ब्रह्मोवाच
अथ सा गर्भमाधत्त वराङ्‌गी तत्पुरादरात् ।
स ववर्द्धाभ्यन्तरे हि बहुवर्षैः सुतेजसा ॥ १ ॥
ततः सा समये पूर्णे वराङ्‌गी सुषुवे सुतम् ।
महाकायं महावीर्यं प्रज्वलन्तं दिशो दश ॥ २ ॥
तदैव च महोत्पाता बभूवुर्दुःखहेतवः ।
जायमाने सुते तस्मिन्वराङ्‌ग्याः सुखदुःखदे ॥ ३ ॥
दिवि भुव्यन्तरिक्षे च सर्वलोकभयङ्‌कराः ।
अनर्थसूचकास्तात त्रिविधास्तान्ब्रवीम्यहम् ॥ ४ ॥
सोल्काश्चाशनयः पेतुर्महाशब्दा भयङ्‌कराः ।
उदयं चक्रुरुत्कृष्टाः केतवो दुःखदायकाः ॥ ५ ॥
चचाल वसुधा साद्रिर्जज्वलुः सकला दिशः ।
चुक्षुभुः सरितःसर्वाः सागराश्च विशेषतः ॥ ६ ॥
हूत्करानीरयन्घोरान्खरस्पर्शो मरुद्ववौ ।
उन्मूलयन्महावृक्षान्वात्यानीको रजोध्वजः ॥ ७ ॥
सराह्वोःसूर्य्यविध्वोस्तु मुहुः परिधयोऽभवन् ।
महाभयस्य विप्रेन्द्र सूचकाःसुखहारकः ॥ ८ ॥
महीध्रविवरेभ्यश्च निर्घाता भयसूचकाः ।
रथनिर्ह्रादतुल्याश्च जज्ञिरेऽवसरे ततः ॥ ९ ॥
शृगालोलूकटङ्‌कारैर्वमन्त्यो मुखतोऽनलम् ।
अन्तर्ग्रामेषु विकटं प्रणेदुरशिवाः शिवाः ॥ १० ॥
यतस्ततो ग्रामसिंहा उन्नमय्य शिरोधराम् ।
सङ्‌गीतवद्‌रोदनवद्‌व्यमुचन्विविधान्‌रवान् ॥ ११ ॥
खार्काररभसा मत्ताः सुरैर्घ्नन्तो रसां खराः ।
वरूथशस्तदा तात पर्यधावन्नितस्ततः ॥ १२ ॥
खगा उदपतन्नीडाद्‌रासभत्रस्तमानसः ।
क्रोशन्तो व्यग्रचित्ताश्च स्थितमापुर्न कुत्रचित् ॥ १३ ॥
शकृन्मूत्रमकार्षुश्च गोष्ठेऽरण्ये भयाकुलाः ।
बभ्रमुः स्थितिमापुर्नो पशवस्ताडिता इव ॥ १४ ॥
गावोऽत्रसन्नसृग्दोहा बाष्पनेत्रा भयाकुलाः ।
तोयदा अभवंस्तत्र भयदाः पूयवर्षिणः ॥ १५ ॥
व्यरुदन्प्रतिमास्तत्र देवानामुत्पतिष्णवः ।
विनाऽनिलं द्रुमाः पेतुर्ग्रहयुद्धं बभूव खे ॥ १६ ॥
इत्यादिका बहूत्पाता जज्ञिरे मुनिसत्तम ।
अज्ञानिनो जनास्तत्र मेनिरे विश्वसंप्लवम् ॥ १७ ॥
अथ प्रजापतिर्नामाकरोत्तस्यासुरस्य वै ।
तारकेति विचार्यैव कश्यपो हि महौजसः ॥ १८ ॥
महावीरस्य सहसा व्यज्यमानात्मपौरुषः ।
ववृधेऽत्यश्मसारेण कायेनाद्रिपतिर्यथा ॥ १९ ॥
अथो स तारको दैत्यो महाबलपराक्रमः ।
