श्रीगणेशाय नमः ॥
धन्य धन्य तेच जन । जे शिवभजनीं परायण ।
सदा शिवलीलामृत श्रवण । अर्चन सदा शिवाचें ॥ १ ॥
सूत म्हणे शौनकादिकांप्रती । जे रुद्राक्षधारण भस्म चर्चिती ।
त्यांच्या पुण्यास नाहीं मिती । त्रिजगतीं तेचि धन्य ॥ २ ॥
जो सहस्र रुद्राक्ष करी धारण । त्यासी वंदिती शक्रादि सुरगण ।
तो शंकरचि त्याचे दर्शन । घेतां तरती जीव बहू ॥ ३ ॥
अथवा षोडश षोडश दंडीं जाण । बांधावे रुद्राक्ष सुलक्षण ।
शिखेमाजीं एक बांधावा पूर्ण । शिवस्वरूप म्हणवूनी ॥ ४ ॥
त्यावरोनि करितां स्नान । तरी त्रिवेणीस्नान केल्यासमान ।
असो द्वादश द्वादश मनगटीं पूर्ण । रुद्राक्ष बांधिजे आदरें ॥ ५ ॥
कंठीं बांधावे बत्तीस । मस्तकाभोंवते चोवीस ।
सहा सहा कर्णी पुण्य विशेष । बांधितां निर्दोष सर्वदा ॥ ६ ॥
अष्टोत्तरमाळा । सर्वदा असावी गळां ।
एकमुखी रुद्राक्ष आगळा । पूजित भाग्य विशेष ॥ ७ ॥
पंचमुख षण्मुख अष्टमुख । चतुर्दशमुख लक्ष्मीकारक ।
सकळ मंत्र सुफळ देख । रुद्राक्षजप नित्य करितां ॥ ८ ॥
नित्य रुद्राक्षपूजन । तरी केले जाणिजे शिवार्चन ।
रुद्राक्षमहिमा परम पावन । इतिहास ऐका येविषयीं ॥ ९ ॥
काश्मीरदेशीचा नृप पावन । नामाभिधान भद्रसेन ।
विवेकसंपन्न प्रधान । परम चतुर पंडित ॥ १० ॥
प्रजा दायाद भूसुर । धन्य म्हणती तोचि राजेश्वर ।
लांच न घे न्याय करी साचार । अमात्य थोर तोचि पैं ॥ ११ ॥
सुंदर पतिव्रता मृदुभाषिणी । पूर्वदत्तें ऐसी लाधिजे कामिनी ।
सुत सभाग्य विद्वान गुणी । विशेष सुकृते पाविजे ॥ १२ ॥
गुरु कृपावंत सर्वज्ञ थोर । शिष्य प्रज्ञावंत गुरुभक्त उदार ।
वक्ता क्षमाशील शास्त्रज्ञ सुरस फार । विशेष सुकृते लाहिजे ॥ १३ ॥
श्रोता सप्रेम चतुर सावधान । यजमान साक्षेपी उदार पूर्ण ।
काया आरोग्य सुंदर कुलीन । पूर्वसुकृतें प्राप्त होय ॥ १४ ॥
असो तो भद्रसेन आणि प्रधान । बहुत करितां अनुष्ठान ।
दोघांसी झाले नंदन । शिवभक्त उपजतांचि ॥ १५ ॥
राजपुत्र नाम सुधर्म । प्रधानात्मज तारक नाम ।
दोघे शिवभक्त निःसीम । सावधान शिवध्यानीं ॥ १६ ॥
बाळे होऊनि सदा प्रेमळ । अनुराग चित्तीं वैराग्यशीळ ।
लौकिकके संगे ध्रुव अमंगळ । त्यांची संगती नावडे त्यां ॥ १७ ॥
पंचवर्षी दोघे कुमर । लेवविती वस्त्रे अलंकार ।
गजमुक्तमाळा मनोहर । नानाप्रकारें लेवविती ॥ १८ ॥
तंव ते बाळ दोघेजण । सर्वालंकार उपाधी टाकून ।
करिती रुद्राक्षधारण । भस्म चर्चिती सर्वांगीं ॥ १९ ॥
आवडे सर्वदा एकांत । श्रवण करिती शिवलीलामृत ।
बोलती शिवनामावळी नित्य । पाहणे शिवपूजा सर्वदा ॥ २० ॥
आश्चर्य करिती राव प्रधान । यस कां नावडे वस्त्रभूषण ।
करिती रुद्राक्षभस्म धारण । सदा स्मरण शिवाचें ॥ २१ ॥
विभूती पुसोनि रुद्राक्ष काढिती । मागुती वस्त्रे भूषणे लेवविती ।
तें सवेंचि । ब्राह्मणांसी अर्पिती । घेती मागुती शिवदीक्षा ॥ २२ ॥
