ब्रह्मोवाच
नारद त्वं शृणु मुने शिवागमनसत्तमम् ।
कैलासे पर्वतश्रेष्ठे कुबेरस्य तपोबलात् ॥ १ ॥
निधिपत्ववरं दत्त्वा गत्वा स्वस्थानमुत्तमम् ।
विचिन्त्य हृदि विश्वेशः कुबेरवरदायकः ॥ २ ॥
विध्यङ्‌गजः स्वरूपो मे पूर्णः प्रलयकार्यकृत् ।
तद्‌रूपेण गमिष्यामि कैलासं गुह्यकालयम् ॥ ३ ॥
रुद्रो हृदयजो मे हि पूर्णांशो ब्रह्म निष्फलः ।
हरि ब्रह्मादिभिः सेव्यो मदभिन्नो निरञ्जन ॥ ४ ॥
तत्स्वरूपेण तत्रैव सुहृद्‌भूत्वा विलास्यहम् ।
कुबेरस्य च वत्स्यामि करिष्यामि तपो महत् ॥ ५ ॥
इति सञ्चिन्त्य रुद्रोऽसौ शिवेच्छां गन्तुमुत्सुकः ।
ननाद तत्र ढक्कां स्वां सुगतिं नादरूपिणीम् ॥ ६ ॥
त्रैलोक्या मानसे तस्या ध्वनिरुत्साहकारकः ।
आह्वानगतिसंयुक्तो विचित्रः सान्द्रशब्दकः ॥ ७ ॥
तच्छ्रुत्वा विष्णुब्रह्माद्याः सुराश्च मुनयस्तथा ।
आगमा निगमा मूर्ताःसिद्धा जग्मुश्च तत्र वै ॥ ८ ॥
सुरासुराद्याः सकलास्तत्र जग्मुश्च सोत्सवाः ।
सर्वेऽपि प्रमथा जग्मुर्यत्र कुत्रापि संस्थिताः ॥ ९ ॥
गणपाश्च महाभागाःसर्वलोकनमस्कृताः ।
तेषां सङ्‌ख्यामहं वच्मि सावधानतया शृणु ॥ १० ॥
अभ्ययाच्छङ्‌खकर्णश्च गणकोट्या गणेश्वरः ।
दशभिः केकराक्षश्च विकृतोऽष्टाभिरेव च ॥ ११ ॥
चतुःषष्ट्या विशाखश्च नवभिः पारियात्रकः ।
षड्भिः सर्वान्तकः श्रीमान्दुन्दुभोऽष्टाभिरेव च ॥ १२ ॥
जालङ्‌को हि द्वादशभिः कोटिभिर्गणपुङ्‌गवः ।
सप्तभिः श्रीमदः श्रीमाँस्तथैव विकृताननः ॥ १३ ॥
पञ्चभिश्च कपाली हि षड्भिः सन्दारकः शुभः ।
कोटिकोटिभिरेवेह कण्डुकः कुण्डकस्तथा ॥ १४ ॥
विष्टम्भोऽष्टाभिरगमदष्टभिश्चन्द्रतापनः । १५ ॥
महाकेशःसहस्रेण कोटीनां गणपो वृतः । १६ ॥
कुण्डी द्वादशभिर्वाहस्तथा पर्वतकः शुभः ।
कालश्च कालकश्चैव महाकालः शतेन वै ॥ १७ ॥
अग्निकः शतकोट्या वै कोट्याभिमुख एव च ।
आदित्यमूर्द्धा कोट्या च तथा चैव धनावहः ॥ १८ ॥
सन्नाहश्च शतेनैव कुमुदः कोटिभिस्तथा ।
अमोघः कोकिलश्चैव कोटिकोट्या सुमन्त्रकः ॥ १९ ॥
काकपादोऽपरः षष्ट्या षष्ट्या सन्तानकः प्रभुः ।
महाबलश्च नवभिर्मधुपिङ्‌गश्च पिङ्‌गलः ॥ २० ॥
नीलो नवत्या देवेशं पूर्णभद्रस्तथैव च ।
कोटीनां चैव सप्तानां चतुर्वक्त्रो महाबलः ॥ २१ ॥
कोटिकोटिसहस्राणां शतैर्विंशतिभिर्वृतः ।
तत्राजगाम सर्वेशः कैलासगमनाय वै ॥ । २२ ॥
