|
॥ श्रीगणेशाय नमः श्रीगौरीशंकराभ्यां नमः ॥
॥ श्रीशिवमहापुराणम् ॥ द्वितीया रुद्रसंहितायां तृतीयः पार्वतीखण्डे
पञ्चचत्वारिंशोऽध्यायः
दिव्यस्वरूपेण शिवाविर्भावस्थितिवर्णनम्
ब्रह्मोवाच
एतस्मिन्नन्तरे त्वं हि विष्णुना प्रेरितो द्रुतम् । अनुकूलयितुं शम्भुमयास्तन्निकटे मुने ॥ १ ॥ तत्र गत्वा स वै रुद्रो भवता सुप्रबोधितः । स्तोत्रैर्नानाविधैः स्तुत्वा देवकार्यचिकीर्षया ॥ २ ॥ श्रुत्वा त्वद्वचनं प्रीत्या शम्भुना धृतमद्भुतम् । स्वरूपमुत्तमं दिव्यं कृपालुत्वं च दर्शितम् ॥ ३ ॥ तद्दृष्ट्वा सुन्दरं शम्भुं स्वरूपं मन्मथाधिकम् । अत्यहृष्यो मुने त्वं हि लावण्यपरमायनम् ॥ ४ ॥ स्तोत्रैर्नानाविधैः स्तुत्वा परमानन्दसंयुतः । आगच्छस्त्वं मुने तत्र यत्र मेना स्थिताखिलैः ॥ ५ ॥ तत्रागत्य सुप्रसन्नो मुनेऽतिप्रेमसङ्कुलः । हर्षयंस्तां शैलपत्नी मेनां त्वं वाक्यमब्रवीः। ॥ ६ ॥ नारद उवाच मेने पश्य विशालाक्षि शिवरूपमनुत्तमम् । कृता शिवेन तेनैव सुकृपा करुणात्मना ॥ ७ ॥ ब्रह्मोवाच श्रुत्वा सा तद्वचो मेना विस्मिता शैलकामिनी । ददर्श शिवरूपं तत्परमानन्ददायकम् ॥ ८ ॥ कोटिसूर्यप्रतीकाशं सर्वावयवसुन्दरम् । विचित्रवसनं चात्र नानाभूषणभूषितम् ॥ ९ ॥ सुप्रसन्नं सुहासं च सुलावण्यं मनोहरम् । गौराभं द्युतिसंयुक्तं चन्द्ररेखाविभूषितम् ॥ १० ॥ सर्वैर्देवगणैः प्रीत्या विष्ण्वाद्यैः सेवितं तथा । सूर्येण च्छत्रितं मूर्ध्नि चन्द्रेण च विशोभितम् ॥ ११ ॥ सर्वथा रमणीयं च भूषितस्य विभूषणैः । वाहनस्य महाशोभा वर्णितुं नैव शक्यते ॥ १२ ॥ गङ्गा च यमुना चैव विधत्तः स्म सुचामरे । सिद्धयोऽष्टौ पुरस्तस्य कुर्वन्ति स्म सुनर्तनम् ॥ १३ ॥ मया चैव तदा विष्णुरिन्द्राद्या ह्यमरास्तथा । स्वं स्वं वेषं सुसम्भूष्य गिरिशेनाचरन्युताः ॥ १४ ॥ तथा जयेति भाषन्तो नानारूपा गणास्तदा । स्वलङ्कृतमहामोदा गिरीशपुरतोऽचरन् ॥ १५ ॥ सिद्धाश्चोपसुराः सर्वे मुनयश्च महासुखाः । ययुः शिवेन सुप्रीताः सकलाश्चापरे तथा ॥ १६ ॥ एवं देवादयः सर्वे कुतूहलसमन्विताः । परम्ब्रह्म गृणन्तस्ते स्वपत्नीभिरलङ्कृताः ॥ १७ ॥ विश्वावसुमुखास्तत्र ह्यप्सरोगणसंयुताः । गायन्तोऽप्यग्रतस्तस्य परमं शाङ्करं यशः ॥ १८ ॥ इत्थं महोत्सवस्तत्र बभूव मुनिसत्तम । नानाविधो महेशे हि शैलद्वारि च गच्छति ॥ १९ ॥ तस्मिंश्च समये तत्र सुषमा या परात्मनः । वर्णितुं तां विशेषेण कः शक्नोति मुनीश्वर ॥ २० ॥ तथाविधं च तन्दृष्ट्वा मेना चित्रगता इव । क्षणमासीत्ततः प्रीत्या प्रोवाच वचनं मुने ॥ २१ ॥ मेनोवाच धन्या पुत्री मदीया च यया तप्तं महत्तपः । यत्प्रभावान्महेशान त्वं प्राप्त इह मद्गृहे ॥ २२ ॥ मया कृता पुरा या वै शिवनिन्दा दुरत्यया । तां क्षमस्व शिवास्वामिन्सुप्रसन्नो भवाधुना ॥ २३ ॥