शिक्षा करितां बहुत । परी ते न सांडिती आपुले व्रत ।
राव प्रधान चिंताग्रस्त । म्हणती करावें काय आतां ॥ २३ ॥
तो उगवला सुकृतमित्र । घरासी आला पराशर ।
सवें वेष्टित ऋषींचे भार । अपर सूर्य तेजस्वी ॥ २४ ॥
जो कृष्णद्वैपायनांचा जनिता । त्रिकाळज्ञानी प्रतिसृष्टिकर्ता ।
जो वासष्ठाचा नातू तत्त्वतां । राक्षससत्र जेणे केलें ॥ २५ ॥
जेवीं मनुष्यें वागती अपार । तैसेच पूर्वी होते रजनीचर ।
ते पितृकैवारे समग्र । जाळिले सत्र करूनियां ॥ २६ ॥
जनमेजयें सर्पसत्र केलें । तें आस्तिकें मध्येच राहविलें ।
पराशरासी पुलस्तीने प्रार्थिलें । मग वाचले रावणादिक ॥ २७ ॥
विरंचीस दटावूनि क्षणमात्रे । प्रतिसृष्टि केली विश्वामित्रे ।
तेवीं पितृकैवारें पराशरें । वादी जर्जर पै केलें ॥ २८ ॥
ते सांगावी समूळ कथा । तरी विस्तार होईल ग्रंथा ।
यालागीं ध्वनितार्थ बोलिलों आतां । कळले पाहिजे निधारें ॥ २९ ॥
ऐसा महाराज पराशर । ज्याचा नातू होय शुकयोगींद्र ।
तो भद्रसेनाचा कुळगुरु निर्धार । घरा आला जाणोनी ॥ ३० ॥
राव प्रधान सामोरे धांवती । साष्टांग नमूनि घरासी आणिती ।
षोडशोपचारीं पूजिती । भाव चित्तीं विशेष ॥ ३१ ॥
समस्तां वस्त्रे भूषणे देऊन । राव विनवी कर जोडून ।
म्हणे दोघे कुमर रात्रंदिन । ध्यान करिती शिवाचें ॥ ३२ ॥
नावडती वस्त्रे अलंकार । रुद्राक्षभस्मावरी सदा भर ।
वैराग्यशील अणुमात्र । भाषण न करिती कोणासीं ॥ ३३ ॥
इंद्रिय भोगावरी नाहीं भर । नावडे राजविलास अणुमात्र ।
गजवाजियानीं समग्र । आरूढावें आवडेना ॥ ३४ ॥
पुढे हे कैसे राज्य करिती । हे आम्हांसी गूढ पडले चित्तीं ।
मग ते दोघे कुमर आणोनि गुरुप्रती । दाखविले भद्रसेनें ॥ ३५ ॥
गुरूने पाहिलें दृष्टीसीं । जैसे मित्र आणि शशी ।
तैसें तेजस्वी उपमा तयांसीं । नाहीं कोठे शोधितां ॥ ३६ ॥
यावरी बोले शक्तिसुत । म्हणे हे कां झाले शिवभक्त ।
यांची पूर्वकथा समस्त । ऐक तुज सांगतों ॥ ३७ ॥
पूर्वी है काश्मीरदेशांत उत्तम । महापट्टण नंदिग्राम ।
तेथील वारांगना मनोरम । महानंदा नाम तियेचें ॥ ३८ ॥
त्या ग्रामीचा तोचि भूपे । पृथ्वीमाजी निःसीम स्वरूप ।
ललितकृति पाहोनि कंदर्प । तन्मय होवोनि नृत्य करी ॥ ३९ ॥
जैसा उगवला पूर्णचंद्र । तैसें तिजवरी विराजे छत्र ।
रत्नखचित यानें अपार । भाग्या पार नाही तिच्या ॥ ४० ॥
रत्नमय दंडयुक्त । चामरें जीवरी सदा ढळत ।
मणिमय पादुका रत्नखचित । चरणी जिच्या सर्वदा ॥ ४१ ॥
विचित्र वसने दिव्य सुवास । हिरण्मय रत्नपर्यंक राजस ।
चंद्रराश्मिसम प्रकाश । शय्या जिवी अभिनव ॥ ४२ ॥
दिया६ भरणीं संयुक्त । अंगीं सुगंध विराजित ।
गोमहिषीखिल्लारें बहुत । वाजी गज घरी बहुवस ॥ ४३ ॥
दास दासी अपार । घरीं माता सभाग्य सहोदर ।
जिचे गायन ऐकतां किन्नर । तटस्थ होती कोकिळा ॥ ४४ ॥
जिच्या नृत्याचे कौशल्य देखोन । सकळ नृप डोलविती मान ।