तपः कर्तुं जनन्याश्चाज्ञां ययाचे महामनाः ॥ २० ॥
प्राप्ताज्ञः स महामायी मायिनामपि मोहकः ।
सर्वदेवजयं कर्तुं तपोर्थं मन आदधे ॥ २१ ॥
मधोर्वनमुपागम्य गुर्वाज्ञाप्रतिपालकः ।
विधिमुद्दिश्य विधिवत्तपस्तेपे सुदारुणम् ॥ २२ ॥
ऊर्ध्वबाहुश्चैकपादो रविं पश्यन्स चक्षुषा ।
शतवर्षं तपश्चक्रे दृढचित्तो दृढव्रतः ॥ २३ ॥
अङ्‌गुष्ठेन भुवं स्पृष्ट्‍वा शत वर्षं च तादृशः ।
तेपे तपो दृढात्मा स तारकोऽसुरराट् प्रभुः ॥ २४ ॥
शतवर्षं जलं प्राश्नञ्च्छतवर्षं च वायुभुक् ।
शतवर्ष जले तिष्ठञ्च्छतं च स्थण्डिलेऽतपत् ॥ २५ ॥
शतवर्षं तथा चाग्नौ शतवर्षमधोमुखः ।
शतवर्षं तु हस्तस्य तलेन च भुवं स्थितः ॥ २६ ॥
शतवर्षं तु वृक्षस्य शाखामालंब्य वै मुने ।
पादाभ्यां शुचिधूमं हि पिबंश्चाधोमुखस्तथा ॥ २७ ॥
एवं कष्टतरं तेपे सुतपः स तु दैत्यराट् ।
काममुद्दिश्य विधिवच्छृण्वतामपि दुःसहम् ॥ २८ ॥

तत्रैवं तपतस्तस्य महत्तेजो विनिःसृतम् ।
शिरसःसर्वसंसर्पि महोपद्रवकृन्मुने ॥ २९ ॥
तेनैव देवलोकास्ते दग्धप्राया बभूविरे ।
अभितो दुःखमापन्नाःसर्वे देवर्षयो मुने ॥ ३० ॥
इन्द्रश्च भयमापेदे ऽधिकं देवेश्वरस्तदा ।
तपस्यत्यद्य कश्चिद्वै मत्पदं धर्षयिष्यति ॥ ३१ ॥
अकाण्डे चैव ब्रह्माण्डं संहरिष्यत्ययं प्रभु ।
इति संशयमापन्ना निश्चयं नोपलेभिरे ॥ ३२ ॥
ततः सर्वे सुसंमन्त्र्य मिथस्ते निर्जरर्षयः ।
मल्लोकमगमन्भीता दीना मां समुपस्थिताः ॥ ३३ ॥
मां प्रणम्य सुसंस्तूय सर्वे ते क्लिष्टचेतसः ।
कृतस्वञ्जलयो मह्यं वृत्तं सर्वं न्यवेदयन् ॥ ३४ ॥
अहं सर्वं सुनिश्चित्य कारणं तस्य सद्धिया ।
वरं दातुं गतस्तत्र यत्र तप्यति सोऽसुरः ॥ ३५ ॥
अवोचं वचनं तं वै वरं ब्रूहीत्यहं मुने ।
तपस्तप्तं त्वया तीव्रं नादेयं विद्यते तव ॥ ३६ ॥
इत्येवं मद्वचः श्रुत्वा तारकः स महासुरः ।
मां प्रणम्य सुसंस्तूय वरं वव्रेऽतिदारुणम् ॥ ३७ ॥
तारक उवाच
त्वयि प्रसन्ने वरदे किमसाध्यं भवेन्मम ।
अतो याचे वरं त्वत्तः शृणु तन्मे पितामह ॥ ३८ ॥
यदि प्रसन्नो देवेश यदि देयो वरो मम ।
देयं वरद्वयं मह्यं कृपां कृत्वा ममोपरि ॥ ३९ ॥
