परमेश्वर उवाच
अन्यच्छृणु हरे विष्णो शासनं मम सुव्रत ।
सदा सर्वेषु लोकेषु मान्यः पूज्यो भविष्यसि ॥ १ ॥
ब्रह्मणा निर्मिते लोके यदा दुःखं प्रजायते ।
तदा त्वं सर्वदुःखानां नाशाय तत्परो भव ॥ २ ॥
सहायं ते करिष्यामि सर्वकार्ये च दुःसहे ।
तव शत्रून्हनिष्यामि दुःसाध्यान् परमोत्कटान् ॥ ३ ॥
विविधानवतारांश्च गृहीत्वा कीर्तिमुत्तमाम् ।
विस्तारय हरे लोके तारणाय परो भव ।
गुणरूपो ह्ययं रुद्रो ह्यनेन वपुषा सदा ॥ ४ ॥
कार्यं करिष्ये लोकानां तवाशक्यं न संशयः ॥ ५ ॥
रुद्रध्येयो भवांश्चैव भवद्ध्येयो हरस्तथा ।
युवयोरन्तरं नैव तव रुद्रस्य किञ्चन ॥ ६ ॥
वस्तुतश्चापि चैकत्वं वरतोऽपि तथैव च ।
लीलयापि महाविष्णो सत्यं सत्यं न संशयः ॥ ७ ॥
रुद्रभक्तो नरो यस्तु तव निन्दां करिष्यति ।
तस्य पुण्यं च निखिलं द्रुतं भस्म भविष्यति ॥ ८ ॥
नरके पतनं तस्य त्वद्द्वेषात्पुरुषोत्तम ।
मदाज्ञया भवेद्विष्णो सत्यं सत्यं न संशयः ॥ ९ ॥
लोकेऽस्मिन्मुक्तिदो नॄणां भुक्तिदश्च विशेषतः ।
ध्येयः पूज्यश्च भक्तानां निग्रहानुग्रहौ कुरु ॥ १० ॥
इत्युक्त्वा मां च धातारं हस्ते धृत्वा स्वयं हरिम् ।
कथयामास दुःखेषु सहायो भव सर्वदा ॥ ११ ॥
सर्वाध्यक्षश्च सर्वेषु भुक्तिमुक्तिप्रदायकः ।
भव त्वं सर्वथा श्रेष्ठः सर्वकामप्रसाधकः ॥ १२ ॥
सर्वेषां प्राणरूपश्च भव त्वं च ममाज्ञया ।
सङ्‌कटे भजनीयो हि स रुद्रो मत्तनुर्हरे ॥ १३ ॥
त्वां यः समाश्रितो नूनं मामेव स समाश्रितः ।
अन्तरं यश्च जानाति निरये पतति ध्रुवम् ॥ १४ ॥
आयुर्बलं शृणुष्वाद्य त्रिदेवानां विशेषतः ।
सन्देहोऽत्र न कर्त्तव्यो ब्रह्मविष्णुहरात्मनाम् ॥ १५ ॥
चतुर्युगसहस्राणि ब्रह्मणो दिनमुच्यते ।
रात्रिश्च तावती तस्य मानमेतत्क्रमेण ह ॥ १६ ॥
तेषां त्रिंशद्दिनेर्मासो द्वादशैस्तैश्च वत्सरः ।
शतवर्षप्रमाणेन ब्रह्मायुः परिकीर्तितम् ॥ १७ ॥
ब्रह्मणो वर्षमात्रेण दिनं वैष्णवमुच्यते ।
सोऽपि वर्षशतं यावदात्ममानेन जीवति ॥ १८ ॥
वैष्णवेन तु वर्षेण दिनं रौद्रं भवेद्ध्रुवम् ।
हरो वर्षशते याते नररूपेण संस्थितः ॥ १९ ॥
यावदुच्छ्वसितं वक्त्रे सदाशिवसमुद्‌भवम् ।
पश्चाच्छक्तिं समभ्येति यावन्निश्वसितं भवेत् ॥ २० ॥
निःश्वासोच्छ्वसितानां च सर्वेषामेव देहिनाम् ।
ब्रह्मविष्णुहराणां च गन्धर्वोरगरक्षसाम् ॥ २१ ॥