तिचा भोगकाम इच्छून । भूप सभाग्य येती घरा ॥ ४५ ॥
वेश्या असोनि पतिव्रता । नेमिला जो पुरुष तत्त्वतां ।
त्याचा दिवस न सरतां । इंद्रासही वश्य नव्हे ॥ ४६ ॥
परम शिवभक्त विख्यात । दानशीळ उदार बहुत ।
सोमवार प्रदोषव्रत । शिवरात्र करी नेमेसीं ॥ ४७ ॥
अन्नछत्र सदा चालवीत । नित्य लक्षत्रिदळे शिव पूजित ।
ब्राह्मणहस्ते अद्भुत । अभिषेक करवी शिवासी ॥ ४८ ॥
याचक मनी जें जें इच्छित । तें तें महानंदा पुरवीत ।
कोटि लिंग करवीत । श्रावणमास अत्यादरें ॥ ४९ ॥
ऐक भद्रसेना सावधान । कुक्कुट मर्कट पाळिले प्रीतीकरून ।
त्यांच्या गळां रुद्राक्ष बांधोन । नाचू शिकविले कौतुकें ॥ ५० ॥
आपुलें जें कां नृत्यागार । तेथे शिवलिंग स्थापिलें सुंदर ।
कुक्कुट मर्कट त्यासमोर । तेथेंचि बांधी प्रीतीनें ॥ ५१ ॥
करी शिवलीलापुराणश्रवण । तेंहीं ऐकती दोघेजण ।
सवेचि महानंदा करी गायन । नृत्य करी शिवापुढे ॥ ५२ ॥
महानंदा त्यांसी सोडून । नृत्य करवी कौतुकेंकरून ।
त्यांच्या गळां कपाळी जाण । विभूती चर्वी स्वहस्तें ॥ ५३ ॥
एवं तिच्या संगतींकरून । त्यांसही घडतसे शिवभजन ।
असो तिचे सत्र पाहावयालागोन । सदाशिव पातला ॥ ५४ ॥
सौदागराचा वेष धरिला । महानंदेच्या सदना आला ।
त्याचे स्वरूप देखोनि ते अबला । तन्मय झाली तेधवां ॥ ५५ ॥
पूजा करोनि स्वहस्तकी । त्यास बैसविलें रेलमंचकी ।
तो पृथ्वीमोलाचे हस्तकीं । कंकण त्याच्या देखीलें ॥ ५६ ॥
देखता गेली तन्मय होऊन । म्हणे स्वर्गीची वस्तु वाटे पूर्ण ।
विश्वकम्यनें निर्मिली जाण । मानवी कर्तृत्व हे नव्हे ॥ ५७ ॥
सौदागरें ते काढून । तिच्या हस्तकी घातलें कंकग ।
येरी होवोनि आनंदवन । नेम करी तयासीं ॥ ५८ ॥
पृथ्वीचे मोल हे कंकण । मीही बत्तीसलक्षणी पद्मिण ।
तीन दिवस संपूर्ण । दासी तुमची झालें मी ॥ ५९ ॥
तयासी ते मानलें । सवेंच त्याने दिव्यालंग काढिलें ।
सूर्यप्रभेहून आगळे । तेज वर्णिलें नवजाय ॥ ६० ॥
लिंग देखोनि ते वेळीं । महानंदा तन्मय झाली ।
म्हणे जय जय चंद्रमौळी । म्हणोनि वंदी लिंगातें ॥ ६१ ॥
म्हणे या लिंगाच्या प्रभेवरूनी । कोटी कंकणे टाकावी ओवाळूनी ।
सौदागर म्हणे महानंदेलागूनी । लिंग ठेवीं जतन हे ॥ ६२ ॥
म्हणे या लिंगापाशी माझा प्राण । भंगले की गेले दग्ध होऊन ।
तरी मी अग्निप्रवेश करीन । महाकठिण व्रत माझे ॥ ६३ ॥
येरीने अवश्य म्हणोन । ठेविलें नृत्यागारी नेऊन ।
मग दोघे करिती शयन । रत्नखचित मंचकीं । ॥ ६४ ॥
तिचें कैसे आहे सत्व । धैर्य पाहे सदाशिव ।
भक्त तारावया अभिनव । कौतुकचरित्र दाखवी ॥ ६५ ॥
त्याच्या आज्ञेकरून । नृत्यशाळेस लागला अग्न ।
जन धांवों लागले चहूकडोन । एकचि हांक जाहली ॥ ६६ ॥
तीस सावध करी मदनारी । म्हणे अग्नि लागला ऊठ लवकरी ।
येरी उठली घाबरी । तंव वातात्मज चेतला ॥ ६७ ॥
तशामाजी उडी घालुन । कंठपाश त्यांचे काढून ।