काष्ठागूढश्चतुःषष्ट्या सुकेशो वृषभस्तथा ।
कोटिभिःसप्तभिश्चैत्रो नकुलीशस्त्वयं प्रभुः ॥ २३ ॥
लोकान्तकश्च दीप्तात्मा तथा दैत्यान्तकः प्रभुः ।
देवो भृङ्‌गी रिटिः श्रीमान्देवदेवप्रियस्तथा ॥ २४ ॥
अशनिर्भानुकश्चैव चतुःषष्ट्या सनातनः ।
नन्दीश्वरो गणाधीशः शतकोट्या महाबलः ॥ २५ ॥
एते चान्ये च गणपा असङ्‌ख्याता महाबलः ।
सर्वे सहस्रहस्ताश्च जटामुकुटधारिणः ॥ २६ ॥
सर्वे चन्द्रावतंसाश्च नीलकण्ठास्त्रिलोचनाः ।
हारकुण्डलकेयूरमुकुटाद्यैरलङ्‌कृताः ॥ २७ ॥
ब्रह्मेन्द्रविष्णुसङ्‌काशा अणिमादिगणैर्वृताः ।
सूर्यकोटिप्रतीकाशास्तत्राजग्मुर्गणेश्वराः ॥ २८ ॥
एते गणाधिपाश्चान्ये महान्मानोऽमलप्रभाः ।
जग्मुस्तत्र महाप्रीत्या शिवदर्शनलालसाः ॥ २९ ॥
गत्वा तत्र शिवं दृष्ट्‍वा नत्वा चक्रुः परां नुतिम् ।
सर्वे साञ्जलयो विष्णुप्रमुखा नतमस्तकाः ॥ ३० ॥
इति विष्ण्वादिभिः सार्द्धं महेशः परमेश्वरः ।
कैलासमगमत्प्रीत्या कुबेरस्य महात्मनः ॥ ३१ ॥
कुबेरोऽप्यागतं शम्भुं पूजयामास सादरम् ।
भक्त्या नानोपहारैश्च परिवारसमन्वितः ॥ ३२ ॥
ततो विष्ण्वादिकान्देवान्गणांश्चान्यानपि ध्रुवम् ।
शिवानुगान्समानर्च शिवतोषणहेतवे ॥ ३३ ॥

अथ शम्भुस्तमालिङ्‌ग्य कुबेरं प्रीतमानसः ।
मूर्ध्निं चाघ्राय सन्तस्थावलकां निकषाखिलैः ॥ ३४ ॥
शशास विश्वकर्माणं निर्माणार्थं गिरौ प्रभुः ।
नानाभक्तनिवासाय स्वपरेषां यथोचितम् ॥ ३५ ॥
विश्वकर्मा ततो गत्वा तत्र नानाविधां मुने ।
रचनां रचयामास द्रुतं शम्भोरनुज्ञया ॥ ३६ ॥
अथ शम्भुः प्रमुदितो हरिप्रार्थनया तदा ॥ ३७ ॥
कुबेरानुग्रहं कृत्वा ययौ कैलासपर्वतम् ।
सुमुहूर्ते प्रविश्यासौ स्वस्थानं परमेश्वरः ॥ ३८ ॥
अकरोदखिलान्प्रीत्या सनाथान्भक्तवत्सलः ।
अथ सर्वे प्रमुदिता विष्णुप्रभृतयः सुराः ।
मुनयश्चापरे सिद्धा अभ्यषिञ्चन्मुदा शिवम् । ३९ ॥
समानर्चुः क्रमात्सर्वे नानोपायनपाणयः ।
नीराजनं समाकार्षुर्महोत्सवपुरःसरम् ॥ ४० ॥
तदाऽऽसीत्सुमनोवृष्टिर्मङ्‌गलायतना मुने ।
सुप्रीता ननृतुस्तत्राप्सरसो गानतत्पराः ॥ ४१ ॥
जयशब्दो नमःशब्दस्तत्रासीत्सर्वसंस्कृतः ।
तदोत्साहो महानासीत्सर्वेषां सुखवर्धनः ॥ ४२ ॥
स्थित्वा सिंहासने शम्भुर्विराजाधिकं तदा ।
सर्वैः संसेवितोऽभीक्ष्णं विष्ण्वाद्यैश्च यथोचितम् ॥ ४३ ॥
