• मुखपृष्ठ
• षड्‍दर्शने
  • ब्रह्मसूत्रे
    • प्रस्तावना
    • मराठी अनुवाद
  • न्यायशास्त्र
  • वैशेषिक
  • सांख्यशास्त्र
  • योगशास्त्र
  • पूर्वमीमांसा
• आपले वेद
  • प्रस्तावना
  • ऋग्वेद
  • कृष्ण यजुर्वेद
  • शुक्ल यजुर्वेद
  • सामवेद
  • अथर्ववेद
• आपली उपनिषदे
  • प्रस्तावना
  • दशोपनिषदे
  • वैष्णव उपनिषदे
  • शैव उपनिषदे
  • शाक्त उपनिषदे
  • सामान्य उपनिषदे
  • संन्यास उपनिषदे
  • योगोपनिषदे
• आपली पुराणे
  • श्रीमद्‌भागवतपुराण
  • श्रीगर्गसंहिता
  • विष्णुपुराण
  • देविपुराण
  • अग्निपुराण
  • ब्रह्मवैवर्तपुराण
  • शिवमहापुराण
  • हरिवंशपुराण
• रामायण
• आपले संत
  • श्रीज्ञानेश्वर
    • श्रीज्ञानेश्वरी
    • अमृतानुभव
    • चांगदेवपासष्टी
    • सार्थ हरिपाठ
    • श्रीज्ञानेश्वर चरित्र
  • श्रीरामदासस्वामी
    • श्रीदासबोध
    • भीमरूपी स्तोत्रे
    • करुणा स्तोत्रे
    • बारा ओव्याशते
    • आत्माराम
    • आत्माराम-विवरण
    • मनाचे श्लोक
    • मनाचे श्लोक - विवरण
    • अभंग मनोबोध
  • श्रीमुकुंद महाराज
  • श्रीएकनाथ महाराज
    चतु:श्र्लोकी भागवत

    • श्रीएकनाथी भागवत
    • भावार्थ रामायण
    • एकनाथ गाथा
    • चतु:श्लोकी भागवत
    • शुष्काष्टक
    • आनंद लहरी
    • हस्तमालक
    • स्वात्मसुख
    • हरिपाठ
  • नामदेव महाराज
  • श्रीतुकाराम महाराज
  • श्रीहंसराजस्वामी
    • आगमसार
    • लघुवाक्यवृत्ति
    • सदाचार
    • वेदेश्वरी
  • श्रीधरस्वामी(नाझरे)
    • पांडवप्रताप
    • रामविजय
    • हरिविजय
    • शिवलीलामृत
  • कृष्णदयार्णव
  • श्रीमत् शंकराचार्य
    • अद्वैतानुभुति
    • दशश्लोकी
      
      
    • योगतारावली
    • सौंदर्यलहरी
    • वाक्यसुधा
    • विवेकचूडामणि
• श्रीब्रह्मचैतन्य
• स्तोत्राणि
  • प्रस्तावना
  • श्रीविष्णुसहस्रनाम
  • श्रीगणेश
  • श्रीराम
  • श्रीकृष्ण
  • श्रीशिव
  • श्रीगायत्री
  • श्रीललितात्रिपुरसुंदरी
  • श्रीलक्ष्मी
  • श्रीसरस्वती
  • श्रीदुर्गा
• सूक्तानि
  • प्रस्तावना
  • पुरुषसूक्तम्
  • श्रीसूक्तम्
  • नारायणसूक्तम्
  • विष्णुसूक्तम्
  • अग्निसूक्तम्
  • नासदीयसूक्तम्
  • नवग्रहसूक्तम्
  • नक्षत्रसूक्तम्
  • हिरण्यगर्भसूक्तम्
  • देवीसूक्तम्
  • दुर्गासूक्तम्
  • सरस्वतीसूक्तम्
  • मेधासूक्तम्
  • भूसूक्तम्
• संकीर्ण ग्रंथ
  • विविधा गीता
    • प्रस्तावना
    • भगवद्‍गीता गीता
    • आदिमाया गीता
    • अवधूत गीता
    • अष्टावक्र गीता
    • ईश्वर गीता
    • उद्धव गीता
    • गणेश गीता
    • देविगीता
    • रामगीता
    • शिवगीता
  • रुद्रार्थ
  • सनत्सुजातीय
  • पंचदशी
    • प्रस्तावना
    • १-तत्त्वविवेकः
    • २-भूतविवेकः
    • ३-पञ्चकोषविवेकः
    • ४-द्वैतविवेकः
    • ५-महावाक्यविवेकः
    • ६-चित्रदीपः
    • ७-तृप्तिदीपः
    • ८-कूटस्थ दीपः
    • ९-ध्यानदीपः
    • १०-नाटक दीपः
    • ११-ब्रह्मानन्दे योगानन्दः
    • १२-ब्रह्मानन्दे आत्मानन्दः
    • १३-ब्रह्मानन्दे अद्वैतानन्दः
    • १४-ब्रह्मानन्दे विद्यानन्दः
    • १५-ब्रह्मानन्दे विषयानन्दः
  • नारद भक्तिसूत्रे
  • शांडिल्य भक्तिसूत्रे
  • विवेकचूडामणि
• शब्दशोध
• संपर्क

ऋग्वेद - मण्डल ४ - सूक्त २१ ते ३०

ऋग्वेद - मण्डल ४ सूक्त २१ ( इंद्र सूक्त )

ऋषी - वामदेवः : देवता - इंद्रः : छंद - त्रिष्टुप्

आ या॒त्विन्द्रोऽ॑वस॒ उप॑ न इ॒ह स्तु॒तः स॑ध॒माद॑स्तु॒ शूरः॑ ।
वा॒वृ॒धा॒नस्तवि॑षी॒र्यस्य॑ पू॒र्वीर्द्यौर्न क्ष॒त्रम॒भिभू॑ति॒ पुष्या॑त् ॥ १ ॥

आ यातु इंद्रः अवस उप नः इह स्तुतः साधऽमात् अस्तु शूरः ।
ववृधानः तविषीः यस्य पूर्वीः द्यौः न क्षत्रं अभिऽभूति पुष्यात् ॥ १ ॥

तस्येदि॒ह स्त॑वथ॒ वृष्ण्या॑नि तुविद्यु॒म्नस्य॑ तुवि॒राध॑सो॒ नॄन् ।
यस्य॒ क्रतु॑र्विद॒थ्यो३॑न स॒म्राट् सा॒ह्वाँ तरु॑त्रो अ॒भ्यस्ति॑ कृ॒ष्टीः ॥ २ ॥

तस्य इत् इह स्तवथ वृष्ण्यानि तुविऽद्युम्नस्य तुविऽराधसः नॄन् ।
यस्य क्रतुः विदथ्यः न संऽराट् साह्वान् तरुत्रः अभि अस्ति कृष्टीः ॥ २ ॥

आ या॒त्विन्द्रो॑ दि॒व आ पृ॑थि॒व्या म॒क्षू स॑मु॒द्रादु॒त वा॒ पुरी॑षात् ।
स्वर्णरा॒दव॑से नो म॒रुत्वा॑न् परा॒वतो॑ वा॒ सद॑नादृ॒तस्य॑ ॥ ३ ॥

आ यातु इंद्रः दिवः आ पृथिव्या मक्षू समुद्रात् उत वा पुरीषात् ।
स्वःऽनरात् अवसे नः मरुत्वान् पराऽवतः वा सदनात् ऋतस्य ॥ ३ ॥