कुक्कुट मर्कट दिधले सोडून । गेले पळोन वनाप्रती ॥ ६८ ॥
नृत्यशाळा भस्म झाली समग्र । मग शांत झाला सप्तकर ।
यावरी पुसे सौदागर । महानंदेप्रति तेधवां ॥ ६९ ॥
माझे दिव्य लिंग आहे की जतन । महानंदा घाबरी ऐकोन ।
वक्षःस्थळ घेत बडवून । म्हणे दिव्यालिंग दग्ध झालें ॥ ७० ॥
सौदागर बोले ववन । नेमाचा आजि दुसरा दिन ।
मी आपुला देतों प्राण । लिंगाकारणें तुजवरी ॥ ७१ ॥
मग त्रिचरण चेतविला । आकाशपंथे जाती ज्वाळा ।
सौदागर सिद्ध झाला । समीप आला कुंडाच्या ॥ ७२ ॥
अतिलाघवी उमारंग । जो भक्तजनभवभंग ।
उडी घातली सवेग । ॐनमः शिवाय म्हणवुनी ॥ ७३ ॥
ऐसे देखतां महानंदा । ६ बोलाविलें सर्व ब्रह्मवृंदा ।
लुटविली सर्व संपदा । कोशसमवेत सर्वही ॥ ७४ ॥
अश्वशाळा गजशाळा संपूर्ण । सर्वसंपत्तिसहित करी गृहदान ।
महानंदेनें स्नान करून । भस्म अंगीं चर्चिलें ॥ ७५ ॥
रुद्राक्ष सर्वांगी लेऊन । हृदयीं चिंतिले शिवध्यान ।
हर हर शिव म्हणून । उडी निःशंक घातली ॥ ७६ ॥
सूर्यबिंब निघे उदयाचळीं । तैसा प्रगटला कपाळमौळी ।
दशभुज पंचवदन चंद्रमौळी । संकटी पाळी भक्तातें ॥ ७७ ॥
माथां जटांचा भार । तृतीय नेत्रीं वैश्वानर ।
शिरीं झुळझुळ वाहे नीर । भयंकर महाजोगी ॥ ७८ ॥
चंद्रकळा तयाचे शिरी । नीलकंठ खट्‍वांगधारी ।
भस्म चर्चिलें शरीरीं । गजचर्म पांघुरला ॥ ७९ ॥
नैसलासे व्याघ्रांबर । गळां मनुष्यमुंडांचे हार ।
सर्वांगी वेष्टित फणिवर । दशभुजा मिरवती ॥ ८० ॥
वरचेवरी कंदुके झेलित । तेवी दहा भुजा पहरोनि अकस्मात ।
महानंदेस झेलून धरित । हृदयकमळी परमात्मा ॥ ८१ ॥
म्हणे जाहलों मी सुप्रसन्न । महानंदे माग वरदान ।
ती म्हणे हें नगर उद्धरून । विमान बैसवी दयाळा ॥ ८२ ॥
माताबंधूंसमवेत । महानंदा विमानी बैसत ।
दिव्यरूप पावोनि त्वरित । नगरासमवेत चालली ॥ ८३ ॥
पावलीं सकळ शिवपदी । जेथे नाहीं आधिव्याधी ।
क्षुधातुयाविरहित त्रिशुद्धी । भेदबुद्धि कैची तेथे ॥ ८४ ॥
नाहीं काम क्रोध द्वंद्व दुःख । मद मत्सर नहीं निःशंक ।
जेथीचे गोड उदक । अमृताहून कोटगुणें ॥ ८५ ॥
जेथे सुरतरूंची वनें अपारे । सुरभीची बहुत खिल्लारें ।
चिंताणची धवलागारें । भक्ताकारणें निर्मिली ॥ ८६ ॥
जेथे वोसणतां बोलती शिवदास । तें तें प्राप्त होय तयांस ।
शिवपद सर्वदा अविनाश । महानंदा तेथे पावली ॥ ८७ ॥
हे कथा परम सुरस । पराशर सांगे भद्रसेनास ।
म्हणे हे कुमर दोघे निःशेष । कुक्कुट मर्कट पूर्वीचे ॥ ८८ ॥
कंठी रुद्राक्षधारण । भाळीं विभूति चर्चेन ।
त्याच पूर्वपुण्येकरून सुधर्म तारक उपजले ॥ ८९ ॥
हे पुढे राज्य करतील निर्दोष । बत्तीसलक्षणी डोळस ।
शिवभजनीं लाविती बहुतांस । उद्धरतील तुम्हांतें ॥ ९० ॥
अमात्यसहित भद्रसेन । गुरूसी घाली लोटांगण ।
म्हणे इतुकेन मी धन्य । सुपुत्र उदरीं जन्मले ॥ ९१ ॥
भद्रसेन बोलत पुढती । हे राज्य किती वर्षे करिती ।