ब्रह्मोवाच इत्थं सम्भाष्य सा मेना संस्तूयेन्दुललाटकम् । साञ्जलिः प्रणता शैलप्रिया लज्जापराऽभवत् ॥ २४ ॥ तावत्स्त्रियः समाजग्मुर्हित्वा कामाननेकशः । बह्व्यस्ताः पुरवासिन्यः शिवदर्शनलालसाः ॥ २५ ॥ मज्जनं कुर्वती काचित्तच्चूर्णसहिता ययौ । द्रष्टुं कुतूहलाढ्या च शङ्करं गिरिजावरम् ॥ २६ ॥ काचित्तु स्वामिनःसेवां सखीयुक्ता विहाय च । सुचामरकरा प्रीत्यागाच्छम्भोर्दर्शनाय वै ॥ २७ ॥ काचित्तु बालकं हित्वा पिबन्तं स्तन्यमादरात् । अतृप्तं शङ्करं द्रष्टुं ययौ दर्शनलालसा ॥ २८ ॥ रशनां बध्नती काचित्तयैव सहिता ययौ । वसनं विपरीतं वै धृत्वा काचिद्ययौ ततः ॥ २९ ॥ भोजनार्थं स्थितं कान्तं हित्वा काचिद्ययौ प्रिया । द्रष्टुं शिवावरं प्रीत्या सतृष्णा सकुतूहला ॥ ३० ॥ काचिद्धस्ते शलाकां च धृत्वाञ्जनकरा प्रिया । अञ्जित्वैकाक्षि सन्द्रष्टुं ययौ शैलसुतावरम् ॥ ३१ ॥ काचित्तु कामिनी पादौ रञ्जयन्ती ह्यलक्तकैः । श्रुत्वा घोषं च तद्धित्वा दर्शनार्थमुपागता ॥ ३२ ॥ इत्यादि विविधं कार्यं हित्वा वासं स्त्रियो ययुः । दृष्ट्वा तु शाङ्करं रूपं मोहं प्राप्तास्तदाऽभवन् ॥ ३३ ॥ ततस्ताः प्रेमसंविग्नाः शिवदर्शनहर्षिताः । निधाय हृदि तन्मूर्तिं वचनं चेदमब्रुवन् ॥ ३४ ॥ पुरवासिन्य ऊचुः नेत्राणि सफलान्यासन् हिमवत्पुरवासिनाम् । यो योऽपश्यददो रूपं तस्य वै सार्थकं जनुः ॥ ३५ ॥ तस्यैव सफलं जन्म तस्यैव सफलाः क्रियाः । येन दृष्टः शिवःसाक्षात्सर्वपापप्रणाशकः ॥ ३६ ॥ पार्वत्या साधितं सर्वं शिवार्थं यत्तपः कृतम् । धन्येयं कृतकृत्येयं शिवा प्राप्य शिवं पतिम् ॥ ३७ ॥ यदीदं युगलं ब्रह्मा न युञ्ज्याच्छिवयोर्मुदा । तदा च सकलोऽप्यस्य श्रमो निष्फलतामियात् ॥ ३८ ॥ सम्यक् कृतं तथा चात्र योजितं युग्ममुत्तमम् । सर्वेषां सार्थता जाता सर्वकार्यसमुद्भवा ॥ ३९ ॥ विना तु तपसा शम्भोर्दर्शनं दुर्लभं नृणाम् । दर्शनाच्छङ्करस्यैव सर्वे याताः कृतार्थताम् ॥ ४० ॥ लक्ष्मीर्नारायणं लेभे यथा वै स्वामिनं पुरा । तथासौ पार्वती देवी हरम्प्राप्य सुभूषिता ॥ ४१ ॥ ब्रह्माणं च यथा लेभे स्वामिनं वै सरस्वती । तथासौ पार्वती देवी हरम्प्राप्य सुभूषिता ॥ ४२ ॥ वयं धन्याः स्त्रियः सर्वाः पुरुषाः सकला वराः । ये ये पश्यन्ति सर्वेशं शंकरं गिरिजापतिम् ॥ ४३ ॥ ब्रह्मोवाच इत्थमुक्त्वा तु वचनं चन्दनैश्चाक्षतैरपि । शिवं समर्चयामासुर्लाजान्ववृषुरादरात् ॥ ४४ ॥ तस्थुस्तत्र स्त्रियः सर्वा मेनया सह सोत्सुकाः । वर्णयन्त्योऽधिकम्भाग्यं मेनायाश्च गिरेरपि ॥ ४५ ॥ कथास्तथाविधाः शृण्वंस्तद्वामावर्णिताः शुभाः । प्रहृष्टोऽभूत्प्रभुः सर्वैर्मुने विष्ण्वादिभिस्तदा ॥ ४६ ॥ इति श्रीशिवमहापुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहितायां तृतीये पार्वतीखण्डे शिवसुन्दरस्वरूपपुरवास्युत्सववर्णनं नाम पञ्चचत्वारिंशोऽध्यायः ॥ ४५ ॥ श्रीगौरीशंकरार्पणमस्तु |