अथ सर्वे सुराद्याश्च तुष्टुवुस्तं पृथक् पृथक् ।
अर्थ्याभिर्वाग्भिरिष्टाभिः शकरं लोकशङ्‌करम् ॥ ४४ ॥
प्रसन्नात्मा स्तुतिं श्रुत्वा तेषां कामान्ददौ शिवः ।
मनोभिलषितान्प्रीत्या वरान्सर्वेश्वरः प्रभुः ॥ ४५ ॥
शिवाज्ञयाथ ते सर्वे स्वं स्वं धाम ययुर्मुने ।
प्राप्तकामाः प्रमुदिता अहं च विष्णुना सह ॥ ४६ ॥
उपवेश्यासने विष्णुं माञ्च शम्भुरुवाच ह ।
बहु सम्बोध्य सुप्रीत्याऽनुगृह्य परमेश्वरः ॥ ४७ ॥
शिव उवाच
हे हरे हे विधे तात युवां प्रियतरौ मम ।
सुरोत्तमौ त्रिजगतोऽवनसर्गकरौ सदा ॥ ४८ ॥
गच्छतं निर्भयन्नित्यं स्वस्थानञ्च मदाज्ञया ।
अहं सुखप्रदाता वा विशेषात्प्रेक्षकः सदा ॥ ४९ ॥
इत्याकर्ण्य वचः शम्भोः सुप्रणम्य तदाज्ञया ।
अहं हरिश्च स्वं धामागमावप्रीतमानसौ ॥ ५० ॥
तदानीमेव सुप्रीतः शङ्‌करो निधिपम्मुदा ।
उपवेश्य गृहीत्वा तं कर आह शुभं वचः ॥ ५१ ॥
शिव उवाच
तव प्रेम्णा वशीभूतो मित्रतागमनं सखे ।
स्वस्थानण् ‌गच्छ विभयः सहायोहं सदानघ ॥ ५२ ॥
इत्याकर्ण्य वचः शम्भोः कुबेरः प्रीतमानसः ।
तदाज्ञया स्वकं धाम जगाम प्रमुदान्वितः ॥ ५३ ॥
स उवाच गिरौ शम्भुः कैलासे पर्वतोत्तमे ।
सगणो योगनिरतः स्वच्छन्दो ध्यान तत्परः ॥ ५४ ॥
क्वचिद्‍दध्यौ स्वमात्मानं क्वचिद्योगरतोऽभवत् ।
इतिहासं गणान्प्रीत्यावादीत्स्वच्छन्दमानसः ॥ ५५ ॥
क्वचित्कैलास कुधरसुस्थानेषु महेश्वरः ।
विजहार गणैः प्रीत्या विविधेषु विहारवित् ॥ ५६ ॥
इत्थं रुद्रस्वरूपोऽसौ शङ्‌करः परमेश्वरः ।
अकार्षीत्स्वगिरौ लीला नाना योगिवरोऽपि यः ॥ ५७ ॥
नीत्वा कालं कियन्तं सोऽपत्नीकः परमेश्वरः ।
पश्चादवाप स्वां पत्नीं दक्षपत्नीसमुद्‌भवाम् ॥ ५८ ॥
विजहार तया सत्या दक्षपुत्र्या महेश्वरः ।
सुखी बभूव देवर्षे लोकाचारपरायणः ॥ ५९ ॥
इत्थं रुद्रावतारस्ते वर्णितोऽयं मुनीश्वर ।
कैलासागमनञ्चास्य सखित्वं निधिपस्य हि ॥ ६० ॥
तदन्तर्गतलीलापि वर्णिता ज्ञानवर्धिनी ।
इहामुत्र च या नित्यं सर्वकामफलप्रदा ॥ ६१ ॥
इमां कथां पठेद्यस्तु शृणुयाद्वा समाहितः ।
इह भुक्तिं समासाद्य लभेन्मुक्तिम्परत्र सः ॥ ६२ ॥
इति श्रीशिवमहापुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहितायां
प्रथमखण्डे कैलासोपाख्याने शिवस्य
कैलासगमनं नाम विंशोऽध्यायः ॥ २० ॥