आयुष्यप्रमाण किती । सांगा यथार्थ गुरुवर्या ॥ ९२ ॥
बहुत करितां नवस । येवढाच पुत्र आम्हांस ।
परम प्रियकर राजस । प्राणांहून आवडे बहु ॥ ९३ ॥
तुमच्या आगमनेंकरून । स्वामी मज समाधान ।
तरी या पुत्राचे आयुष्यप्रमाण । सांगा स्वामी मज तत्त्वतां ॥ ९४ ॥
ऋषी म्हणे मी सत्य बोलेन देख । परी तुम्हांसी ऐकतां वाटेल दुःख ।
हे सभा सकळीक । दुःखार्णवीं पडेल पै ॥ ९५ ॥
प्रत्ययसदृश बोलावे वचन । नातरी आंगास येते मूर्खपण ।
तुम्हां वाटेल विषाहून । विशेष ते गोष्टी ॥ ९६ ॥
भद्रसेन म्हणे सत्यवचन । बोलावया न करावा अनमान ।
तरी तुझ्या पुत्रासी बारा वर्षे । पूर्ण झाली असती जाण पां ॥ ९७ ॥
आजपासोनि सातवे दिवशी । मृत्यु पावेल या समयासी ।
राव ऐकतां धरणीसी । । मूर्च्छा येऊनि पडियेला ॥ ९८ ॥
अमात्यासहित त्या स्थानीं । दुःखाग्नीत गेले आहाळोनी ।
अंतःपुरीं सकळ कामिनी । आकांत करिती आक्रोशें ॥ ९९ ॥
करूनियां हाहाकार । वक्षःस्थळ पिटी नृपवर ।
मग रायासी पराशर । सावध करोनि गोष्ट सांगे ॥ १०० ॥
नृपश्रेष्ठा न सोडी धीर । ऐक एक सांगतो विचार ।
जें पंचभूते नव्हती समग्र । शाशमित्र नव्हते तै ॥ १ ॥
नव्हता मायामय विकार । केवळ ब्रह्ममय साचार ।
तेथे झालें स्फुरण जागर । अहंब्रह्म म्हणोनियां ॥ २ ॥
ते ध्वनि माया सत्य । तेथोनि जाहलें महत्तत्त्व ।
मग त्रिविध अहंकार होत । शिव इच्छेकरूनिया ॥ ३ ॥
सत्त्वांशें निर्मिला पीतवर्सन । रजशें सृष्टिकर्ता द्रुहिण ।
तमांशे रुद्र परिपूर्ण । संर्गस्थित्यंत करविता ॥ ४ ॥
विघीस म्हणे सृष्टि रची पूर्ण । येरू म्हणे मज नाहीं ज्ञान ।
मग शिवें तयालागून । चारी वेद उपदेशिले ॥ ५ ॥
चहूं वेदांचे सार पूर्ण । तो हा रुद्राध्याय परम पावन ।
त्याहूनि विशेष गुह्य ज्ञान । भुवनत्रयी असेना ॥ ६ ॥
बहुत करी हा जतन । त्याहून आणिक थोर नाहीं साधन ।
हा रुद्राध्याय शिवरूप म्हणून । श्रीशंकर स्वयें बोले ॥ ७ ॥
जे रुद्राध्याय ऐकती पढती । त्यांच्या दर्शनें जीव उद्धरती ।
मग कमलोद्भव एकांती । सप्तपुत्रां सांगे रुद्र हा ॥ ८ ॥
मग सांप्रदायें ऋषीपासोन । भूतली आला अध्याय जाण ।
थोर जप तप ज्ञान । त्याहून अन्य नसेचि ॥ ९ ॥
जो हा अध्याय जपे संपूर्ण । त्याचेनि दर्शने तीर्थे पावन ।
स्वर्गींचे देव दर्शन । त्याचे घेऊ इच्छिती ॥ ११० ॥
जप तप शिवार्चन । याहूनि थोर नाहीं जाण ।
रुद्रमहिमा अगाध पूर्ण । किती म्हणोनि वर्णावा ॥ ११ ॥
रुद्रमहिमा वाढला फार । ओस पडिलें भानुपुत्रनगर ।
पाश सोडोनि यमकिंकर । रिते हिंडो लागले ॥ १२ ॥
मग यमें विधी लागी पुसोन । अभक्तिकृत्या निर्मिली दारुण ।
तिणे कुतर्कवादी भेदी लक्षून । त्यांच्या हृदयीं संचरली ॥ १३ ॥
त्यांसी मत्सर वाढविला विशेष । वाटे करावा शिवद्वेष ।
तेणें ते जावोनि यमपुरीस । महानरकी पडले सदा ॥ १४ ॥
यम सांगे दूतांप्रती । शिवद्वेषी जे पापमती ।
