श्रीमद्‌भागवत महापुराण

दशमः स्कंधः - अष्टत्रिंशोऽध्यायः

कंसाज्ञया रामकृष्णौ मथुरामानेतुमक्रूरस्य
नन्दगोकुलं प्रति गमनं
तत्र रामकृष्णद्वारा तस्य सत्कारश्च -

शुक उवाच -
( अनुष्टुप् )
अक्रूरोऽपि च तां रात्रिं मधुपुर्यां महामतिः ।
उषित्वा रथमास्थाय प्रययौ नन्दगोकुलम् ॥ १ ॥
गच्छन् पथि महाभागो भगवत्यम्बुजेक्षणे ।
भक्तिं परामुपगत एवमेतदचिन्तयत् ॥ २ ॥
किं मयाऽऽचरितं भद्रं किं तप्तं परमं तपः ।
किं वाथाप्यर्हते दत्तं यद् द्रक्ष्याम्यद्य केशवम् ॥ ३ ॥
ममैतद् दुर्लभं मन्ये उत्तमःश्लोकदर्शनम् ।
विषयात्मनो यथा ब्रह्मकीर्तनं शूद्रजन्मनः ॥ ४ ॥
मैवं ममाधमस्यापि स्यादेवाच्युतदर्शनम् ।
ह्रियमाणः कालनद्या क्वचित्तरति कश्चन ॥ ५ ॥
ममाद्यामङ्‌गलं नष्टं फलवांश्चैव मे भवः ।
यन्नमस्ये भगवतो योगिध्येयाङ्घ्रिपङ्‌कजम् ॥ ६ ॥
( मिश्र )
कंसो बताद्याकृत मेऽत्यनुग्रहं
     द्रक्ष्येऽङ्‌घ्रिपद्मं प्रहितोऽमुना हरेः ।
कृतावतारस्य दुरत्ययं तमः
     पूर्वेऽतरन् यन्नखमण्डलत्विषा ॥ ७ ॥
यदर्चितं ब्रह्मभवादिभिः सुरैः
     श्रिया च देव्या मुनिभिः ससात्वतैः ।
गोचारणायानुचरैश्चरद्‌वने
     यद्‍गोपिकानां कुचकुङ्‌कुमाङ्‌कितम् ॥ ८ ॥
द्रक्ष्यामि नूनं सुकपोलनासिकं
     स्मितावलोकारुणकञ्जलोचनम् ।
मुखं मुकुन्दस्य गुडालकावृतं
     प्रदक्षिणं मे प्रचरन्ति वै मृगाः ॥ ९ ॥
अप्यद्य विष्णोर्मनुजत्वमीयुषो
     भारावताराय भुवो निजेच्छया ।
लावण्यधाम्नो भवितोपलम्भनं
     मह्यं न न स्यात् फलमञ्जसा दृशः ॥ १० ॥
य ईक्षिताहंरहितोऽप्यसत्सतोः
     स्वतेजसापास्ततमोभिदाभ्रमः ।
स्वमाययाऽऽत्मन् रचितैस्तदीक्षया
     प्राणाक्षधीभिः सदनेष्वभीयते ॥ ११ ॥
यस्याखिलामीवहभिः सुमङ्‌गलै-
     र्वाचो विमिश्रा गुणकर्मजन्मभिः ।
प्राणन्ति शुम्भन्ति पुनन्ति वै जगत्
     यास्तद्विरक्ताः शवशोभना मताः ॥ १२ ॥
स चावतीर्णः किल सत्वतान्वये
     स्वसेतुपालामरवर्यशर्मकृत् ।
यशो वितन्वन् व्रज आस्त ईश्वरो
     गायन्ति देवा यदशेषमङ्‌गलम् ॥ १३ ॥
तं त्वद्य नूनं महतां गतिं गुरुं
     त्रैलोक्यकान्तं दृशिमन्महोत्सवम् ।