स्थू॒रस्य॑ रा॒यो बृ॑ह॒तो य ईशे॒ तमु॑ ष्टवाम वि॒दथे॒ष्विन्द्र॑म् ।
यो वा॒युना॒ जय॑ति॒ गोम॑तीषु॒ प्र धृ॑ष्णु॒या नय॑ति॒ वस्यो॒ अच्छ॑ ॥ ४ ॥

स्थूरस्य रायः बृहतः यः ईशे तं ऊं इति स्तवाम विदथेषु इंद्रं ।
यः वायुना जयति गोऽमतीषु प्र धृष्णुऽया नयति वस्यः अच्छ ॥ ४ ॥

उप॒ यो नमो॒ नम॑सि स्तभा॒यन्निय॑र्ति॒ वाचं॑ ज॒नय॒न्यज॑ध्यै ।
ऋ॒ञ्ज॒सा॒नः पु॑रु॒वार॑ उ॒क्थैरेन्द्रं॑ कृण्वीत॒ सद॑नेषु॒ होता॑ ॥ ५ ॥

उप यः नमः नमसि स्तभायन् इयर्ति वाचं जनयन् यजध्यै ।
ऋंजसानः पुरुऽवार उक्थैः आ इंद्रं कृण्वीत सदनेषु होता ॥ ५ ॥

धि॒षा यदि॑ धिष॒ण्यन्तः॑ सर॒ण्यान्सद॑न्तो॒ अद्रि॑मौशि॒जस्य॒ गोहे॑ ।
आ दु॒रोषाः॑ पा॒स्त्यस्य॒ होता॒ यो नो॑ म॒हान्त्सं॒वर॑णेषु॒ वह्निः॑ ॥ ६ ॥

धिषा यदि धिषण्यंतः सरण्यान् सदंतः अद्रिं औशिजस्य गोहे ।
आ दुरोषाः पास्त्यस्य होता यः नः महान् संऽवरणेषु वह्निः ॥ ६ ॥

स॒त्रा यदीं॑ भार्व॒रस्य॒ वृष्णः॒ सिष॑क्ति॒ शुष्मः॑ स्तुव॒ते भरा॑य ।
गुहा॒ यदी॑मौशि॒जस्य॒ गोहे॒ प्र यद्धि॒ये प्राय॑से॒ मदा॑य ॥ ७ ॥

सत्रा यत् ईं भार्वरस्य वृष्णः सिषक्ति शुष्म स्तुवते भराय ।
गुहा यत् ईं औशिजस्य गोहे प्र यत् धिये प्र अयसे मदाय ॥ ७ ॥

वि यद्वरां॑सि॒ पर्व॑तस्य वृ॒ण्वे पयो॑भिर्जि॒न्वे अ॒पां जवां॑सि ।
वि॒दद्गौ॒रस्य॑ गव॒यस्य॒ गोहे॒ यदी॒ वाजा॑य सु॒ध्यो३॑वह॑न्ति ॥ ८ ॥

वि यत् वरांसि पर्वतस्य वृण्वे पयःऽभिः जिन्वे अपां जवांसि ।
विदत् गौरस्य गवयस्य गोहे यदी वाजाय सुऽध्यः वहंति ॥ ८ ॥

भ॒द्रा ते॒ हस्ता॒ सुकृ॑तो॒त पा॒णी प्र॑य॒न्तारा॑ स्तुव॒ते राध॑ इन्द्र ।
का ते॒ निष॑त्तिः॒ किमु॒ नो म॑मत्सि॒ किं नोदु॑दु हर्षसे॒ दात॒वा उ॑ ॥ ९ ॥

भद्रा ते हस्ता सुऽकृता उत पाणी इति प्रऽयंतारा स्तुवते राध इंद्र ।
का ते निऽसत्तिः किं ऊं इति नो इति ममत्सि किं न उत्ऽउत् ऊं इति हर्षसे दातवै ऊं इति ॥ ९ ॥

ए॒वा वस्व॒ इन्द्रः॑ स॒त्यः स॒म्राड्ढन्ता॑ वृ॒त्रं वरि॑वः पू॒रवे॑ कः ।
पुरु॑ष्टुत॒ क्रत्वा॑ नः शग्धि रा॒यो भ॑क्षी॒य तेऽ॑वसो॒ दैव्य॑स्य ॥ १० ॥

एव वस्वः इंद्रः सत्यः संऽराट् हंता वृत्रं वरिवः पूरवे करिति कः ।
पुरुऽस्तुत क्रत्वा नः शग्धि रायः भक्षीय ते अवसः दैव्यस्य ॥ १० ॥

नू ष्टु॒त इ॑न्द्र॒ नू गृ॑णा॒न इषं॑ जरि॒त्रे न॒द्यो३॑ न पी॑पेः ।
अका॑रि ते हरिवो॒ ब्रह्म॒ नव्यं॑ धि॒या स्या॑म र॒थ्यः सदा॒साः ॥ ११ ॥

नु स्तुतः इंद्र नु गृणानः इषं जरित्रे नद्यः न पीपेरिति पीपेः ।
अकारि ते हरिऽवः ब्रह्म नव्यं धिया स्याम रथ्यः सदाऽसाः ॥ ११ ॥

ऋग्वेद - मण्डल ४ सूक्त २२ ( संपात सूक्त )

ऋषी - वामदेवः : देवता - इंद्रः : छंद - त्रिष्टुप् 0

यन्न॒ इन्द्रो॑ जुजु॒षे यच्च॒ वष्टि॒ तन्नो॑ म॒हान्क॑रति शु॒ष्म्या चि॑त् ।
ब्रह्म॒ स्तोमं॑ म॒घवा॒ सोम॑मु॒क्था यो अश्मा॑नं॒ शव॑सा॒ बिभ्र॒देति॑ ॥ १ ॥

यत् नः इंद्रः जुजुषे यत् च वष्टि तन् नः महान् करति शुष्मि आ चित् ।
ब्रह्म स्तोमं मघऽवा सोमं उक्था यः अश्मानं शवसा बिभ्रत् एति ॥ १ ॥

वृषा॒ वृष॑न्धिं॒ चतु॑रश्रि॒मस्य॑न्नु॒ग्रो बा॒हुभ्यां॒ नृत॑मः॒ शची॑वान् ।
श्रि॒ये परु॑ष्णीमु॒षमा॑ण॒ ऊर्णां॒ यस्याः॒ पर्वा॑णि स॒ख्याय॑ वि॒व्ये ॥ २ ॥

वृषा वृषंधिं चतुःऽअश्रिं अस्यन् उग्रः बाहुऽभ्यां नृऽतमः शचीऽवान् ।
श्रिये परुष्णीं उषमाणः ऊर्णां यस्याः पर्वाणि सख्याय विव्ये ॥ २ ॥

यो दे॒वो दे॒वत॑मो॒ जाय॑मानो म॒हो वाजे॑भिर्म॒हद्भि्॑श्च॒ शुष्मैः॑ ।
दधा॑नो॒ वज्रं॑ बा॒ह्वोरु॒शन्तं॒ द्याममे॑न रेजय॒त्प्र भूम॑ ॥ ३ ॥

यः देवः देवऽतमः जायमानः महः वाजेभिः महत्ऽभिः च शुष्मैः ।
दधानः वज्रं बाह्वोः उशंतं द्यां अमेन रेजयत् प्र भूम ॥ ३ ॥

विश्वा॒ रोधां॑सि प्र॒वत॑श्च पू॒र्वीर्द्यौरृ॒ष्वाज्जनि॑मन्रेजत॒ क्षाः ।
आ मा॒तरा॒ भर॑ति शु॒ष्म्या गोर्नृ॒वत्परि॑ज्मन्नोनुवन्त॒ वाताः॑ ॥ ४ ॥

विश्वा रोधांसि प्रऽवतः च पूर्वीः द्यौः ऋष्वात् जनिमन् रेजत क्षाः ।
आ मातरा भरति शुष्मी आ गोः नृऽवत् परिऽज्मन् नोनुवंत वाताः ॥ ४ ॥

ता तू त॑ इन्द्र मह॒तो म॒हानि॒ विश्वे॒ष्वित्सव॑नेषु प्र॒वाच्या॑ ।
यच्छू॑र धृष्णो धृष॒ता द॑धृ॒ष्वानहिं॒ वज्रे॑ण॒ शव॒सावि॑वेषीः ॥ ५ ॥

ता तु त इंद्र महतः महानि विश्वेषु इत् सवनेषु प्रऽवाच्या ।
यत् शूर धृष्णो इति धृषता दधृष्वान् अहिं वज्रेण शवसा अविवेषीः ॥ ५ ॥

ता तू ते॑ स॒त्या तु॑विनृम्ण॒ विश्वा॒ प्र धे॒नवः॑ सिस्रते॒ वृष्ण॒ ऊध्नः॑ ।
अधा॑ ह॒ त्वद्वृ॑षमणो भिया॒नाः प्र सिन्ध॑वो॒ जव॑सा चक्रमन्त ॥ ६ ॥

ता तु ते सत्या तुविऽनृम्ण विश्वा प्र धेनवः सिस्रते वृष्ण ऊध्नः ।
अध ह त्वत् वृषऽमनः भियानाः प्र सिंधवः जवसा चक्रमंत ॥ ६ ॥

अत्राह॑ ते हरिव॒स् ता उ॑ दे॒वीरवो॑भिरिन्द्र स्तवन्त॒ स्वसा॑रः ।
यत् सी॒मनु॒ प्र मु॒चो ब॑द्बनधा॒ना दी॒र्घामनु॒ प्रसि॑तिं स्यन्द॒यध्यै॑ ॥ ७ ॥

अत्र अह ते हरिऽवः ता ऊं इति देवीः अवःऽभिः इंद्र स्तवंत स्वसारः ।
यत् सीं अनु प्र मुचः बद्बसधानाः दीर्घां अनु प्रऽसितिं स्यंदयध्यै ॥ ७ ॥

पि॒पी॒ळे अं॒शुर्मद्यो॒ न सिन्धु॒रा त्वा॒ शमी॑ शशमा॒नस्य॑ श॒क्तिः ।
अ॒स्म॒द्र्यक्छुशुचा॒नस्य॑ यम्या आ॒शुर्न र॒श्मिं तु॒व्योज॑सं॒ गोः ॥ ८ ॥

पिपीळे अंशुः मद्यः न सिंधुः आ त्वा शमी शशमानस्य शक्तिः ।
अस्मद्र्यक् शुशुचानस्य यम्याः आशुः न रश्मिं तुविऽओजसं गोः ॥ ८ ॥

अ॒स्मे वर्षि॑ष्ठा कृणुहि॒ ज्येष्ठा॑ नृ॒म्णानि॑ स॒त्रा स॑हुरे॒ सहां॑सि ।
अ॒स्मभ्यं॑ वृ॒त्रा सु॒हना॑नि रन्धि ज॒हि वध॑र्व॒नुषो॒ मर्त्य॑स्य ॥ ९ ॥

अस्मे इति वर्षिष्ठा कृणुहि ज्येष्ठा नृम्णानि सत्रा सहुरे सहांसि ।
अस्मभ्यं वृत्रा सुऽहनानि रंधि जहि वधः वनुषः मर्त्यस्य ॥ ९ ॥

अ॒स्माक॒मित्सु शृ॑णुहि॒ त्वमि॑न्द्रा॒स्मभ्यं॑ चि॒त्राँ उप॑ माहि॒ वाजा॑न् ।
अ॒स्मभ्यं॒ विश्वा॑ इषणः॒ पुरं॑धीर॒स्माकं॒ सु म॑घवन्बोधि गो॒दाः ॥ १० ॥

अस्माकं इत् सु शृणुहि त्वं इंद्र अस्मभ्यं चित्रान् उप माहि वाजान् ।
अस्मभ्यं विश्वा इषणः पुरंऽधीः अस्माकं सु मघऽवन् बोधि गोऽदाः ॥ १० ॥

नू ष्टु॒त इ॑न्द्र॒ नू गृ॑णा॒न इषं॑ जरि॒त्रे न॒द्यो३॑न पी॑पेः ।
अका॑रि ते हरिवो॒ ब्रह्म॒ नव्यं॑ धि॒या स्या॑म र॒थ्यः सदा॒साः ॥ ११ ॥

नु स्तुतः इंद्र नु गृणानः इषं जरित्रे नद्यः न पीपेरिति पीपेः ।
अकारि ते हरिऽवः ब्रह्म नव्यं धिया स्याम रथ्यः सदाऽसाः ॥ ११ ॥

ऋग्वेद - मण्डल ४ सूक्त २३ ( संपात ऋतुप्रशंसा सूक्त )

ऋषी - वामदेवः : देवता - इंद्रः : छंद - त्रिष्टुप् 0

क॒था म॒हाम॑वृध॒त्कस्य॒ होतु॑र्य॒ज्ञं जु॑षा॒णो अ॒भि सोम॒मूधः॑ ।
पिब॑न्नुशा॒नो जु॒षमा॑णो॒ अन्धो॑ वव॒क्ष ऋ॒ष्वः शु॑च॒ते धना॑य ॥ १ ॥

कथा महां अवृधत् कस्य होतुः यज्ञं जुषाणः अभि सोमं ऊधः ।
पिबन् उशानः जुषमाणः अंधः ववक्षे ऋष्वः शुचते धनाय ॥ १ ॥

को अ॑स्य वी॒रः स॑ध॒माद॑माप॒ समा॑नंश सुम॒तिभिः॒ को अ॑स्य ।
कद॑स्य चि॒त्रं चि॑किते॒ कदू॒ती वृ॒धे भु॑वच्छशमा॒नस्य॒ यज्योः॑ ॥ २ ॥

कः अस्य वीरः सधऽमादं आप सं आनंश सुमतिऽभिः कः अस्य ।
कत् अस्य चित्रं चिकिते कत् ऊती वृधे भुवत् शशमानस्य यज्योः ॥ २ ॥

क॒था शृ॑णोति हू॒यमा॑न॒मिन्द्रः॑ क॒था शृ॒ण्वन्नव॑सामस्य वेद ।
का अ॑स्य पू॒र्वीरुप॑मातयो ह क॒थैन॑माहुः॒ पपु॑रिं जरि॒त्रे ॥ ३ ॥

कथा शृणोति हूयमानं इंद्रः कथा शृण्वन् अवसां अस्य वेद ।
काः अस्य पूर्वीः उपऽमातयः ह कथा एनं आहुः पपुरिं जरित्रे ॥ ३ ॥

क॒था स॒बाधः॑ शशमा॒नो अ॑स्य॒ नश॑द॒भि द्रवि॑णं॒ दीध्या॑नः ।
दे॒वो भु॑व॒न्नवे॑दा म ऋ॒तानां॒ नमो॑ जगृ॒भ्वाँ अ॒भि यज्जुजो॑षत् ॥ ४ ॥

कथा सऽबाधः शशमानः अस्य नशत् अभि द्रविणं दीध्यानः ।
देवः भुवन् नवेदाऽ मे ऋतानां नमः जगृभ्वान् अभि यज् जुजोषत् ॥ ४ ॥

क॒था कद॒स्या उ॒षसो॒ व्युष्टौ दे॒वो मर्त॑स्य स॒ख्यं जु॑जोष ।
क॒था कद॑स्य स॒ख्यं सखि॑भ्यो॒ ये अ॑स्मि॒न्कामं॑ सु॒युजं॑ तत॒स्रे ॥ ५ ॥

कथा कत् अस्याः उषसः विऽउष्टौ देवः मर्तस्य सख्यं जुजोष ।
कथा कत् अस्य सख्यं सखिऽभ्यः ये अस्मिन् कामं सुऽयुजं ततस्रे ॥ ५ ॥

किमादम॑त्रं स॒ख्यं सखि॑भ्यः क॒दा नु ते॑ भ्रा॒त्रं प्र ब्र॑वाम ।
श्रि॒ये सु॒दृशो॒ वपु॑रस्य॒ सर्गाः॒ स्व१र्ण चि॒त्रत॑ममिष॒ आ गोः ॥ ६ ॥

किं आत् अमत्रं सख्यं सखिऽभ्यः कदा नु ते भ्रात्रं प्र ब्रवाम ।
श्रिये सुऽदृशः वपुः अस्य सर्गाः स्वः ण चित्रऽतमं इषे आ गोः ॥ ६ ॥

द्रुहं॒ जिघां॑सन्ध्व॒रस॑मनि॒न्द्रां तेति॑क्ते ति॒ग्मा तु॒जसे॒ अनी॑का ।
ऋ॒णा चि॒द्यत्र॑ ऋण॒या न॑ उ॒ग्रो दू॒रे अज्ञा॑ता उ॒षसो॑ बबा॒धे ॥ ७ ॥

द्रुहं जिघांसन् ध्वरसं अनिंद्रां तेतिक्ते तिग्मा तुजसे अनीका ।
ऋणा चित् यत्र ऋणऽयाः नः उग्रः दूरे अज्ञाताः उषसः बबाधे ॥ ७ ॥

ऋ॒तस्य॒ हि शु॒रुधः॒ सन्ति॑ पू॒र्वीर्‌ऋ॒तस्य॑ धी॒तिर्वृ॑जि॒नानि॑ हन्ति ।
ऋ॒तस्य॒ श्लोको॑ बधि॒रा त॑तर्द॒ कर्णा॑ बुधा॒नः शु॒चमा॑न आ॒योः ॥ ८ ॥

ऋतस्य हि शुरुधः संति पूर्वीः ऋतस्य धीतिः वृजिनानि हंति ।
ऋतस्य श्लोकः बधिरा ततर्द कर्णा बुधानः शुचमान आयोः ॥ ८ ॥

ऋ॒तस्य॑ दृ॒ळ्हा ध॒रुणा॑नि सन्ति पु॒रूणि॑ च॒न्द्रा वपु॑षे॒ वपूं॑षि ।
ऋ॒तेन॑ दी॒र्घमि॑षणन्त॒ पृक्ष॑ ऋ॒तेन॒ गाव॑ ऋ॒तमा वि॑वेशुः ॥ ९ ॥

ऋतस्य दृळ्हा धरुणानि संति पुरूणि चंद्रा वपुषे वपूंषि ।
ऋतेन दीर्घं इषणंत पृक्षः ऋतेन गाव ऋतं आ विवेशुः ॥ ९ ॥

ऋ॒तं ये॑मा॒न ऋ॒तमिद्व॑नोत्यृ॒तस्य॒ शुष्म॑स्तुर॒या उ॑ ग॒व्युः ।
ऋ॒ताय॑ पृ॒थ्वी ब॑हु॒ले ग॑भी॒रे ऋ॒ताय॑ धे॒नू प॑र॒मे दु॑हाते ॥ १० ॥

ऋतं येमान ऋतं इत् वनोति ऋतस्य शुष्मः तुरऽया ऊं इति गव्युः ।
ऋताय पृथ्वी इति बहुले गभीरे इति ऋताय धेनू इति परमे इति दुहाते इति ॥ १० ॥

नू ष्टु॒त इ॑न्द्र॒ नू गृ॑णा॒न इषं॑ जरि॒त्रे न॒द्यो३॑न पी॑पेः ।
अका॑रि ते हरिवो॒ ब्रह्म॒ नव्यं॑ धि॒या स्या॑म र॒थ्यः सदा॒साः ॥ ११ ॥

नु स्तुतः इंद्र नु गृणानः इषं जरित्रे नद्यः न पीपेरिति पीपेः ।
अकारि ते हरिऽवः ब्रह्म नव्यं धिया स्याम रथ्यः सदाऽसाः ॥ ११ ॥

ऋग्वेद - मण्डल ४ सूक्त २४ ( इंद्र सूक्त )

ऋषी - वामदेवः : देवता - इंद्रः : छंद - त्रिष्टुप् 0

का सु॑ष्टु॒तिः शव॑सः सू॒नुमिन्द्र॑मर्वाची॒नं राध॑स॒ आ व॑वर्तत् ।
द॒दिर्हि वी॒रो गृ॑ण॒ते वसू॑नि॒ स गोप॑तिर्नि॒ष्षिधां॑ नो जनासः ॥ १ ॥

का सुऽस्तुतिः शवसः सूनुं इंद्रं अर्वाचीनं राधस आ ववर्तत् ।
ददिः हि वीरः गृणते वसूनि स गोऽपतिः निःऽसिधां नः जनासः ॥ १ ॥

स वृ॑त्र॒हत्ये॒ हव्यः॒ स ईड्यः॒ स सुष्टु॑त॒ इन्द्रः॑ स॒त्यरा॑धाः ।
स याम॒न्ना म॒घवा॒ मर्त्या॑य ब्रह्मण्य॒ते सुष्व॑ये॒ वरि॑वो धात् ॥ २ ॥

स वृत्रऽहत्ये हव्यः सः ईड्यः सः सुऽस्तुतः इंद्रः सत्यराधाः ।
सः यामन् आ मघऽवा मर्त्याय ब्रह्मण्यते सुस्वये वरिवः धात् ॥ २ ॥

तमिन्नरो॒ वि ह्व॑यन्ते समी॒के रि॑रि॒क्वांस॑स्त॒न्वः कृण्वत॒ त्राम् ।
मि॒थो यत्त्या॒गमु॒भया॑सो॒ अग्म॒न्नर॑स्तो॒कस्य॒ तन॑यस्य सा॒तौ ॥ ३ ॥

तं इत् नरः वि ह्वयंते संऽईके रिरिक्वांसः तन्वः कृण्वत त्रां ।
मिथः यत् त्यागं उभयासः अग्मन् नरः तोकस्य तनयस्य सातौ ॥ ३ ॥

क्र॒तू॒यन्ति॑ क्षि॒तयो॒ योग॑ उग्राशुषा॒णासो॑ मि॒थो अर्ण॑सातौ ।
सं यद्विशोऽ॑ववृत्रन्त यु॒ध्मा आदिन्नेम॑ इन्द्रयन्ते अ॒भीके॑ ॥ ४ ॥

क्रतुऽयंति क्षितयः योगे उग्र आशुषाणासः मिथः अर्णऽसातौ ।
सं यत् विशः अववृत्रंत युध्मा आत् इत् नेम इंद्रयंते अभीके ॥ ४ ॥

आदिद्ध॒ नेम॑ इन्द्रि॒यं य॑जन्त॒ आदित्प॒क्तिः पु॑रो॒ळाशं॑ रिरिच्यात् ।
आदित्सोमो॒ वि प॑पृच्या॒दसु॑ष्वी॒नादिज्जु॑जोष वृष॒भं यज॑ध्यै ॥ ५ ॥

आत् इत् ह नेमे इंद्रियं यजंत आत् इत् पक्तिः पुरोळाशं रिरिच्यात् ।
आत् इत् सोमः वि पपृच्यात् असुस्वीन् आत् इत् जुजोष वृषभं यजध्यै ॥ ५ ॥

कृ॒णोत्य॑स्मै॒ वरि॑वो॒ य इ॒त्थेन्द्रा॑य॒ सोम॑मुश॒ते सु॒नोति॑ ।
स॒ध्री॒चीने॑न॒ मन॒सावि॑वेन॒न्तमित्सखा॑यं कृणुते स॒मत्सु॑ ॥ ६ ॥

कृणोति अस्मै वरिवः य इत्था इंद्राय सोमं उशते सुनोति ।
सध्रीचीनेन मनसा अविऽवेनन् तं इत् सखायं कृणुते समत्ऽसु ॥ ६ ॥

य इन्द्रा॑य सु॒नव॒त्सोम॑म॒द्य पचा॑त्प॒क्तीरु॒त भृ॒ज्जाति॑ धा॒नाः ।
प्रति॑ मना॒योरु॒चथा॑नि॒ हर्य॒न्तस्मि॑न्दध॒द्वृष॑णं॒ शुष्म॒मिन्द्रः॑ ॥ ७ ॥

य इंद्राय सुनवत् सोमं अद्य पचात् पक्तीः उत भृज्जाति धानाः ।
प्रति मनायोः उचथानि हर्यन् तस्मिन् दधत् वृषणं शुष्मं इंद्रः ॥ ७ ॥

य॒दा स॑म॒र्यं व्यचे॒दृघा॑वा दी॒र्घं यदा॒जिम॒भ्यख्य॑द॒र्यः ।
अचि॑क्रद॒द्वृष॑णं॒ पत्न्यिच्छा॑ दुरो॒ण आ निशि॑तं सोम॒सुद्भिः॑ ॥ ८ ॥

यदा सऽमर्यं वि अचेत् ऋघावा दीर्घं यत् आजिं अभि अख्यत् अर्यः ।
अचिक्रदत् वृषणं पत्निर अच्छ दुरोणे आ निऽशितं सोमसुत्ऽभिः ॥ ८ ॥

भूय॑सा व॒स्नम॑चर॒त्कनी॒योऽ॑विक्रीतो अकानिषं॒ पुन॒र्यन् ।
स भूय॑सा॒ कनी॑यो॒ नारि॑रेचीद्दी॒ना दक्षा॒ वि दु॑हन्ति॒ प्र वा॒णम् ॥ ९ ॥

भूयसा वस्नं अचरत् कनीयः अविऽक्रीतः अकानिषं पुनः यन् ।
सः भूयसा कनीयः न अरिरेचीत् दीनाः दक्षाः वि दुहंति प्र वाणं ॥ ९ ॥

क इ॒मं द॒शभि॒र्ममेन्द्रं॑ क्रीणाति धे॒नुभिः॑ ।
य॒दा वृ॒त्राणि॒ जङ्घ॑न॒दथै॑नं मे॒ पुन॑र्ददत् ॥ १० ॥

कः इमं दशऽभिः मम इंद्रं क्रीणाति धेनुऽभिः ।
यदा वृत्राणिः जंघनत् अथ एनं मे पुनः ददत् ॥ १० ॥

नू ष्टु॒त इ॑न्द्र॒ नू गृ॑णा॒न इषं॑ जरि॒त्रे न॒द्यो३॑न पी॑पेः ।
अका॑रि ते हरिवो॒ ब्रह्म॒ नव्यं॑ धि॒या स्या॑म र॒थ्यः सदा॒साः ॥ ११ ॥

नु स्तुतः इंद्र नु गृणानः इषं जरित्रे नद्यः न पीपेरिति पीपेः ।
अकारि ते हरिऽवः ब्रह्म नव्यं धिया स्याम रथ्यः सदाऽसाः ॥ ११ ॥

ऋग्वेद - मण्डल ४ सूक्त २५ ( इंद्र सूक्त )

ऋषी - वामदेवः : देवता - इंद्रः : छंद - त्रिष्टुप् 0

को अ॒द्य नर्यो॑ दे॒वका॑म उ॒शन्निन्द्र॑स्य स॒ख्यं जु॑जोष ।
को वा॑ म॒हेऽ॑वसे॒ पार्या॑य॒ समि॑द्धे अ॒ग्नौ सु॒तसो॑म ईट्टे ॥ १ ॥

कः अद्य नर्यः देवऽकामः उशन् इंद्रस्य सख्यं जुजोष ।
कः वा महे अवसे पार्याय संऽइद्धे अग्नौ सुतऽसोम ईट्टे ॥ १ ॥

को ना॑नाम॒ वच॑सा सो॒म्याय॑ मना॒युर्वा॑ भवति॒ वस्त॑ उ॒स्राः ।
क इन्द्र॑स्य॒ युज्यं॒ कः स॑खि॒त्वं को भ्रा॒त्रं व॑ष्टि क॒वये॒ क ऊ॒ती ॥ २ ॥

कः नानाम वचसा सोम्याय मनायुः वा भवति वस्ते उस्राः ।
कः इंद्रस्य युज्यं कः सखिऽत्वं कः भ्रात्रं वष्टि कवये कः ऊती ॥ २ ॥

को दे॒वाना॒मवो॑ अ॒द्या वृ॑णीते॒ क आ॑दि॒त्याँ अदि॑तिं॒ ज्योति॑रीट्टे ।
कस्या॒श्विना॒विन्द्रो॑ अ॒ग्निः सु॒तस्यां॒शोः पि॑बन्ति॒ मन॒सावि॑वेनम् ॥ ३ ॥

कः देवानां अवः अद्य वृणीते कः आदित्यान् अदितिं ज्योतिः ईट्टे ।
कस्य अश्विनौ इंद्रः अग्निः सुतस्य अंशोः पिबंति मनसा अविऽवेनं ॥ ३ ॥

तस्मा॑ अ॒ग्निर्भार॑तः॒ शर्म॑ यंस॒ज्ज्योक्प॑श्या॒त्सूर्य॑मु॒च्चर॑न्तम् ।
य इन्द्रा॑य सु॒नवा॒मेत्याह॒ नरे॒ नर्या॑य॒ नृत॑माय नृ॒णाम् ॥ ४ ॥

तस्मै अग्निः भारतः शर्म यंसत् ज्योक् पश्यात् सूर्यं उत्ऽचरंतं ।
यः इंद्राय सुनवाम इति आह नरे नर्याय नृऽतमाय नृणां ॥ ४ ॥

न तं जि॑नन्ति ब॒हवो॒ न द॒भ्रा उ॒र्वस्मा॒ अदि॑तिः॒ शर्म॑ यंसत् ।
प्रि॒यः सु॒कृत्प्रि॒य इन्द्रे॑ मना॒युः प्रि॒यः सु॑प्रा॒वीः प्रि॒यो अ॑स्य सो॒मी ॥ ५ ॥

न तं जिनंति बहवः न दभ्राः उरु अस्मै अदितिः शर्म यंसत् ।
प्रियः सुऽकृत् प्रियः इंद्रे मनायुः प्रियः सुप्रऽअवीः प्रियः अस्य सोमी ॥ ५ ॥

सु॒प्रा॒व्यः प्राशु॒षाळे॒ष वी॒रः सुष्वेः॑ प॒क्तिं कृ॑णुते॒ केव॒लेन्द्रः॑ ।
नासु॑ष्वेरा॒पिर्न सखा॒ न जा॒मिर्दु॑ष्प्रा॒व्योऽवह॒न्तेदवा॑चः ॥ ६ ॥

सुप्रऽअव्यः प्राशुषाट् एष वीरः सुष्वेः पक्तिं कृणुते केवला इंद्रः ।
न असुष्वेः आपिः न सखा न जामिः दुःप्रऽअव्यः अवऽहंता इत् अवाचः ॥ ६ ॥

न रे॒वता॑ प॒णिना॑ स॒ख्यमिन्द्रोऽ॑सुन्वता सुत॒पाः सं गृ॑णीते ।
आस्य॒ वेदः॑ खि॒दति॒ हन्ति॑ न॒ग्नं वि सुष्व॑ये प॒क्तये॒ केव॑लो भूत् ॥ ७ ॥

न रेवता पणिना सख्यं इंद्रः असुन्वता सुतऽपाः सं गृणीते ।
आ अस्य वेदः खिदति हंति नग्नं वि सुस्वये पक्तये केवलः भूत् ॥ ७ ॥

इन्द्रं॒ परेऽ॑वरे मध्य॒मास॒ इन्द्रं॒ यान्तोऽ॑वसितास॒ इन्द्र॑म् ।
इन्द्रं॑ क्षि॒यन्त॑ उ॒त युध्य॑माना॒ इन्द्रं॒ नरो॑ वाज॒यन्तो॑ हवन्ते ॥ ८ ॥

इंद्रं परे अवरे मध्यमासः इंद्रं यांतः अवऽसितासः इंद्रं ।
इंद्रं क्षियंतः उत युध्यमानाः इंद्रं नरः वाजऽयंतः हवंते ॥ ८ ॥

ऋग्वेद - मण्डल ४ सूक्त २६ ( परमात्मन्, वामदेव साक्षात्कार सूक्त )

ऋषी - वामदेवः : देवता - इंद्रः : छंद - त्रिष्टुप्

अ॒हं मनु॑रभवं॒ सूर्य॑श्चा॒हं क॒क्षीवाँ॒ ऋषि॑रस्मि॒ विप्रः॑ ।
अ॒हं कुत्स॑मार्जुने॒यं न्यृञ्जेऽ॒हं क॒विरु॒शना॒ पश्य॑ता मा ॥ १ ॥

अहं मनुः अभवं सूर्यः च अहं कक्षीवान् ऋषिः अस्मि विप्रः ।
अहं कुत्सं आर्जुनेयं नि ऋंजे अहं कविः उशना पश्यता मा ॥ १ ॥

अ॒हं भूमि॑मददा॒मार्या॑या॒हं वृ॒ष्टिं दा॒शुषे॒ मर्त्या॑य ।
अ॒हम॒पो अ॑नयं वावशा॒ना मम॑ दे॒वासो॒ अनु॒ केत॑मायन् ॥ २ ॥

अहं भूमिं अददां आर्याय अहं वृष्टिं दाशुषे मर्त्याय ।
अहं अपः अनयं वावशानाः मम देवासः अनु केतं आयन् ॥ २ ॥

अ॒हं पुरो॑ मन्दसा॒नो व्यै॑रं॒ नव॑ सा॒कं न॑व॒तीः शम्ब॑रस्य ।
श॒त॒त॒मं वे॒श्यं स॒र्वता॑ता॒ दिवो॑दासमतिथि॒ग्वं यदाव॑म् ॥ ३ ॥

अहं पुरः मंदसानः वि ऐरं नव साकं नवतीः शम्बरस्य ।
शतऽतमं वेश्यं सर्वताता दिवःऽदासं अतिथिऽग्वं यत् आवं ॥ ३ ॥

प्र सु ष विभ्यो॑ मरुतो॒ विर॑स्तु॒ प्र श्ये॒नः श्ये॒नेभ्य॑ आशु॒पत्वा॑ ।
अ॒च॒क्रया॒ यत्स्व॒धया॑ सुप॒र्णो ह॒व्यं भर॒न्मन॑वे दे॒वजु॑ष्टम् ॥ ४ ॥

प्र सु सः विऽभ्यः मरुतः विः अस्तु प्र श्येनः श्येनेभ्यः आशुऽपत्वा ।
अचक्रया यत् स्वधया सुपर्णः हव्यं भरन् मनवे देवऽजुष्टं ॥ ४ ॥

भर॒द्यदि॒ विरतो॒ वेवि॑जानः प॒थोरुणा॒ मनो॑जवा असर्जि ।
तूयं॑ ययौ॒ मधु॑ना सो॒म्येनो॒त श्रवो॑ विविदे श्ये॒नो अत्र॑ ॥ ५ ॥

भरत् यदि विः अतः वेविजानः पथा अरुणा मनःऽजवा असर्जि ।
तूयं ययौ मधुना सोम्येन उत श्रवः विविदे श्येनः अत्र ॥ ५ ॥

ऋ॒जी॒पी श्ये॒नो दद॑मानो अं॒शुं प॑रा॒वतः॑ शकु॒नो म॒न्द्रं मद॑म् ।
सोमं॑ भरद्दादृहा॒णो दे॒वावा॑न्दि॒वो अ॒मुष्मा॒दुत्त॑रादा॒दाय॑ ॥ ६ ॥

ऋजीपी श्येनः ददमानः अंशुं परावतः शकुनः मंद्रं मदं ।
सोमं भरत् दादृहाणः देवऽवान् दिवः अमुष्मात् उत्ऽतरात् आऽदाय ॥ ६ ॥

आ॒दाय॑ श्ये॒नो अ॑भर॒त्सोमं॑ स॒हस्रं॑ स॒वाँ अ॒युतं॑ च सा॒कम् ।
अत्रा॒ पुरं॑धिरजहा॒दरा॑ती॒र्मदे॒ सोम॑स्य मू॒रा अमू॑रः ॥ ७ ॥

आऽदाय श्येनः अभरत् सोमं सहस्रं सवान् अयुतं च साकं ।
अत्र पुरंऽधिः अजहात् अरातीः मदे सोमस्य मूराः अमूरः ॥ ७ ॥

ऋग्वेद - मण्डल ४ सूक्त २७ (श्येन सूक्त)

ऋषी - वामदेव गौतम : देवता - इंद्रः : छंद - त्रिष्टुप् 0

गर्भे॒ नु सन्नन्वे॑षामवेदम॒हं दे॒वानां॒ जनि॑मानि॒ विश्वा॑ ।
श॒तम् मा॒ पुर॒ आय॑सीररक्ष॒न्नध॑ श्ये॒नो ज॒वसा॒ निर॑दीयम् ॥ १ ॥

गर्भे नु सन् अनु एषां अवेदं अहं देवानां जनिमानि विश्वा ।
शतं मा पुर आयसीः अरक्षन् अध श्येनः जवसा निः अदीयं ॥ १ ॥

न घा॒ स मामप॒ जोषं॑ जभारा॒भीमा॑स॒ त्वक्ष॑सा वी॒र्येण ।
ई॒र्मा पुरं॑धिरजहा॒दरा॑तीरु॒त वाताँ॑ अतर॒च्छूशु॑वानः ॥ २ ॥

न घ सः मां अप जोषं जभार अभि ईं आस त्वक्षसा वीर्येण ।
ईर्मा पुरंऽधिः अजहात् अरातीः उत वातान् अतरत् शूशुवानः ॥ २ ॥