ते अल्पायुषी होती । नाना रीतीं जाचणी करा ॥ १५ ॥
शिव थोर विष्णु लहान । हरि विशेष हर गौण ।
ऐसे म्हणती जे त्यांलागून । आणोनि नरकी घालावें ॥ १६ ॥
रुद्राध्याय नावडे ज्यांसी । कुंभीपाकीं घालावे त्यांसी ।
रुद्रानुष्ठाने आयुष्यासी । वृद्धि होय निर्धारें ॥ १७ ॥
याकरितां भद्रसेना अवधारीं । अयुत रुद्रावर्तने करी ।
शिवावरी अभिषेकधार धरी । मृत्यु दूरी होय साच ॥ १८ ॥
अथवी शतघट स्थापून । दिव्यवृक्षांचे पल्लव आणून ।
रुद्रे उदक अभिमंत्रून । अभिषिंचन पुत्रा करी ॥ १९ ॥
नित्य दहा सहस्र आवर्तनें पूर्ण । क्षोणीपाळा करी सप्तदिन ।
रायें धरिलें दृढ चरण । सद्‌गद होवोनि बोलत ॥ १२० ॥
सकळऋषिरत्नमंडितपदक । स्वामी तू त्यांत मुख्य नायक ।
काळ मृत्यु भय शोक । गुरु रक्षी त्यांपासूनी ॥ २१ ॥
तरी त्वां आचार्यत्व करावें पूर्ण । तुजसवें जे आहेत ब्राह्मण ।
आणीक सांगसी ते बोलावून । आतांचि आणितों आरंभीं । ॥ २२ ॥
मग सहस्र विप्र बोलावून । ज्यांची रुद्रानुष्ठानी भक्ति पूर्ण ।
न्यासध्यानयुक्त पढून । गुरूपासून जे आले ॥ २३ ॥
परदारा आणि परधन ज्यांस । वमनाहूनि नीच पूर्ण ।
विरक्त सुशील गेलिया प्राण । दुष्टप्रतिग्रह न घेती ॥ २४ ॥
जे शापानुग्रहसमर्थ । सामर्थ्ये चालों न देती मित्ररथ ।
किंवा साक्षात उमानाथ । पुढे आणोनि उभा करिती ॥ २५ ॥
ऐसे लक्षणयुक्त ब्राह्मण । बैसला व्यासपिता घेऊन ।
सहस्र घट मांडून । अभिमंत्रोनि स्थापिले ॥ २६ ॥
स्वर्धुनीचे सलिल भरलें पूर्ण । त्यांत आम्रपल्लव घालून ।
रुद्रघोषे गर्जिन्नले ब्राह्मण । अनुष्ठान दिव्य मांडिलें ॥ २७ ॥
शास्त्रसंख्या झाले दिवस । सातवे दिवशीं माध्यान्हीं आला चंडांश ।
मृत्युसमय येतां धरणीस । बाळ मूर्च्छित पडियेला ॥ २८ ॥
एक मुहूर्त निचेष्टित । चलनवलन राहिलें समस्त ।
परम घाबरला नृपनाथ । गुरु देत नाभीकरा ॥ २९ ॥
रुद्रोदक शिंपोन । सावध केला राजनंदन ।
त्यासी पुसती वर्तमान । वर्तलें तेंचि सांगत ॥ १३० ॥
एक काळपुरुष भयानक थोर । ऊर्ध्व जटा कपाळी शेंदूर ।
विक्राळ दाढा भयंकर । नेत्र खदिरांगारासारिखे ॥ ३१ ॥
तो मज घेऊन जात असतां । चौघे पुरुष धांवोनि आले तत्त्वतां ।
पंचवदन दशभुज त्यांची साम्यता । कमळभवांडी दुजी नसे ॥ ३२ ॥
ते तेजे जैसे गभस्ती । दिगंततम संहारिती ।
भस्म अंगीं व्याघ्रांबर दिसती । दशहस्ती आयुधे ॥ ३३ ॥
ते महाराज येऊन । मज सोडविले तोडोनि बंधन ।
त्या काळपुरुषासी धरून । करीत ताडण गेले ते ॥ ३४ ॥
ऐसें पुत्रमुखीचे ऐकतां उत्तर । भद्रसेन करी जयजयकार ।
ब्राह्मणांसी घाली नमस्कार । आनंदाश्रू नेत्रीं आले ॥ ३५ ॥
अंगी रोमांच दाटले । मग विचरणी गडबडा लोळे ।
शिवनाम गर्जत तये वेळे । देव सुमनें वर्षती ॥ ३६ ॥
अनेक वाचे गजर । डंका गर्जे अवघ्यांत थोर ।
मुखद्वयाचीं महासुस्वर । मृदंगवायें गर्जती ॥ ३७ ॥