रूपं दधानं श्रिय ईप्सितास्पदं
     द्रक्ष्ये ममासन्नुषसः सुदर्शनाः ॥ १४ ॥
अथावरूढः सपदीशयो रथात्
     प्रधानपुंसोश्चरणं स्वलब्धये ।
धिया धृतं योगिभिरप्यहं ध्रुवं
     नमस्य आभ्यां च सखीन् वनौकसः ॥ १५ ॥
अप्यङ्‌घ्रिमूले पतितस्य मे विभुः
     शिरस्यधास्यन्निजहस्तपङ्‌कजम् ।
दत्ताभयं कालभुजाङ्‌गरंहसा
     प्रोद्वेजितानां शरणैषिणां णृनाम् ॥ १६ ॥
समर्हणं यत्र निधाय कौशिक-
     स्तथा बलिश्चाप जगत्त्रयेन्द्रताम् ।
यद्वा विहारे व्रजयोषितां श्रमं
     स्पर्शेन सौगन्धिकगन्ध्यपानुदत् ॥ १७ ॥
न मय्युपैष्यत्यरिबुद्धिमच्युतः
     कंसस्य दूतः प्रहितोऽपि विश्वदृक् ।
योऽन्तर्बहिश्चेतस एतदीहितं
     क्षेत्रज्ञ ईक्षत्यमलेन चक्षुषा ॥ १८ ॥
अप्यङ्‌घ्रिमूलेऽवहितं कृताञ्जलिं
     मामीक्षिता सस्मितमार्द्रया दृशा ।
सपद्यपध्वस्तसमस्तकिल्बिषो
     वोढा मुदं वीतविशङ्‌क ऊर्जिताम् ॥ १९ ॥
सुहृत्तमं ज्ञातिमनन्यदैवतं
     दोर्भ्यां बृहद्‍भ्यां परिरप्स्यतेऽथ माम् ।
आत्मा हि तीर्थीक्रियते तदैव मे
     बन्धश्च कर्मात्मक उच्छ्वसित्यतः ॥ २० ॥
लब्ध्वाङ्‌गसङ्‌गं प्रणतं कृताञ्जलिं
     मां वक्ष्यतेऽक्रूर ततेत्युरुश्रवाः ।
तदा वयं जन्मभृतो महीयसा
     नैवादृतो यो धिगमुष्य जन्म तत् ॥ २१ ॥
न तस्य कश्चिद् दयितः सुहृत्तमो
     न चाप्रियो द्वेष्य उपेक्ष्य एव वा ।
तथापि भक्तान् भजते यथा तथा
     सुरद्रुमो यद्वदुपाश्रितोऽर्थदः ॥ २२ ॥
किं चाग्रजो मावनतं यदूत्तमः
     स्मयन् परिष्वज्य गृहीतमञ्जलौ ।
गृहं प्रवेष्याप्तसमस्तसत्कृतं
     सम्प्रक्ष्यते कंसकृतं स्वबन्धुषु ॥ २३ ॥
शुक उवाच -
( अनुष्टुप् )
इति सञ्चिन्तयन्कृष्णं श्वफल्कतनयोऽध्वनि ।
रथेन गोकुलं प्राप्तः सूर्यश्चास्तगिरिं नृप ॥ २४ ॥
( मिश्र )
पदानि तस्याखिललोकपाल-
     किरीटजुष्टामलपादरेणोः ।
ददर्श गोष्ठे क्षितिकौतुकानि
     विलक्षितान्यब्जयवाङ्‌कुशाद्यैः ॥ २५ ॥
तद्दर्शनाह्लादविवृद्धसम्भ्रमः
     प्रेम्णोर्ध्वरोमाश्रुकलाकुलेक्षणः ।
रथादवस्कन्द्य स तेष्वचेष्टत
     प्रभोरमून्यङ्‌घ्रिरजांस्यहो इति ॥ २६ ॥