अव॒ यच्छ्ये॒नो अस्व॑नी॒दध॒ द्योर्वि यद्यदि॒ वात॑ ऊ॒हुः पुरं॑धिम् ।
सृ॒जद्यद॑स्मा॒ अव॑ ह क्षि॒पज्ज्यां कृ॒शानु॒रस्ता॒ मन॑सा भुर॒ण्यन् ॥ ३ ॥

अव यत् श्येनः अस्वनीत् अध द्योः वि यत् यदि वा अत ऊहुः पुरंऽधिं ।
सृजत् यत् अस्मै अव ह क्षिपत् ज्यां कृशानुः अस्ता मनसा भुरण्यन् ॥ ३ ॥

ऋ॒जि॒प्य ई॒मिन्द्रा॑वतो॒ न भु॒ज्युं श्ये॒नो ज॑भार बृह॒तो अधि॒ ष्णोः ।
अ॒न्तः प॑तत् पत॒त्र्यस्य प॒र्णमध॒ याम॑नि॒ प्रसि॑तस्य॒ तद्वेः ॥ ४ ॥

ऋजिप्यः ईं इंद्रऽवतः न भुज्युं श्येनः जभार बृहतः अधि स्णोः ।
अंतरिति पतत् पतत्रि अस्य पर्णं अध यामनि प्रऽसितस्य तत् वेरिति वेः ॥ ४ ॥

अध॑ श्वे॒तं क॒लशं॒ गोभि॑र॒क्तमा॑पिप्या॒नं म॒घवा॑ शु॒क्रमन्धः॑ ।
अ॒ध्व॒र्युभिः॒ प्रय॑तं॒ मध्वो॒ अग्र॒मिन्द्रो॒ मदा॑य॒ प्रति॑ ध॒त्पिब॑ध्यै॒ शूरो॒ मदा॑य॒ प्रति॑ ध॒त्पिब॑ध्यै ॥ ५ ॥

अध श्वेतं कलशं गोभिः अक्तं आऽपिप्यानं मघऽवा शुक्रं अंधः ।
अध्वर्युऽभिः प्रऽयतं मध्वः अग्रं इंद्रः मदाय प्रति धत् पिबध्यै शूरः मदाय प्रति धत् पिबध्यै ॥ ५ ॥

ऋग्वेद - मण्डल ४ सूक्त २८ (इंद्रासोम सूक्त)

ऋषी - वामदेव गौतम : देवता - इंद्रासोम : छंद - त्रिष्टुप्

त्वा यु॒जा तव॒ तत्सो॑म स॒ख्य इन्द्रो॑ अ॒पो मन॑वे स॒स्रुत॑स्कः ।
अह॒न्नहि॒मरि॑णात्स॒प्त सिन्धू॒नपा॑वृणो॒दपि॑हितेव॒ खानि॑ ॥ १ ॥

गर्भे नु सन् अनु एषां अवेदं अहं देवानां जनिमानि विश्वा ।
शतं मा पुर आयसीः अरक्षन् अध श्येनः जवसा निः अदीयं ॥ १ ॥

त्वा यु॒जा नि खि॑द॒त्सूर्य॒स्येन्द्र॑श्च॒क्रं सह॑सा स॒द्य इ॑न्दो ।
अधि॒ ष्णुना॑ बृह॒ता वर्त॑मानं म॒हो द्रु॒हो अप॑ वि॒श्वायु॑ धायि ॥ २ ॥

न घ सः मां अप जोषं जभार अभि ईं आस त्वक्षसा वीर्येण ।
ईर्मा पुरंऽधिः अजहात् अरातीः उत वातान् अतरत् शूशुवानः ॥ २ ॥

अह॒न्निन्द्रो॒ अद॑हद॒ग्निरि॑न्दो पु॒रा दस्यू॑न्म॒ध्यंदि॑नाद॒भीके॑ ।
दु॒र्गे दु॑रो॒णे क्रत्वा॒ न या॒तां पु॒रू स॒हस्रा॒ शर्वा॒ नि ब॑र्हीत् ॥ ३ ॥

अव यत् श्येनः अस्वनीत् अध द्योः वि यत् यदि वा अत ऊहुः पुरंऽधिं ।
सृजत् यत् अस्मै अव ह क्षिपत् ज्यां कृशानुः अस्ता मनसा भुरण्यन् ॥ ३ ॥

विश्व॑स्मात्सीमध॒माँ इ॑न्द्र॒ दस्यू॒न्विशो॒ दासी॑रकृणोरप्रश॒स्ताः ।
अबा॑धेथा॒ममृ॑णतं॒ नि शत्रू॒नवि॑न्देथा॒मप॑चितिं॒ वध॑त्रैः ॥ ४ ॥

ऋजिप्यः ईं इंद्रऽवतः न भुज्युं श्येनः जभार बृहतः अधि स्णोः ।
अंतरिति पतत् पतत्रि अस्य पर्णं अध यामनि प्रऽसितस्य तत् वेरिति वेः ॥ ४ ॥

ए॒वा स॒त्यं म॑घवाना यु॒वं तदिन्द्र॑श्च सोमो॒र्वमश्व्यं॒ गोः ।
आद॑र्दृत॒मपि॑हिता॒न्यश्ना॑ रिरि॒चथुः॒ क्षाश्चि॑त्ततृदा॒ना ॥ ५ ॥

अध श्वेतं कलशं गोभिः अक्तं आऽपिप्यानं मघऽवा शुक्रं अंधः ।
अध्वर्युऽभिः प्रऽयतं मध्वः अग्रं इंद्रः मदाय प्रति धत् पिबध्यै शूरः मदाय प्रति धत् पिबध्यै ॥ ५ ॥

ऋग्वेद - मण्डल ४ सूक्त २९ (इंद्रः सूक्त)

ऋषी - वामदेव गौतम : देवता - इंद्रः : छंद - त्रिष्टुप्

आ न॑ स्तु॒त उप॒ वाजे॑भिरू॒ती इन्द्र॑ या॒हि हरि॑भिर्मन्दसा॒नः ।
ति॒रश्चि॑द॒र्यः सव॑ना पु॒रूण्या॑ङ्गू॒ाषेभि॑र्गृणा॒नः स॒त्यरा॑धाः ॥ १ ॥

आ नः स्तुतः उप वाजेभिः ऊती इंद्र याहि हरिऽभिः मंदसानः ।
तिरः चित् अर्यः सवना पुरूणि आंगूषेभिः गृणानः सत्यऽराधाः ॥ १ ॥

आ हि ष्मा॒ याति॒ नर्य॑श्चिकि॒त्वान्हू॒यमा॑नः सो॒तृभि॒रुप॑ य॒ज्ञम् ।
स्वश्वो॒ यो अभी॑रु॒र्मन्य॑मानः सुष्वा॒णेभि॒र्मद॑ति॒ सं ह॑ वी॒रैः ॥ २ ॥

आ हि स्म याति नर्यः चिकित्वान् हूयमानः सोतृऽभिः उप यज्ञं ।
सुऽअश्वः यः अभीरुः मन्यमानः सुष्वानेभिः मदति सं ह वीरैः ॥ २ ॥

श्रा॒वयेद॑स्य॒ कर्णा॑ वाज॒यध्यै॒ जुष्टा॒मनु॒ प्र दिशं॑ मन्द॒यध्यै॑ ।
उ॒द्वा॒वृ॒षा॒णो राध॑से॒ तुवि॑ष्मा॒न्कर॑न्न॒ इन्द्रः॑ सुती॒र्थाभ॑यं च ॥ ३ ॥