अनेक वाद्यांचे गजर । शिवलीला गाती अपार ।
शृंगे भृंगे काहाळ थोर । सनया अपार वाजती ॥ ३८ ॥
चंद्रानना धडकती भेरी । नाद न माये नभादरीं ।
असो भद्रसेन यावरी । विधियुक्त होम करीतसे ॥ ३९ ॥
षड्रस अन्नें शोभिवंत । अलंकार दिव्य वस्त्रे देत ।
अमोलिक वस्तु अद्भुत । अणोनि अर्पि ब्राह्मणांसी ॥ १४० ॥
दक्षिणेलाग भांडारें । मुक्त केलीं राजेंद्रे ।
म्हणे आवडे तितुके भरा एकसरे । मागे पुढे पाहूं नका ॥ ४१ ॥
सर्व याचक केले तृप्त । पुरे पुरे हेचि ऐकिली मात ।
धनभार झाला बहुत । म्हणोनि सांडिती । ठायी ठायीं ॥ ४२ ॥
ब्राह्मण देती मंत्राक्षता । विजय कल्याण हो तुझिया सुता ।
ऐसा अति आनंद होत असतां । तों अद्भुत वर्तलें ॥ ४३ ॥
वसंत येत सुगंधवनीं । कीं काशीक्षेत्रावरी स्वर्धुनी ।
की श्वेतोत्पले मृडानी । रैमणलिंग अर्चिजे ॥ ४४ ॥
कीं निर्दैवास सांपडे चिंतामणी । कीं क्षुधितापुढे क्षीराब्धि ये धावुनी ।
तैसा कमलोद्भवनंदन ते क्षणीं । नारदमुनि पातला ॥ ४५ ॥
वाल्मीक सत्यवतीनंदन । औत्तानपादी कयाधुहृदयरत्न ।
हे शिष्य ज्याचे त्रिभुवनीं जाण । वैद्य जे कां सर्वातें ॥ ४६ ॥
जो चतुःषष्टिकलाप्रवीण निर्मळ । चतुर्दशविद्या करतळमळ ।
ज्याचे स्वरूप पाहतां केवळ । नारायण दुसरा कीं ॥ ४७ ॥
हैं कमळभवांड मोडोनी । पुनः सृष्टि करणार मागुतेनी ।
अन्याय विलोकतां नयनीं । दंडे ताडील शक्रादिकां ॥ ४८ ॥
तो नारद देखोनि तेच क्षणीं । कुंडांतूनि निघे मूर्तिमंत अग्नी ।
दक्षिणाग्नि गार्हपत्य आहवनी । उभे ठाकले देखतां ॥ ४९ ॥
पराशरादि सकळ ब्राह्मण । प्रधानासहित भद्रसेन ।
धांवोनि धारती चरण । ब्रह्मानंदें उचंबळले ॥ १५० ॥
दिव्य गंध दिव्य सुमनीं । षोडशोपचारे पूजला नारदमुनी ।
राव उभा ठाके कर जोडोनी । म्हणे स्वामी अतींद्रियद्रष्टा तूं ॥ ५१ ॥
त्रिभुवनी गमन तुझे सर्व । कांहीं देखीलें सांग अपूर्व ।
नारद म्हणे मार्गी येता शिव । दूत चौघे देखिले ॥ ५२ ॥
दशभुज पंचवदन । तिहीं मृत्यु नेला बांधोन ।
तुझ्या पुत्राचे चुकलें मरण । रुद्रानुष्ठाने धन्य केलें ॥ ५३ ॥
तंव पुत्ररक्षणार्थ ते वेळां । शिवें वीरभद्र मुख्य पाठविला ।
मज देखतां मृत्युस पुसू लागला । शिवसुत ऐका ते ॥ ५४ ॥
तू कोणाच्या आज्ञेकरून । आणीत होतासी भद्रसेननंदन ।
त्यास दहा सहस्र वर्षे पूर्ण । आयुष्य असे निश्चयें ॥ ५५ ॥
तो सार्वभौम होईल तत्त्वतां । रुद्रमहिमा तुज ठाऊक असतां ।
शिवमर्यादा उल्लंघूनि तत्त्वतां । कैसा आणत होतासी ॥ ५६ ॥
मग चित्रगुप्ता पुसे सूर्यनंदन । पत्रिका पाहिली वाचून ।
तंव द्वादशवर्षी मृत्युचिन्ह । गंडांतर थोर होते ॥ ५७ ॥
ते महत्पुण्ये निरसूनि सहज । दहासहस्र वर्षे करावें राज्य ।
मग तो सूर्यनंदन महाराज । स्वापराधे कष्टी बहू ॥ ५८ ॥
मग उभा ठाकून कृतांत । कर जोडोनि स्तवन करीत ।
हे अपणार्धव हिमनगजामात । अपराध न कळत घडला हा ॥ ५९ ॥