( अनुष्टुप् )
देहंभृतामियानर्थो हित्वा दम्भं भियं शुचम् ।
सन्देशाद्यो हरेर्लिङ्‌गदर्शनश्रवणादिभिः ॥ २७ ॥
ददर्श कृष्णं रामं च व्रजे गोदोहनं गतौ ।
पीतनीलाम्बरधरौ शरदम्बुरहेक्षणौ ॥ २८ ॥
किशोरौ श्यामलश्वेतौ श्रीनिकेतौ बृहद्‍भुजौ ।
सुमुखौ सुन्दरवरौ बालद्विरदविक्रमौ ॥ २९ ॥
ध्वजवज्राङ्‌कुशाम्भोजैश्चिह्नितैरङ्‌घ्रिभिर्व्रजम् ।
शोभयन्तौ महात्मानावसानुक्रोशस्मितेक्षणौ ॥ ३० ॥
उदाररुचिरक्रीडौ स्रग्विणौ वनमालिनौ ।
पुण्यगन्धानुलिप्ताङ्‌गौ स्नातौ विरजवाससौ ॥ ३१ ॥
प्रधानपुरुषावाद्यौ जगद्धेतू जगत्पती ।
अवतीर्णौ जगत्यर्थे स्वांशेन बलकेशवौ ॥ ३२ ॥
दिशो वितिमिरा राजन् कुर्वाणौ प्रभया स्वया ।
यथा मारकतः शैलो रौप्यश्च कनकाचितौ ॥ ३३ ॥
रथात् तूर्णमवप्लुत्य सोऽक्रूरः स्नेहविह्वलः ।
पपात चरणोपान्ते दण्डवत् रामकृष्णयोः ॥ ३४ ॥
भगवद्दर्शनाह्लादबाष्पपर्याकुलेक्षणः ।
पुलकाचिताङ्‌ग औत्कण्ठ्यात् स्वाख्याने नाशकन् नृप ॥ ३५ ॥
भगवांस्तमभिप्रेत्य रथाङ्‌गाङ्‌कितपाणिना ।
परिरेभेऽभ्युपाकृष्य प्रीतः प्रणतवत्सलः ॥ ३६ ॥
सङ्‌कर्षणश्च प्रणतमुपगुह्य महामनाः ।
गृहीत्वा पाणिना पाणी अनयत् सानुजो गृहम् ॥ ३७ ॥
पृष्ट्‍वाथ स्वागतं तस्मै निवेद्य च वरासनम् ।
प्रक्षाल्य विधिवत् पादौ मधुपर्कार्हणमाहरत् ॥ ३८ ॥
निवेद्य गां चातिथये संवाह्य श्रान्तमादृतः ।
अन्नं बहुगुणं मेध्यं श्रद्धयोपाहरद् विभुः ॥ ३९ ॥
तस्मै भुक्तवते प्रीत्या रामः परमधर्मवित् ।
मखवासैर्गन्धमाल्यैः परां प्रीतिं व्यधात् पुनः ॥ ४० ॥
पप्रच्छ सत्कृतं नन्दः कथं स्थ निरनुग्रहे ।
कंसे जीवति दाशार्ह सौनपाला इवावयः ॥ ४१ ॥
योऽवधीत् स्वस्वसुस्तोकान् क्रोशन्त्या असुतृप् खलः ।
किं नु स्वित्तत्प्रजानां वः कुशलं विमृशामहे ॥ ४२ ॥
इत्थं सूनृतया वाचा नन्देन सुसभाजितः ।
अक्रूरः परिपृष्टेन जहावध्वपरिश्रमम् ॥ ४३ ॥

इति श्रीमद्‍भागवते महापुराणे पारमहंस्यां
संहितायां दशमस्कन्धे पूर्वार्धे अक्रूरागमनं नाम अष्टत्रिंशोऽध्यायः ॥ ३८ ॥
हरिः ॐ तत्सत् श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