श्री शुकदेव सांगतात -
( अनुष्टुप् )
एका त्या पर्वकाळासी महावादळ जाहले ।
धूळ वर्षावली सर्व पूवाचा वास जाहला ॥ १ ॥
बल्बले यज्ञशाळेसी मल मूत्रादि टाकिले ।
पुन्हा तो दिसला हाती शूळ घेवोनिया तिथे ॥ २ ॥
काजळीपर्वता ऐसा प्रचंड दिसला असे ।
दाढी नी भुवया लाल तप्त तांब्यापरी पहा ॥ ३ ॥
शत्रूचा करण्या ठेचा बलाने मुसळा हला ।
स्मरता शस्त्र ते आले त्वरीत बळिच्या करीं ॥ ४ ॥
बळीने नांगरे दैत्य ओढोनी घेतला असे ।
कपाळ फाटले त्याचे रक्तही वाहू लागले ॥ ५ ॥
ओरडे आर्त आवाजे पडला धरणिसिहि ।
वज्रघाते गिरी जैसा गेरूचा पडला असे ॥ ६ ॥
नैमिष्यारण्यिच्या संते बळीची स्तुती गायिली ।
इंद्राला देवता जैशा तसेचि अभिषेकिले ॥ ७ ॥
भूषणे द्रव्य वस्त्रे ती ऋषींनी अर्पिली बलां ।
वैजयंती दिली माला अक्षयी कुंजमाळही ॥ ८ ॥
ऋषि निरोपिता तेथे सविप्र कौशिकी नदी ।
पातले घेतले स्नान निघाले शरयूस त्या ॥ ९ ॥
शरयू चालता गेले प्रयागीं स्नान घेतले ।
तर्पिले ऋषि नी पित्रां पुलहाश्रमि पातले ॥ १० ॥
गंडकी गोमती तैसे विपाशीं स्नान घेउनी ।
सोमनदा मधोनीया गयेस् पातले पुन्हा ।
आज्ञेने वसुदेवाच्या यज्ञिय पूजिले असे ॥ ११ ॥
गंगासागरी येवोनी यात्रा ती संपवीयली ।
महेंद्रपर्वती आले नमिले पर्शुरामला ।
सप्तगोदावरि नी वेणा पंपा भागिरथीसही ॥ १२ ॥
करोनी स्नान ते गेले श्रीशैल पर्वतासही ।
व्यंकटाचलिही आले घेतले दर्शनो तिथे ॥ १३ ॥
कामाक्षी शिवकांची नी विष्णुकांची करोनिया ।
कावेरी स्नान घेवोनी श्रीरंगपुरि पातले ।
क्षेत्रीं त्या भगवान् विष्णु राजती ते सदैव की ॥ १४ ॥
तेथोनी विष्णुक्षेत्रासी ऋषभगिरिं पातले ।
दक्षीण मथुरा क्षेत्रीं सेतुबंधासही तसे ॥ १५ ॥
गाई दहा हजारो त्या द्विजांना दानही दिल्या ।
ताम्रपर्णी कृतमाला स्नानीने मलयास त्या ।
पातले सप्तकूलाच्या पर्वता माजि एक जो ॥ १६ ॥
अगस्ति नमिले तेथे आले दक्षिण सागरीं ।
दुर्गा कन्याकुमारी या रूपात नमिली असे ॥ १७ ॥
फाल्गूनतीर्थि ही गेले अनंतशयनासही ।
सान्निध्य विष्णुचे तेथे गाई दान दिल्या तिथे ॥ १६ ॥
त्रिगर्त केरळी आले गोकर्णक्षेत्र पाहिले ।
जिथे सदाशिवो राही सदाचा मूर्तिमान् असा ॥ १९ ॥
आर्यादेवी द्विपाची नी शूर्पारकिहि पातले ।
पयोष्णी तापि निर्विंध्या करोनी वनि दंडकी ॥ २० ॥
आले ते नर्मदाकाठी माहिष्मतिपुरास त्या ।
मनुतीर्थास स्नानोनी प्रभासक्षेत्रि पातले ॥ २१ ॥
द्विज ते वदले तेथे कुरुपांडव संगरी ।
मेले क्षत्रीय ते कैक स्मरले भार हारला ॥ २२ ॥
भीम दुर्योधनाचे जै गदा युद्ध सरु तदा ।
थांबवाया कुरुक्षेत्री पातले बलरामजी ॥ २३ ॥
धर्म कृष्णार्जुने त्यांना केलासे प्रणिपात तो ।
राहिले सर्व ते चूप भितीने बळिच्या तसे ॥ २४ ॥
गदा घेवोनिया हाती भीम दुर्योधनो तदा ।
क्रोधोनी डाव ते घेती पाहता राम बोलले ॥ २५ ॥
राजा दुर्योधना भीमा दोघे वीर तुम्ही असा ।
समाल बल तेजाने कौशल्य शक्तिही तशी ॥ २६ ॥
तुम्हा ना जय नी तैसा पराजयहि तो कधी ।
कासया लढता व्यर्थ थांबवा युद्ध हे अता ॥ २७ ॥
परीक्षित् ! बळिचे शब्दी दोघांना हितकारक ।
परी ना मानिती वैरे क्रोधाने लढती तसे ॥ २८ ॥
प्रारब्ध मानिले रामे द्वारकापुरि पातले ।
तिथे स्वागत ते केले उग्रसेन गुरुंनिही ॥ २९ ॥
नैमिष्यारण्यि ते आले पुन्हा निवृत्त हौनी ।
केले रामे तिथे यज्ञ फक्त त्या लोकसंग्रहा ॥ ३० ॥
ऋषिंना शुद्ध तत्त्वाचे रामाने ज्ञान ते दिले ।
जेणे ते आपणामाजी पाहती विश्व सर्व ते ॥ ३१ ॥
रेवती सह तै रामे यज्ञांतस्नान घेतले ।
वस्त्रालंकार लेवोनी सजले चंद्रची जसा ॥ ३२ ॥
अनंत अपरा रामो लीलेने जन्मले स्वये ।
बळी त्या बलरामाची कीर्ति ना वर्णिता सरे ॥ ३३ ॥
अद्भूत कर्म रामाचे सकाळी स्मरता असे ।
अत्यंत भगवत् प्रीय मनुष्य होतसे पहा ॥ ३४ ॥
विष्णुदास वसिष्ठ समश्लोकी मराठी रूपांतर एकोणऐंशिवा अध्याय हा ॥
हरिः ॐ तत्सत् श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥
