• मुखपृष्ठ
• षड्‍दर्शने
  • ब्रह्मसूत्रे
    • प्रस्तावना
    • मराठी अनुवाद
  • न्यायशास्त्र
  • वैशेषिक
  • सांख्यशास्त्र
  • योगशास्त्र
  • पूर्वमीमांसा
• आपले वेद
  • प्रस्तावना
  • ऋग्वेद
  • कृष्ण यजुर्वेद
  • शुक्ल यजुर्वेद
  • सामवेद
  • अथर्ववेद
• आपली उपनिषदे
  • प्रस्तावना
  • दशोपनिषदे
  • वैष्णव उपनिषदे
  • शैव उपनिषदे
  • शाक्त उपनिषदे
  • सामान्य उपनिषदे
  • संन्यास उपनिषदे
  • योगोपनिषदे
• आपली पुराणे
  • श्रीमद्‌भागवतपुराण
  • श्रीगर्गसंहिता
  • विष्णुपुराण
  • देविपुराण
  • अग्निपुराण
  • ब्रह्मवैवर्तपुराण
  • शिवमहापुराण
  • हरिवंशपुराण
• रामायण
• आपले संत
  • श्रीज्ञानेश्वर
    • श्रीज्ञानेश्वरी
    • अमृतानुभव
    • चांगदेवपासष्टी
    • सार्थ हरिपाठ
    • श्रीज्ञानेश्वर चरित्र
  • श्रीरामदासस्वामी
    • श्रीदासबोध
    • भीमरूपी स्तोत्रे
    • करुणा स्तोत्रे
    • बारा ओव्याशते
    • आत्माराम
    • आत्माराम-विवरण
    • मनाचे श्लोक
    • मनाचे श्लोक - विवरण
    • अभंग मनोबोध
  • श्रीमुकुंद महाराज
  • श्रीएकनाथ महाराज
    चतु:श्र्लोकी भागवत

    • श्रीएकनाथी भागवत
    • भावार्थ रामायण
    • एकनाथ गाथा
    • चतु:श्लोकी भागवत
    • शुष्काष्टक
    • आनंद लहरी
    • हस्तमालक
    • स्वात्मसुख
    • हरिपाठ
  • नामदेव महाराज
  • श्रीतुकाराम महाराज
  • श्रीहंसराजस्वामी
    • आगमसार
    • लघुवाक्यवृत्ति
    • सदाचार
    • वेदेश्वरी
  • श्रीधरस्वामी(नाझरे)
    • पांडवप्रताप
    • रामविजय
    • हरिविजय
    • शिवलीलामृत
  • कृष्णदयार्णव
  • श्रीमत् शंकराचार्य
    • अद्वैतानुभुति
    • दशश्लोकी
      
      
    • योगतारावली
    • सौंदर्यलहरी
    • वाक्यसुधा
    • विवेकचूडामणि
• श्रीब्रह्मचैतन्य
• स्तोत्राणि
  • प्रस्तावना
  • श्रीविष्णुसहस्रनाम
  • श्रीगणेश
  • श्रीराम
  • श्रीकृष्ण
  • श्रीशिव
  • श्रीगायत्री
  • श्रीललितात्रिपुरसुंदरी
  • श्रीलक्ष्मी
  • श्रीसरस्वती
  • श्रीदुर्गा
• सूक्तानि
  • प्रस्तावना
  • पुरुषसूक्तम्
  • श्रीसूक्तम्
  • नारायणसूक्तम्
  • विष्णुसूक्तम्
  • अग्निसूक्तम्
  • नासदीयसूक्तम्
  • नवग्रहसूक्तम्
  • नक्षत्रसूक्तम्
  • हिरण्यगर्भसूक्तम्
  • देवीसूक्तम्
  • दुर्गासूक्तम्
  • सरस्वतीसूक्तम्
  • मेधासूक्तम्
  • भूसूक्तम्
• संकीर्ण ग्रंथ
  • विविधा गीता
    • प्रस्तावना
    • भगवद्‍गीता गीता
    • आदिमाया गीता
    • अवधूत गीता
    • अष्टावक्र गीता
    • ईश्वर गीता
    • उद्धव गीता
    • गणेश गीता
    • देविगीता
    • रामगीता
    • शिवगीता
  • रुद्रार्थ
  • सनत्सुजातीय
  • पंचदशी
    • प्रस्तावना
    • १-तत्त्वविवेकः
    • २-भूतविवेकः
    • ३-पञ्चकोषविवेकः
    • ४-द्वैतविवेकः
    • ५-महावाक्यविवेकः
    • ६-चित्रदीपः
    • ७-तृप्तिदीपः
    • ८-कूटस्थ दीपः
    • ९-ध्यानदीपः
    • १०-नाटक दीपः
    • ११-ब्रह्मानन्दे योगानन्दः
    • १२-ब्रह्मानन्दे आत्मानन्दः
    • १३-ब्रह्मानन्दे अद्वैतानन्दः
    • १४-ब्रह्मानन्दे विद्यानन्दः
    • १५-ब्रह्मानन्दे विषयानन्दः
  • नारद भक्तिसूत्रे
  • शांडिल्य भक्तिसूत्रे
  • विवेकचूडामणि
• शब्दशोध
• संपर्क

ऋग्वेद - मण्डल ५ - सूक्त ११ ते २०

ऋग्वेद - मण्डल ५ सूक्त ११ ( अग्नि सूक्त )

ऋषी - सुतंभर आत्रेय : देवता - अग्नि : छंद - जगती

जन॑स्य गो॒पा अ॑जनिष्ट॒ जागृ॑विर॒ग्निः सु॒दक्षः॑ सुवि॒ताय॒ नव्य॑से ।
घृ॒तप्र॑तीको बृह॒ता दि॑वि॒स्पृशा॑ द्यु॒मद्विभा॑ति भर॒तेभ्यः॒ शुचिः॑ ॥ १ ॥

जनस्य गोपाः अजनिष्ट जागृविः अग्निः सुऽदक्षः सुविताय नव्यसे ।
घृतऽप्रतीकः बृहता दिविऽस्पृशा द्युऽमत् वि भाति भरतेभ्यः शुचिः ॥ १ ॥

य॒ज्ञस्य॑ के॒तुं प्र॑थ॒मं पु॒रोहि॑तम॒ग्निं नर॑स्त्रिषध॒स्थे समी॑धिरे ।
इन्द्रे॑ण दे॒वैः स॒रथं॒ स ब॒र्हिषि॒ सीद॒न्नि होता॑ य॒जथा॑य सु॒क्रतुः॑ ॥ २ ॥

यज्ञस्य केतुं प्रथमं पुरःऽहितं अग्निं नरः त्रिऽसधस्थे सं ईधिरे ।
इन्द्रेण देवैः सऽरथं सः बर्हिषि सीदत् नि होता यजथाय सुऽक्रतुः ॥ २ ॥

अस॑म्मृष्टो जायसे मा॒त्रोः शुचि॑र्म॒न्द्रः क॒विरुद॑तिष्ठः वि॒वस्व॑तः ।
घृ॒तेन॑ त्वावर्धयन्नग्न आहुत धू॒मस्ते॑ के॒तुर॑भवद्दि॒वि श्रि॒तः ॥ ३ ॥

असंऽमृष्टः जायसे मात्रोः शुचिः मन्द्रः कविः उत् अतिष्ठः विवस्वतः ।
घृतेन त्वा अवर्धयन् अग्ने आऽहुत धूमःऽते केतुः अभवत् दिवि श्रितः ॥ ३ ॥

अ॒ग्निर्नो॑ य॒ज्ञमुप॑ वेतु साधु॒याग्निं नरो॒ वि भ॑रन्ते गृ॒हेगृ॑हे ।
अ॒ग्निर्दू॒तो अ॑भवद्धव्य॒वाह॑नोऽ॒ग्निं वृ॑णा॒ना वृ॑णते क॒विक्र॑तुम् ॥ ४ ॥

अग्निः नः यज्ञं उप वेतु साधुऽया अग्निं नरः वि भरन्ते गृहेऽगृहे ।
अग्निः दूतः अभवत् हव्यवाहनः अग्निं वृणानाः वृणते कविऽक्रतुम् ॥ ४ ॥

तुभ्ये॒दम॑ग्ने॒ मधु॑मत्तमं॒ वच॒स्तुभ्यं॑ मनी॒षा इ॒यं अ॑स्तु॒ शं हृ॒दे ।
त्वां गिरः॒ सिन्धु॑मिवा॒वनी॑र्म॒हीरा पृ॑णन्ति॒ शव॑सा व॒र्धय॑न्ति च ॥ ५ ॥

