|
॥ विष्णुपुराणम् ॥ तृतीयः अंशः ॥ षोडशोऽध्यायः ॥
और्व उवाच
हविष्यमत्स्यमासैस्तु शशस्य नकुलस्य च । सोकरच्छाकलैणेयरौरवैर्गवयेन च ॥ १ ॥ औरभ्रगव्यैश्च तथा मासवृद्ध्या पितामहाः । प्रयान्ति तृप्तिं मांसैस्तु नित्यं वार्ध्रीणसामिषैः ॥ २ ॥ खड्गमांसमतीवात्र कालशाकं तथा मधु । शस्तानि कर्मण्यत्यन्ततृप्तिदानि नरेश्वर ॥ ३ ॥ गयामुपेत्य यः श्राद्धं करोति पृथिवीपते । सफलं तस्य तज्जन्म जायते पितृतुष्टिदम् ॥ ४ ॥ प्रशान्तिकाःसमीवाराः श्यामाका द्विविधास्तथा । वन्यौषधीप्रधानास्तु श्राद्धार्हाः पुरुषर्षभ ॥ ५ ॥ यवाः प्रियङ्गवो मुद्गा गोधूमा व्रीहयस्तिलाः । निष्पावाः कोविदाराश्च सर्षपाश्चात्र शोभनाः ॥ ६ ॥ अकृताग्रयणं यच्च धान्यजातं नरेश्वर । राजमाषानणूंश्चैव मसूरांश्च विसर्जयेत् ॥ ७ ॥ अलाबुं गृञ्जनं चैव पलाण्डुं पिण्डमूलकम् । गान्धारककरंबादिलवाणान्यौषराणि च ॥ ८ ॥ आरक्ताश्चैव निर्यासाः प्रत्यक्षलवणानि च । वर्ज्यान्येतानि वै श्राद्धे यच्च वाचा न शस्यते ॥ ९ ॥ नक्ताहृतमनुच्छिन्नं तृप्यते न च यत्र गौः । दुर्घधिफेनिलं चाम्बु श्राद्धयोग्यं न पार्थिव ॥ १० ॥ क्षिरमेकशफानां यदौष्ट्रमाविकमेव च । मार्गं च माहिषं चैव वर्जयेच्छ्राद्धकर्मणि ॥ ११ ॥ षण्ढापविद्धचण्डालपापिपाषण्डरोगिभिः । कृकवाकुश्वननग्नैश्च वानरग्रामसूकरैः ॥ १२ ॥ उदक्यासूतिकाशौचिमृतहारैश्च वीक्षिते । श्राद्धे सुरा न पितरो भुञ्जते पुरुषर्षभ ॥ १३ ॥ तस्मात्परीश्रिते कुर्याच्छ्राद्धं श्रद्धासमन्वितः । उर्व्यां च तिलविक्षेपाद्यातुधानान्निवारयेत् ॥ १४ ॥ नखादिना चोपपन्नं केशकीटादिभिर्नृप । न चैवाभिषवैर्मिश्रमन्नं पर्युषितं तथा ॥ १५ ॥ श्रद्धासमन्वितैर्दत्तं पितृभ्यो नामगोत्रतः । यदाहारास्तु ते जातास्तदाहारत्वमेति तत् ॥ १६ ॥ श्रूयते चापि पितृर्भिगीता गाथा महीपते । इक्ष्वाकोर्मनुपुत्रस्य कलापोपवने पुरा ॥ १७ ॥ अपि नस्ते भविष्यन्ति कुले सन्मार्गशीलिनः । गयामुपेत्य ये पिण्डान्दास्यन्त्यस्माकमादरात् ॥ १८ ॥ अपि नः स कुले जायाद्यो नो दद्यात्त्रयोदशीम् । पायसं मधुसर्पिर्भ्यां वर्षासु च मघासु च ॥ १९ ॥ गौरीं वाप्युद्वहेत्कन्यां नीलं वा वृषमुत्सृजेत् । यजेत वाश्वमेधेन विधिवद्दक्षिणावता ॥ २० ॥ इति श्रीविष्णुमहापुराणे तृतीयांशे षोडशोऽध्यायः (१६) |