्कम्भनाहतम् ॥ १२ ॥
नेत्रैकवर्जितायामा जङ्घोरू च तथा कटिः ।
मध्यपार्श्वञ्च तद्वृत्तं घनं पीनं कुचद्वयम् ॥ १३ ॥
तालमात्रौ स्तनौ कर्यौ कटिः सार्धकलाधिका ।
लक्ष्म शेषं पुरावत्स्यात् दक्षिणे चाम्बुजं करे ॥ १४ ॥
वामे वित्त्वं स्त्रियौ पार्श्वे शुभे चामरहस्तके ।
दीर्घघोणस्तु गरुडश्चक्राङ्गाद्यानथो वदे ॥ १५ ॥
इति आदिमहापुराणे आग्नेये
पिण्डिकादीनां लक्षणवर्णनं नाम पञ्चचत्वारिंशोऽध्यायः ॥ ४५ ॥
GO TOP
| 