तुभ्य इदं अग्ने मधुमत्ऽतमं वचःऽतुभ्यं मनीषा इयं अस्तु शं हृदे ।
त्वां गिरः सिन्धुंऽइव अवनीः महीः आ पृणन्ति शवसा वर्धयन्ति च ॥ ५ ॥

त्वां अ॑ग्ने॒ अङ्‌गि॒॑रसो॒ गुहा॑ हि॒तमन्व॑विन्दञ्छिश्रिया॒णं वने॑वने ।
स जा॑यसे म॒थ्यमा॑नः॒ सहो॑ म॒हत्त्वामा॑हुः॒ सह॑सस्पु॒त्रम॑ङ्‌गि्रः ॥ ६ ॥

त्वां अग्ने अङ्‌गिजरसः गुहा हितं अनु अविन्दन् शिश्रियाणं वनेऽवने ।
सः जायसे मथ्यमानः सहः महत् त्वां आहुः सहसः पुत्रं अङ्‌गि्रः ॥ ६ ॥

ऋग्वेद - मण्डल ५ सूक्त १२ ( अग्नि सूक्त )

ऋषी - सुतंभर आत्रेय : देवता - अग्नि : छंद - त्रिष्टुभ्

प्राग्नये॑ बृह॒ते य॒ज्ञिया॑य ऋ॒तस्य॒ वृष्णे॒ असु॑राय॒ मन्म॑ ।
घृ॒तं न य॒ज्ञ आ॒स्ये॒३॑सुपू॑तं॒ गिरं॑ भरे वृष॒भाय॑ प्रती॒चीम् ॥ १ ॥

प्र अग्नये बृहते यज्ञियाय ऋतस्य वृष्णे असुराय मन्म ।
घृतं न यज्ञ आस्ये सुऽपूतं गिरं भरे वृषभाय प्रतीचीम् ॥ १ ॥

ऋ॒तं चि॑कित्व ऋ॒तमिच्चि॑किद्ध्यृ॒तस्य॒ धारा॒ अनु॑ तृन्धि पू॒र्वीः ।
नाहं या॒तुं सह॑सा॒ न द्व॒येन॑ ऋ॒तं स॑पाम्यरु॒षस्य॒ वृष्णः॑ ॥ २ ॥

ऋतं चिकित्व ऋतं इत् चिकिद्धि ऋतस्य धाराः अनु तृन्धि पूर्वीः ।
न अहं यातुं सहसा न द्वयेन ऋतं सपामि अरुषस्य वृष्णः ॥ २ ॥

कया॑ नः अग्न ऋ॒तय॑न्नृ॒तेन॒ भुवो॒ नवे॑दा उ॒चथ॑स्य॒ नव्यः॑ ।
वेदा॑ मे दे॒व ऋ॑तु॒पा ऋ॑तू॒नां नाहं पतिं॑ सनि॒तुर॑स्य रा॒यः ॥ ३ ॥

कया नः अग्न ऋतयन् ऋतेन भुवः नवेदाः उचथस्य नव्यः ।
वेद मे देवः ऋतुऽपाः ऋतूनां न अहं पतिं सनितुः अस्य रायः ॥ ३ ॥

के ते॑ अग्ने रि॒पवे॒ बन्ध॑नासः॒ के पा॒यवः॑ सनिषन्त द्यु॒मन्तः॑ ।
के धा॒सिम॑ग्ने॒ अनृ॑तस्य पान्ति॒ क आस॑तो॒ वच॑सः सन्ति गो॒पाः ॥ ४ ॥

के ते अग्ने रिपवे बन्धनासः के पायवः सनिषन्त द्युऽमन्तः ।
के धासिं अग्ने अनृतस्य पान्ति क असतः वचसः सन्ति गोपाः ॥ ४ ॥

सखा॑यस्ते॒ विषु॑णा अग्न ए॒ते शि॒वासः॒ सन्तो॒ अशि॑वा अभूवन् ।
अधू॑र्षत स्व॒यं ए॒ते वचो॑भिर्ऋनजूय॒ते वृ॑जि॒नानि॑ ब्रु॒वन्तः॑ ॥ ५ ॥

सखायः ते विषुणाः अग्ने एते शिवासः सन्तः अशिवाः अभूवन् ।
अधूर्षत स्वयं एते वचःऽभिः ऋजूऽयते वृजिनानि ब्रुवन्तः ॥ ५ ॥

यस्ते॑ अग्ने॒ नम॑सा य॒ज्ञमीट्ट॑ ऽऋ॒तं स पा॑त्यरु॒षस्य॒ वृष्णः॑ ।
तस्य॒ क्षयः॑ पृ॒थुरा सा॒धुरे॑तु प्र॒सर्स्रा॑णस्य॒ नहु॑षस्य॒ शेषः॑ ॥ ६ ॥

यः ते अग्ने नमसा यज्ञं ईट्टे ऋतं सः पाति अरुषस्य वृष्णः ।
तस्य क्षयः पृथुः आ साधुः एतु प्रऽसर्स्राणस्य नहुषस्य शेषः ॥ ६ ॥

ऋग्वेद - मण्डल ५ सूक्त १३ ( अग्नि सूक्त )

ऋषी - सुतंभर आत्रेय : देवता - अग्नि : छंद - गायत्री

अर्च॑न्तस्त्वा हवाम॒हेऽर्चन्तः॒ समि॑धीमहि । अग्ने॒ अर्च॑न्त ऊ॒तये॑ ॥ १ ॥

अर्चन्तः त्वा हवामहे अर्चन्तः सं इधीमहि । अग्ने अर्चन्तआ ऊतये ॥ १ ॥

अ॒ग्ने स्तोमं॑ मनामहे सि॒ध्रम॒द्य दि॑वि॒स्पृशः॑ । दे॒वस्य॑ द्रविण॒स्यवः॑ ॥ २ ॥

अग्नेआ स्तोमं मनामहे सिध्रं अद्य दिविऽस्पृशः । देवस्य द्रविणस्यवः ॥ २ ॥

अ॒ग्निर्जु॑षत नो॒ गिरो॒ होता॒ यः मानु॑षे॒ष्वा । स य॑क्ष॒द्दैव्यं॒ जन॑म् ॥ ३ ॥

अग्निः जुषत नः गिरः होता यः मानुषेषु आ । सः यक्षत् दैव्यं जनम् ॥ ३ ॥

त्वं अ॑ग्ने स॒प्रथा॑ असि॒ जुष्टो॒ होता॒ वरे॑ण्यः । त्वया॑ य॒ज्ञं वि त॑न्वते ॥ ४ ॥

त्वं अग्ने सऽप्रथा असि जुष्टः होता वरेण्यः । त्वया यज्ञं वि तन्वते ॥ ४ ॥

त्वाम॑ग्ने वाज॒सात॑मं॒ विप्रा॑ वर्धन्ति॒ सुष्टु॑तम् । स नो॑ रास्व सु॒वीर्य॑म् ॥ ५ ॥

त्वां अग्ने वाजऽसातमं विप्राः वर्धन्ति सुऽस्तुतम् । सः नः रास्व सुऽवीर्यम् ॥ ५ ॥

अग्ने॑ ने॒मिर॒राँऽइ॑व दे॒वांस्त्वं प॑रि॒भूर॑सि । आ राध॑श्चि॒त्रमृ॑ञ्जसे ॥ ६ ॥

अग्ने नेमिः अरान्ऽइव देवान् त्वं परिऽभूः असि । आ राधः चित्रं ऋञ्जसे ॥ ६ ॥

ऋग्वेद - मण्डल ५ सूक्त १४ ( अग्नि सूक्त )

ऋषी - सुतंभर आत्रेय : देवता - अग्नि : छंद - गायत्री

अ॒ग्निं स्तोमे॑न बोधय समिधा॒नः अम॑र्त्यम् । ह॒व्या दे॒वेषु॑ नो दधत् ॥ १ ॥

अग्निं स्तोमेन बोधय संऽइधानः अमर्त्यम् । हव्या देवेषु नः दधत् ॥ १ ॥

तं अ॑ध्व॒रेष्वी॑ळते दे॒वं मर्ता॒ अम॑र्त्यम् । यजि॑ष्ठं॒ मानु॑षे॒ जने॑ ॥ २ ॥

तं अध्वरेषु ईळते देवं मर्ताः अमर्त्यम् । यजिष्ठं मानुषे जने ॥ २ ॥

तं हि शश्व॑न्त॒ ईळ॑ते स्रु॒चा दे॒वं घृ॑त॒श्चुता॑ । अ॒ग्निं ह॒व्याय॒ वोळ्ह॑वे ॥ ३ ॥