त्वया च निर्मिते लोके सकलेऽस्मिन्महाप्रभो ।
मत्तुल्यो बलवान्नूनं न भवेत्कोऽपि वै पुमान् ॥ ४० ॥
शिववीर्यसमुत्पन्नः पुत्रःसेनापतिर्यदा ।
भूत्वा शस्त्रं क्षिपेन्मह्यं तदा मे मरणं भवेत् ॥ ४१ ॥
इत्युक्तोऽथ तदा तेन दैत्येनाहं मुनीश्वर ।
वरं च तादृशं दत्त्वा स्वलोकमगमं द्रुतम् ॥ ४२ ॥
दैत्योऽपि स वरं लब्ध्वा मनसेप्सितमुत्तमम् ।
सुप्रसन्नोतरो भूत्वा शोणिताख्यपुरं गतः ॥ ४३ ॥
अभिषिक्तस्तदा राज्ये त्रैलोक्यस्यासुरैःसह ।
शुक्रेण दैत्यगुरुणाऽऽज्ञया मे स महासुरः ॥ ४४ ॥
ततस्तु स महादैत्योऽभवस्त्रैलोक्यनायकः ।
स्वाज्ञां प्रवर्तयामास पीडयन्सचराचरम् ॥ ४५ ॥
राज्यं चकार विधिवत्‌त्रिलोकस्य स तारकः ।
प्रजाश्च पालयामास पीडयन्निर्जरादिकान् ॥ ४६ ॥
ततः स तारको दैत्यस्तेषां रत्नान्युपाददे ।
इन्द्रादिलोकपालानां स्वतो दत्तानि तद्‌भयात् ॥ ४७ ॥
इन्द्रेणैरावतस्तस्य भयात्तस्मै समर्पितः ।
कुबेरेण तदा दत्ता निधयो नवसङ्‌ख्यका ॥ ४८ ॥
वरुणेन हयाः शुभ्रा ऋषिभिः कामकृत्तथा ।
सूर्येणोच्चैःश्रवा दिव्यो भयात्तस्मै समर्पितः ॥ ४९ ॥
यत्र यत्र शुभं वस्तु दृष्टं तेनासुरेण हि ।
तत्तद्‌गृहीतं तरसा निःसारस्त्रिभवोऽभवत् ॥ ५० ॥
समुद्राश्च तथा रत्नान्यदुस्तस्मै भयान्मुने ।
अकृष्टपच्याऽऽसीत्पृथ्वी प्रजाः कामदुघाऽखिलाः ॥ ५१ ॥
सूर्यश्च तपते तद्वत्तद्दुःखं न यथा भवेत् ।
चन्द्रस्तु प्रभया दृश्यो वायुःसर्वानुकूल्यवान् ॥ ५२ ॥
देवानां चैव यद्द्रव्यं पितॄणां च परस्य च ।
तत्सर्वं समुपादत्तमसुरेण दुरात्मना ॥ ५३ ॥
वशीकृत्य स लोकांस्त्रीन्स्वयमिन्द्रो बभूव ह ।
अद्वितीयः प्रभुश्चासीद्‌राज्यं चक्रेऽद्‌भुतं वशी ॥ ५४ ॥
निःसार्य सकलान्देवान्दैत्यानस्थापयत्ततः ।
स्वयं नियोजयामास देवयोनिः स्वकर्मणि ॥ ५५ ॥
अथ तद्‌बाधिता देवाः सर्वे शक्रपुरोगमाः ।
मुने मां शरणं जग्मुरनाथा अतिविह्वलाः ॥ ५६ ॥
इति श्रीशिवमहापुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहितायां तृतीये पार्वतीखण्डे
तारकासुरतपोराज्यवर्णनंनाम पञ्चदशोऽध्यायः ॥ १५ ॥