ऐसें नारदें सांगता ते क्षणीं । रायें पायांवर घातली लोळणी ।
आणीक सहस्र रुद्र करूनी । महोत्साह करीतसे ॥ १६० ॥
शतरुद्र करितां निःशेष । शतायुषी होय तो पुरुष ।
ह्य अध्याय पढतां निर्दोष । तो शिवरूप याच देहीं ॥ ६१ ॥
तो येथेचि झाला मुक्त । त्याच्या तीर्थे तरती बहुत ।
असो यावरी ब्रह्मसुत । अंतर्धान पावला ॥ ६२ ॥
आनंदमय शक्तिनंदन । रायें शतपद्म धन देऊन ।
तोषावला गुरु संपूर्ण । ऋषींसहित जाता झाला ॥ ६३ ॥
हे भद्रसेनआख्यान जे पढती । त्यांस होय आयुष्य संतती ।
त्यांसी काळ न बाधे अंतीं । वंदोनि नेती शिवपदा ॥ ६४ ॥
दशशत कपिलदान । ऐकतां पढतां घडे पुण्य ।
केलें असेल अभक्ष्य भक्षण । सुरापान ब्रह्महत्या ॥ ६५ ॥
एवं महापापपर्वत तत्त्वतां । भस्म होती श्रवण करितां ।
हा अध्याय त्रिकाळ वाचितां । गंडांतरें दूर होती ॥ ६६ ॥
यावरी कलियुगी निःशेष । शिवकीर्तनाचा महिमा विशेष ।
आयुष्यहीन लोकांस । अनुष्ठान हेंचि निर्धारें ॥ ६७ ॥
मग तो राव भद्रसेन । सुधर्म पुत्रास राज्य देऊन ।
युवराज्य तारकालागून । देता झाला ते काळीं ॥ ६८ ॥
मग प्रधानासमवेत राव जाणा । जाता झाला तपोवना ।
शिव अनुष्ठान रुद्रध्याना । करितां महारुद्र तोषला ॥ ६९ ॥
विमानी बैसवूनि त्वरित । राव प्रधान नेले मिरवित ।
विधिलोकीं वैकुंठीं वास बहुत । स्वेच्छेकरूनि राहिले ॥ १७० ॥
शेवटी शिवपदासी पावून । राहिले शिवरूप होऊन ।
हा अकरावा अध्याय जाण । स्वरूप एकादश रुद्रांचे ॥ ७१ ॥
हा अध्याय करितां श्रवण । एकादश रुद्रा समाधान ।
की हा कल्पद्रुम संपूर्ण । इच्छिले फळ देणार ॥ ७२ ॥
मृत्युंजयजप रुद्रानुष्ठान । त्यास न बाधी ग्रहपीडा विघ्न ।
पिशाचबाधा रोग दारुण । न बाधीच सर्वथाही ॥ ७३ ॥
येथे जो मानील अविश्वास । तो होईल अल्पायुषी तामस ।
हें निंदी तो चांडाळ निःशेष । त्याचा विटाळ न व्हावा ॥ ७४ ॥
त्यास प्रसवोनि वांझ झाली माता । त्याची संगती न धरावी तत्त्वता ।
त्यासी संभाषण करिता । महापातक जाणिजे ॥ ७५ ॥
ते आपुल्या गृहास न आणावे । आपण त्यांच्या सदनास न जावें ।
ते त्यजावे जीवेभावे । जेवीं सुशील हिंसकगृह ॥ ७६ ॥
जो प्रत्यक्ष भक्षितो विष । जे मूर्ख बैसती त्याचे पंक्तीस ।
त्यांसी मृत्यु आला या गोष्टीस । संदेह कांहीं असेना ॥ ७७ ॥
असो सर्वभावें निश्चित । अखंड पहावें शिवलीलामृत ।
हें न घडे तरी त्वरित । हा अध्याय तरी वाचावा ॥ ७८ ॥
या अध्यायाचें करितां अनुष्ठाने । तयासी नित्य रुद्र केल्याचे पुण्य ।
त्याचे घरीं अनुदिन । ब्रह्मानंद प्रगटेल ॥ ७९ ॥
अपर्णाहृदयाब्जमिलिंद । श्रीधरस्वामी तो ब्रह्मानंद ।
जो जगदानंदमूळकंद । अभंग न विटे कालत्रयीं ॥ १८० ॥
शिवलीलामृत ग्रंथ प्रचंड । स्कंदपुराण ब्रह्मोत्तरखंड ।
परिसोत सज्जन अखंड । एकादशाध्याय गोड हा ॥ १८१ ॥
॥ श्रीसांबसदाशिवार्पणमस्तु ॥ शुभं भवतु