तं हि शश्वन्त ईळते स्रुचा देवं घृतऽश्चुता । अग्निं हव्याय वोळ्हवे ॥ ३ ॥

अ॒ग्निर्जा॒तः अ॑रोचत॒ घ्नन्दस्यू॒ञ्ज्योति॑षा॒ तमः॑ । अवि॑न्द॒द्गा अ॒पः स्वः ॥ ४ ॥

अग्निः जातः अरोचत घ्नन् दस्यून् ज्योतिषा तमः । अविन्दत् गा अपः स्व१रितिस्वः ॥ ४ ॥

अ॒ग्निमी॒ळेन्यं॑ क॒विं घृ॒तपृ॑ष्ठं सपर्यत । वेतु॑ मे शृ॒णव॒द्धव॑म् ॥ ५ ॥

अग्निं ईळेन्य कविं घृतऽपृष्ठं सपर्यत । वेतु मे श्रृणवत् हवम् ॥ ५ ॥

अ॒ग्निंघृ॒तेन॑ वावृधुः॒ स्तोमे॑भिर्वि॒श्वच॑र्षणिम् । स्वा॒धीभि॑र्वच॒स्युभिः॑ ॥ ६ ॥

अग्निं घृतेन ववृधुः स्तोमेभिः विश्वचर्षणिम् । सुऽआधीभिः वचस्युऽभिः ॥ ६ ॥

ऋग्वेद - मण्डल ५ सूक्त १५ ( अग्नि सूक्त )

ऋषी - वरुण आत्रेय : देवता - अग्नि : छंद - त्रिष्टुभ्

प्र वे॒धसे॑ क॒वये॒ वेद्या॑य॒ गिरं॑ भरे य॒शसे॑ पू॒र्व्याय॑ ।
घृ॒तप्र॑सत्तो॒ असु॑रः सु॒शेवो॑ रा॒यः ध॒र्ता ध॒रुणो॒ वस्वो॑ अ॒ग्निः ॥ १ ॥

प्र वेधसे कवये वेद्याय गिरं भरे यशसे पूर्व्याय ।
घृतऽप्रसत्तः असुरः सुऽशेवः रायः धर्ता धरुणः वस्वः अग्निः ॥ १ ॥

ऋ॒तेन॑ ऋ॒तं ध॒रुणं॑ धारयन्त य॒ज्ञस्य॑ शा॒के प॑र॒मे व्योमन् ।
दि॒वो धर्म॑न्ध॒रुणे॑ से॒दुषो॒ नॄञ्जा॒तैरजा॑ताँ अ॒भि ये न॑न॒क्षुः ॥ २ ॥

ऋतेन ऋतं धरुणं धारयन्त यज्ञस्य शाके परमे विऽओमन् ।
दिवः धर्मन् धरुणे सेदुषः नॄञ् जातैः अजातान् अभि ये ननक्षुः ॥ २ ॥

अं॒हो॒युव॑स्त॒न्वस्तन्वते॒ वि वयो॑ म॒हद्दु॒ष्टरं॑ पू॒र्व्याय॑ ।
स सं॒वतो॒ नव॑जातस्तुतुर्यात्सिं॒हं न क्रु॒द्धम॒भितः॒ परि॑ ष्ठुः ॥ ३ ॥

अंहःऽयुवः तन्वः तन्वते वि वयः महत् दुष्टरं पूर्व्याय ।
सः संऽवतः नवऽजातः तुतुर्यात् सिंहं न क्रुद्धं अभितः परि स्थुः ॥ ३ ॥

मा॒तेव॒ यद्‌भर॑से पप्रथा॒नो जन॑ञ्जनं॒ धाय॑से॒ चक्ष॑से च ।
वयो॑वयो जरसे॒ यद्दधा॑नः॒ परि॒ त्मना॒ विषु॑रूपो जिगासि ॥ ४ ॥

माताऽइव यत् भरसे पप्रथानः जनंऽजनं धायसे चक्षसे च ।
वयःऽवयः जरसे यत् दधानः परि त्मना विषुऽरूपः जिगासि ॥ ४ ॥

वाजो॒ नु ते॒ शव॑सस्पा॒त्वन्त॑मु॒रुं दोघं॑ ध॒रुणं॑ देव रा॒यः ।
प॒दं न ता॒युर्गुहा॒ दधा॑नो म॒हः रा॒ये चि॒तय॒न्नत्रि॑मस्पः ॥ ५ ॥

वाजः नु ते शवसः पातु अन्तं उरुं दोघं धरुणं देव रायः ।
पदं न तायुः गुहा दधानः महः राये चितयन् अत्रिं अस्परित्यस्पः ॥ ५ ॥

