|
॥ विष्णुपुराणम् ॥ पञ्चमः अंशः ॥ एकादशोऽध्यायः ॥
श्रीपराशर उवाच
मखे प्रतिहते शक्रो मैत्रेयातिरुषान्वितः । संवर्तकं नाम गणं तोयदानामथाब्रत्रीत् ॥ १ ॥ भोभो मेधा निशम्यैतद्वचनं गदतो मम । आज्ञानन्तरमेवाशु क्रियतामविचारितम् ॥ २ ॥ नन्दगोपः सुदुर्बुद्धिर्गोपैरन्यैः सहायवान् । कृष्णाश्रयं बलाध्मातो मखभङ्गमचीकरत् ॥ ३ ॥ आजीवो याः परस्तेषां गावस्तस्य च कारणम् । तागावो वृष्टिपातेन पीड्यन्तां वचनान्मम ॥ ४ ॥ अहम् अप्यद्रिशृङ्गाभं तुङ्गमारुह्य वारणम् । साहाय्यं वः करिष्यामि वाय्वम्बूत्सर्गयोजितम् ॥ ५ ॥ श्रीपराशर उवाच इत्याज्ञप्तास्ततस्तेन मुमुचुस्ते बलाहकाः । वातवर्षं महाभीममभावाय गवां द्विज ॥ ६ ॥ ततः क्षणेन पृथिवी ककुभोऽम्बरमेव च । एकं धारामहासारपूरेणनाभवन्मुने ॥ ७ ॥ विद्युल्लताकशाघातत्रस्तैरिव घनैर्घनम् । नादापूरितदिक्चक्रैर्धारासारमपात्यत ॥ ८ ॥ अन्धकारीकृते लोके वर्षद्भिरनिशं घनैः । अधश्चोर्ध्वं च तिर्यक् च जगदाप्यमिवाभवत् ॥ ९ ॥ गावस्तु तेन पतता वर्षवातेन वेगिना । धूताः प्राणाञ्जहुः सन्नत्रिकसक्थिशिरोधराः ॥ १० ॥ क्रोडेन वत्सानाक्रम्य तस्थुरन्या महामुने । गावो विवत्साश्च कृता वारिपूरेण चापराः ॥ ११ ॥ वत्साश्च दीनवदना वातकम्पितकन्धराः । त्राहित्राहीत्यल्पशब्दाः कृष्णमूचुरिवातुराः ॥ १२ ॥ ततस्तद्गोकुलं सर्वं गोगोपीगोपसंकुलम् । अतीवार्तं हरिर्दष्ट्वा मैत्रेयाचिन्तयत्तदा ॥ १३ ॥ एतत्कृतं महेन्द्रेण मखभङ्गविरोधिना । तदेतदखिलं गोष्ठं त्रातव्यमधुना मया ॥ १४ ॥ इममद्रिमहं धैर्यादुत्पाट्योरुशिखाघनम् । धारयिष्यामि गोष्ठस्य पृथुच्छत्रमिवोपरि ॥ १५ ॥ श्रीपराशर उवाच इति कृत्वा मतिं कृष्णो गोवर्धनमहीधरम् । उत्पाट्यैककरेणेव धारयामास लीलया ॥ १६ ॥ गोपांश्चह हसञ्छौरिः समुत्पाटितभूधरः । विशध्वमत्र त्वरिताः कृतं वर्षनिवारणम् ॥ १७ ॥ सुनिवातेषु देशेषु यथा जोषमिहास्यताम् । प्रविश्यतां न भेतव्यं गिरीपाताच्च निर्भयैः ॥ १८ ॥ इत्युक्तास्तेन ते गोपा विविशुर्गोधनैः सह । शकटारोपितैर्भाण्डैर्गोप्यश्चासारपीडिताः ॥ १९ ॥ कृष्णोपि तं दधारैव शैलमत्यन्तनिश्चलम् । व्रजौकवासिभिर्हर्षविस्मिताक्षैर्निरीक्षितः ॥ २० ॥ गोपगोपीजनैर्हृष्टैः प्रीतिविस्तारितेक्षणैः । संस्तूयमानचरितः कृष्णः शैलमधारयत् ॥ २१ ॥ सप्तरात्रं महामेधा ववर्षुर्नन्दगोकुले । इन्द्रेण चोदिता विप्र गोपानां नाशकारिणा ॥ २२ ॥ ततो धृते महाशैले परित्राते च गोकुले । मिथ्याप्रतिज्ञो बलभिद्वारयामास तान्घनान् ॥ २३ ॥ व्यभ्रे नभसि देवेन्द्रे वितथात्मवचस्यथ । निष्क्रम्य गोकुलं हृष्टं स्वस्थानं पुनरागमत् ॥ २४ ॥ मुमोच कृष्णोपि तदा गोवर्धनमहाचलम् । स्वस्थाने विस्मितमुखैर्दृष्टस्तैस्तु व्रजौकसैः ॥ २५ ॥ इति श्रीविष्णुमहापुराणे पञ्चमेंऽशे एकादशोऽध्यायः (११) |