एकविंशसहस्राणि शतैः षड्भिः शतानि च ।
अहोरात्राणि चोक्तानि प्रमाणं सुरसत्तमौ ॥ २२ ॥
षड्भिरुच्छवासनिश्वासैः पलमेकं प्रवर्तितम् ।
घटी षष्टिपला प्रोक्ता सा षष्ट्या च दिनं निशा ॥ २३ ॥
निश्वासोच्छ्वासितानां च परिसङ्‌ख्या न विद्यते ।
सदाशिवसमुत्थानमेतस्मात्सोऽक्षयः स्मृतः ॥ २४ ॥
इत्थं रूपं त्वया तावद्‌रक्षणीयं ममाज्ञया ।
तावत्सृष्टेश्च कार्यं वै कर्तव्यं विविधैर्गुणैः ॥ २५ ॥
ब्रह्मोवाच
इत्याकर्ण्य वचः शम्भोर्मया च भगवान्हरिः ।
प्रणिपत्य च विश्वेशं प्राह मन्दतरं वशी ॥ २६ ॥
विष्णुरुवाच
शङ्‌कर श्रूयतामेतत्कृपासिन्धो जगत्पते ।
सर्वमेतत्करिष्यामि भवदाज्ञावशानुगः ॥ २७ ॥
मम ध्येयःसदा त्वं च भविष्यसि न चान्यथा ।
भवतः सर्वसामर्थ्यं लब्धं चैव पुरा मया ॥ २८ ॥
क्षणमात्रमपि स्वामिंस्तव ध्यानं परं मम ।
चेतसो दूरतो नैव सङ्‌गच्छतु कदाचन ॥ २९ ॥
मम भक्तश्च यः स्वामिँस्तव निन्दा करिष्यति ।
तस्य वै निरये वासं प्रयच्छ नियतं ध्रुवम् ॥ ३० ॥
त्वद्‌भक्तो यो भवेत्स्वामिन्मम प्रियतरो हि सः ।
एवं वै यो विजानाति तस्य मुक्तिर्न दुर्लभा ॥ ३१ ॥
महिमा च मदीयोऽद्य वर्द्धितो भवता ध्रुवम् ।
कदाचिदगुणश्चैव जायते क्षम्यतामिति ॥ ३२ ॥
ब्रह्मोवाच
तदा शम्भुस्तदीयं हि श्रुत्वा वचनमुत्तमम् ।
उवाच विष्णुं सुप्रीत्या क्षम्या तेऽगुणता मया ॥ ३३ ॥
एवमुक्त्वा हरिं नौ स कराभ्यां परमेश्वरः ।
पस्पर्श सकलाङ्‌गेषु कृपया तु कृपानिधिः ॥ ३४ ॥
आदिश्य विविधान्धर्मान्सर्वदुःखहरो हरः ।
ददौ वराननेकांश्चावयोर्हितचिकीर्षया ॥ ३५ ॥
ततः स भगवाञ्छम्भुः कृपया भक्तवत्सलः ।
दृष्ट्या सम्पश्यतो शीघ्रं तत्रैवान्तरधीयतः ॥ ३६ ॥
तदाप्रभृति लोकेऽस्मिँल्लिङ्‌गपूजाविधिः स्मृतः ।
लिङ्‌गे प्रतिष्ठितः शम्भुर्भुक्तिमुक्तिप्रदायकः ॥ ३७ ॥
लिङ्‌गवेदिर्महादेवी लिङ्‌गं साक्षान्महेश्वरः ।
लयनाल्लिङ्‌गमित्युक्तं तत्रैव निखिलं जगत् ॥ ३८ ॥
यस्तु लैङ्‌गं पठेन्नित्यमाख्यानं लिङ्‌गसन्निधौ ।
षण्मासाच्छिवरूपो वै नात्र कार्या विचारणा ॥ ३९ ॥
यस्तु लिङ्‌गसमीपे तु कार्यं किञ्चित्करोति च ।
तस्य पुण्यफलं वक्तुं न शक्नोमि महामुने ॥ ४० ॥
इति श्रीशिवमहापुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहितायां प्रथमखण्डे
सृष्ट्युपाख्याने परम शिवतत्त्ववर्णनं नाम दशमोऽध्यायः ॥ १० ॥