ऋग्वेद - मण्डल ५ सूक्त १६ ( अग्नि सूक्त )

ऋषी - पूरु आत्रेय : देवता - अग्नि : छंद - अनुष्टुभ्, पंक्ति

बृ॒हद्वयो॒ हि भा॒नवेऽ॑र्चा दे॒वाया॒ग्नये॑ ।
यं मि॒त्रं न प्रश॑स्तिभि॒र्मर्ता॑सो दधि॒रे पु॒रः ॥ १ ॥

बृहत् वयः हि भानवे अर्च देवाय अग्नये ।
यं मित्रं न प्रशस्तिऽभिः मर्तासः दधिरे पुरः ॥ १ ॥

स हि द्युभि॒र्जना॑नां॒ होता॒ दक्ष॑स्य बा॒ह्वोः ।
वि ह॒व्यम॒ग्निरा॑नु॒षग्भगो॒ न वार॑मृण्वति ॥ २ ॥

सः हि द्युऽभिः जनानां होता दक्षस्य बाह्वोः ।
वि हव्यं अग्निः आनुषक् भगः न वारं ऋण्वति ॥ २ ॥

अ॒स्य स्तोमे॑ म॒घोनः॑ स॒ख्ये वृ॒द्धशो॑चिषः ।
विश्वा॒ यस्मि॑न्तुवि॒ष्वणि॒ सम॒र्ये शुष्म॑माद॒धुः ॥ ३ ॥

अस्य स्तोमे मघोनः सख्ये वृद्धऽशोचिषः ।
विश्वा यस्मिन् तुविऽस्वनि सं अर्ये शुष्मं आऽदधुः ॥ ३ ॥

अधा॒ह्यग्न एषां सु॒वीर्य॑स्य मं॒हना॑ ।
तमिद् य॒ह्वं न रोद॑सी॒ परि॒ श्रवो॑ बभूवतुः ॥ ४ ॥

अध हि अग्ने एषां सुऽवीर्यस्य मंहना ।
तं इत् यह्वं न रोदसीइति परि श्रवः बभूवतुः ॥ ४ ॥

नू न॒ एहि॒ वार्य॒मग्ने॑ गृणा॒न आ भ॑र ।
ये व॒यं ये च॑ सू॒रयः॑ स्व॒स्ति धाम॑हे॒ सचो॒तैधि॑ पृ॒त्सु नो॑ वृ॒धे ॥ ५ ॥

नू नः आ इहि वार्यं अग्ने गृणानः आ भर ।
ये वयं ये च सूरयः स्वस्ति धामहे सचा उतैधि पृत्सु नः वृधे ॥ ५ ॥

ऋग्वेद - मण्डल ५ सूक्त १७ ( अग्नि सूक्त )

ऋषी - पूरु आत्रेय : देवता - अग्नि : छंद - अनुष्टुभ्, पंक्ति

आ य॒ज्ञैर्दे॑व॒ मर्त्य॑ इ॒त्था तव्यां॑समू॒तये॑ ।
अ॒ग्निं कृ॒ते स्व॑ध्व॒रे पू॒रुरी॑ळी॒ताव॑से ॥ १ ॥

आ यज्ञैः देव मर्त्यः इत्था तव्यांसं ऊतये ।
अग्निं कृते सुऽअध्वरे पूरुः ईळीत अवसे ॥ १ ॥

अस्य॒ हि स्वय॑शस्तरः आ॒सा वि॑धर्म॒न्मन्य॑से ।
तं नाकं॑ चि॒त्रशो॑चिषं म॒न्द्रं प॒रः म॑नी॒षया॑ ॥ २ ॥

अस्य हि स्वयशःऽतर आसा विऽधर्मन् मन्यसे ।
तं नाकं चित्रऽशोचिषं मन्द्रं परः मनीषया ॥ २ ॥

अ॒स्य वासा उ॑ अ॒र्चिषा॒ य आयु॑क्त तु॒जा गि॒रा ।
दि॒वो न यस्य॒ रेत॑सा बृ॒हच्छोच॑न्त्य॒र्चयः॑ ॥ ३ ॥

अस्य वै असौ ऊं इति अर्चिषा यः अयुक्त तुजा गिरा ।
दिवः न यस्य रेतसा बृहत् शोचन्ति अर्चयः ॥ ३ ॥

अ॒स्य क्रत्वा॒ विचे॑तसो द॒स्मस्य॒ वसु॒ रथ॒ आ ।
अधा॒ विश्वा॑सु॒ हव्यो॑ऽ॒ग्निर्वि॒क्षु प्र श॑स्यते ॥ ४ ॥

अस्य क्रत्वा विऽचेतसः दस्मस्य वसु रथे आ ।
अध विश्वासु हव्यः अग्निः विक्षु प्र शस्यते ॥ ४ ॥

नू न॒ इद्धि वार्य॑मा॒सा स॑चन्त सू॒रयः॑ ।
ऊर्जो॑ नपाद॒भिष्ट॑ये पा॒हि श॒ग्धि स्व॒स्तय॑ उ॒तैधि॑ पृ॒त्सुनो॑ वृ॒धे ॥ ५ ॥

नू नः इत् धि वार्यं आसा सचन्त सूरयः ।
ऊर्जः नपात् अभिष्टये पाहि शग्धि स्वस्तये उतैधि पृत्सु नः वृधे ॥ ५ ॥

ऋग्वेद - मण्डल ५ सूक्त १८ ( अग्नि सूक्त )

ऋषी - मुक्तवाहस् द्वित आत्रेय : देवता - अग्नि : छंद - अनुष्टुभ्, पंक्ति

प्रा॒तर॒ग्निः पु॑रुप्रि॒यो वि॒शः स्त॑वे॒ताति॑थिः ।
विश्वा॑नि॒ यः अम॑र्त्यो ह॒व्या मर्ते॑षु॒ रण्य॑ति ॥ १ ॥

प्रातः अग्निः पुरुऽप्रियः विशः स्तवेत अतिथिः ।
विश्वानि यः अमर्त्यः हव्या मर्तेषु रण्यति ॥ १ ॥

द्वि॒ताय॑ मृ॒क्तवा॑हसे॒ स्वस्य॒ दक्ष॑स्य मं॒हना॑ ।
इन्दुं॒ स ध॑त्त आनु॒षक्स्तो॒ता चि॑त्ते अमर्त्य ॥ २ ॥

द्विताय मृक्तऽवाहसे स्वस्य दक्षस्य मंहना ।
इंदुं सः धत्ते आनुषक् स्तोता चित् ते अमर्त्य ॥ २ ॥

तं वो॑ दी॒र्घायु॑शोचिषं गि॒रा हु॑वे म॒घोना॑म् ।
अरि॑ष्टो॒ येषां॒ रथो॒ व्यश्वदाव॒न्नीय॑ते ॥ ३ ॥

तं वः दीर्घायुऽशोचिषं गिरा हुवे मघोनाम् ।
अरिष्टः येषां रथः वि अश्वऽदावन् ईयते ॥ ३ ॥

चि॒त्रा वा॒ येषु॒ दीधि॑तिरा॒सन्नु॒क्था पान्ति॒ ये ।
स्ती॒र्णं ब॒र्हिः स्वर्णरे॒ श्रवां॑सि दधिरे॒ परि॑ ॥ ४ ॥

चित्रा वा येषु दीधितिः आसन् उक्था पान्ति ये ।
स्तीर्णं बर्हिः स्वःऽनरे श्रवांसि दधिरे परि ॥ ४ ॥

ये मे॑ पञ्च॒शतं॑ द॒दुरश्वा॑नां स॒धस्तु॑ति ।
द्यु॒मद॑ग्ने॒ महि॒ श्रवो॑ बृ॒हत्कृ॑धि म॒घोनां॑ नृ॒वद॑मृत नृ॒णाम् ॥ ५ ॥

ये मे पञ्चाशतं ददुः अश्वानां सधऽस्तुति ।
द्युऽमत् अग्ने महि श्रवः बृहत् कृधि मघोनां नृऽवत् अमृत नृणाम् ॥ ५ ॥

ऋग्वेद - मण्डल ५ सूक्त १९ ( अग्नि सूक्त )

ऋषी - वत्रि आत्रेय : देवता - अग्नि : छंद - गायत्री, अनुष्टुभ्, विराज्

अ॒भ्यव॒स्थाः प्र जा॑यन्ते॒ प्र व॒व्रेर्व॒व्रिश्चि॑केत ।
उ॒पस्थे॑ मा॒तुर्वि च॑ष्टे ॥ १ ॥

अभि अवऽस्थाः प्र जायन्त प्र वव्रेः वव्रिः चिकेत ।
उपऽस्थे मातुः वि चष्टे ॥ १ ॥

जु॒हु॒रे वि चि॒तय॒न्तोऽनिमिषं नृ॒म्णं पा॑न्ति ।
आ दृ॒ळ्हां पुरं॑ विविशुः ॥ २ ॥

जुहुरे वि चितयन्तः अनिऽमिषं नृम्णं पान्ति ।
आ दृळ्हां पुरं विविशुः ॥ २ ॥

आ श्वै॑त्रे॒यस्य॑ ज॒न्तवो॑ द्यु॒मद्व॑र्धन्त कृ॒ष्टयः॑ ।
नि॒ष्कग्री॑वो बृ॒हदु॑क्थ ए॒ना मध्वा॒ न वा॑ज॒युः ॥ ३ ॥

आ श्वैत्रेयस्य जन्तवः द्युऽमत् वर्धन्त कृष्टयः ।
निष्कऽग्रीवः बृहत्ऽउक्थः एना मध्वा न वाजऽयुः ॥ ३ ॥

प्रि॒यं दु॒ग्धं न काम्य॒मजा॑मि जा॒म्योः सचा॑ ।
घ॒र्मो न वाज॑जठ॒रोऽ॑दब्धः॒ शश्व॑तो॒ दभः॑ ॥ ४ ॥

प्रियं दुग्धं न काम्यं अजामि जाम्योः सचा ।
घर्मः न वाजऽजठरः अदब्धः शश्वतः दभः ॥ ४ ॥

क्रीळ॑न्नो रश्म॒ आ भु॑वः॒ सं भस्म॑ना वा॒युना॒ वेवि॑दानः ।
ता अ॑स्य सन्धृ॒षजो॒न ति॒ग्माः सुसं॑शिता व॒क्ष्यो वक्षणे॒स्थाः ॥ ५ ॥

क्रीळन् नः रश्मे आ भुवः सं भस्मना वायुना वेविदानः ।
ताः अस्य सन् धृषजः न तिग्माः सुऽसंशिताः वक्ष्यः वक्षणेऽस्थाः ॥ ५ ॥

ऋग्वेद - मण्डल ५ सूक्त २० ( अग्नि सूक्त )

ऋषी - प्रयस्वन्त आत्रेय : देवता - अग्नि : छंद - अनुष्टुभ्

यम॑ग्ने वाजसातम॒ त्वं चि॒न्मन्य॑से र॒यिम् ।
तं नो॑ गी॒र्भिः श्र॒वाय्यं॑ देव॒त्रा प॑नया॒ युज॑म् ॥ १ ॥

यं अग्ने वाजऽसातम त्वं चित् मन्यसे रयिम् ।
तं नः गीःऽभिः श्रवाय्यं देवऽत्रा पनय युजम् ॥ १ ॥

ये अ॑ग्ने॒ नेरय॑न्ति ते वृ॒द्धा उ॒ग्रस्य॒ शव॑सः ।
अप॒ द्वेषो॒ अप॒ ह्वरो॑ऽ॒न्यव्र॑तस्य सश्चिरे ॥ २ ॥

ये अग्ने न ईरयन्ति ते वृद्धाः उग्रस्य शवसः ।
अप द्वेषः अप ह्वरः अन्यऽव्रतस्य सश्चिरे ॥ २ ॥

होता॑रं त्वा वृणीम॒हेऽ॑ग्ने॒ दक्ष॑स्य॒ साध॑नम् ।
य॒ज्ञेषु॑ पू॒र्व्यं गि॒रा प्रय॑स्वन्तो हवामहे ॥ ३ ॥

होतारं त्वा वृणीमहे अग्ने दक्षस्य साधनम् ।
यज्ञेषु पूर्व्यं गिरा प्रयस्वन्तः हवामहे ॥ ३ ॥

इ॒त्था यथा॑ त ऊ॒तये॒ सह॑सावन्दि॒वेदि॑वे ।
रा॒य ऋ॒ताय॑ सुक्रतो॒ गोभिः॑ ष्याम सध॒मादो॑ वी॒रैः स्या॑म सध॒मादः॑ ॥ ४ ॥

इत्था यथा त ऊतये सहसाऽवन् दिवेऽदिवे ।
राय ऋताय सुक्रतोइतिसुऽक्रतो गोभिः स्याम सधऽमादः वीरैः स्याम सधमादः ॥ ४ ॥

ॐ तत् सत्

GO TOP