श्रावय इत् अस्य कर्णा वाजयध्यै जुष्टां अनु प्र दिशं मंदयध्यै ।
उत्ऽववृषाणः राधसे तुविष्मान् करत् नः इंद्रः सुऽतीर्था अभयं च ॥ ३ ॥

अच्छा॒ यो गन्ता॒ नाध॑मानमू॒ती इ॒त्था विप्रं॒ हव॑मानं गृ॒णन्त॑म् ।
उप॒ त्मनि॒ दधा॑नो धु॒र्या३॑शून्स॒हस्रा॑णि श॒तानि॒ वज्र॑बाहुः ॥ ४ ॥

अच्छ यः गंता नाधमानं ऊती इत्था विप्रं हवमानं गृणंतं ।
उप त्मनि दधानः धुरि आशून् सहस्राणि शतानि वज्रऽबाहुः ॥ ४ ॥

त्वोता॑सो मघवन्निन्द्र॒ विप्रा॑ व॒यं ते॑ स्याम सू॒रयो॑ गृ॒णन्तः॑ ।
भे॒जा॒नासो॑ बृ॒हद्दि॑वस्य रा॒य आ॑का॒य्यस्य दा॒वने॑ पुरु॒क्षोः ॥ ५ ॥

त्वाऽऊतासः मघऽवन् इंद्र विप्राः वयं ते स्याम सूरयः गृणंतः ।
भेजानासः बृहत्ऽदिवस्य रायः आऽकाय्यस्य दावने पुरुक्षोः ॥ ५ ॥

ऋग्वेद - मण्डल ४ सूक्त ३० (उषा-इंद्र सूक्त)

ऋषी - वामदेव गौतम : देवता - उषा, इंद्रः : छंद - त्रिष्टुप्

नकि॑रिन्द्र॒ त्वदुत्त॑रो॒ न ज्यायाँ॑ अस्ति वृत्रहन् । नकि॑रे॒वा यथा॒ त्वम् ॥ १ ॥

नकिः इंद्र त्वत् उत्ऽतरः न ज्यायान् अस्ति वृत्रहन् । नकिः एवा यथा त्वं ॥ १ ॥

स॒त्रा ते॒ अनु॑ कृ॒ष्टयो॒ विश्वा॑ च॒क्रेव॑ वावृतुः । स॒त्रा म॒हाँ अ॑सि श्रु॒तः ॥ २ ॥

सत्रा ते अनु कृष्टयः विश्वा चक्राऽइव ववृतुः । सत्रा महान् असि श्रुतः ॥ २ ॥

विश्वे॑ च॒नेद॒ना त्वा॑ दे॒वास॑ इन्द्र युयुधुः । यदहा॒ नक्त॒माति॑रः ॥ ३ ॥

विश्वे चन इत् अना त्वा देवासः इंद्र युयुधुः । यत् अहा नक्तं आ अतिरः ॥ ३ ॥

यत्रो॒त बा॑धि॒तेभ्य॑श्च॒क्रं कुत्सा॑य॒ युध्य॑ते । मु॒षा॒य इ॑न्द्र॒ सूर्य॑म् ॥ ४ ॥

यत्र उत बाधितेभ्यः चक्रं कुत्साय युध्यते । मुषायः इंद्र सूर्यं ॥ ४ ॥

यत्र॑ दे॒वाँ ऋ॑घाय॒तो विश्वाँ॒ अयु॑ध्य॒ एक॒ इत् । त्वमि॑न्द्र व॒नूँरह॑न् ॥ ५ ॥

यत्र देवान् ऋघायतः विश्वान् अयुध्यः एकः इत् । त्वं इंद्र वनून् अहन् ॥ ५ ॥

यत्रो॒त मर्त्या॑य॒ कमरि॑णा इन्द्र॒ सूर्य॑म् । प्रावः॒ शची॑भि॒रेत॑शम् ॥ ६ ॥

यत्र उत मर्त्याय कं अरिणाः इंद्र सूर्यं । प्र आवः शचीभिः एतशं ॥ ६ ॥

किमादु॒तासि॑ वृत्रह॒न्मघ॑वन्मन्यु॒मत्त॑मः । अत्राह॒ दानु॒माति॑रः ॥ ७ ॥

किं आत् उत असि वृत्रऽहन् मघऽवन् मन्युमत्ऽतमः । अत्र अह दानुं आतिरः ॥ ७ ॥

ए॒तद्धेदु॒त वी॒र्य१मिन्द्र॑ च॒कर्थ॒ पौंस्य॑म् । स्त्रियं॒ यद्दु॑र्हणा॒युवं॒ वधी॑र्दुहि॒तरं॑ दि॒वः ॥ ८ ॥

एतत् घ इत् उत वीर्यं इंद्र चकर्थ पौंस्यं । स्त्रियं यत् दुःऽहनायुवं वधीः दुहितरं दिवः ॥ ८ ॥

दि॒वश्चि॑द्धा दुहि॒तरं॑ म॒हान्म॑ही॒यमा॑नाम् । उ॒षास॑मिन्द्र॒ सं पि॑णक् ॥ ९ ॥

दिवः चित् घ दुहितरं महान् महीयमानां । उषसं इंद्र सं पिणक् ॥ ९ ॥

अपो॒षा अन॑सः सर॒त्सम्पि॑ष्टा॒दह॑ बि॒भ्युषी॑ । नि यत्सीं॑ शि॒श्नथ॒द्वृषा॑ ॥ १० ॥

अप उषा अनसः सरत् संऽपिष्टात् अह बिभ्युषी । नि यत् सीं शिश्नथत् वृषा ॥ १० ॥

ए॒तद॑स्या॒ अनः॑ शये॒ सुस॑म्पिष्टं॒ विपा॒श्या । स॒सार॑ सीं परा॒वतः॑ ॥ ११ ॥

एतत् अस्या अनः शये सुऽसंपिष्टं विऽपाशि आ । ससार सीं पराऽवतः ॥ ११ ॥

उ॒त सिन्धुं॑ विबा॒ल्यं वितस्था॒नामधि॒ क्षमि॑ । परि॑ ष्ठा इन्द्र मा॒यया॑ ॥ १२ ॥

उत सिंधुं विऽबाल्यं विऽतस्थानां अधि क्षमि । परि स्थाः इंद्र मायया ॥ १२ ॥

उ॒त शुष्ण॑स्य धृष्णु॒या प्र मृ॑क्षो अ॒भि वेद॑नम् । पुरो॒ यद॑स्य सम्पि॒णक् ॥ १३ ॥

उत शुष्णस्य धृष्णुऽया प्र मृक्षः अभि वेदनं । पुरः यत् अस्य संऽपिणक् ॥ १३ ॥

उ॒त दा॒सं कौ॑लित॒रं बृ॑ह॒तः पर्व॑ता॒दधि॑ । अवा॑हन्निन्द्र॒ शम्ब॑रम् ॥ १४ ॥

उत दासं कौलिऽतरं बृहतः पर्वतात् अधि । अव अहन् इंद्र शम्बरं ॥ १४ ॥

उ॒त दा॒सस्य॑ व॒र्चिनः॑ स॒हस्रा॑णि श॒ताव॑धीः । अधि॒ पञ्च॑ प्र॒धीँरि॑व ॥ १५ ॥

उत दासस्य वर्चिनः सहस्राणि शता अवधीः । अधि पंच प्रधीन्ऽइव ॥ १५ ॥

उ॒त त्यं पु॒त्रम॒ग्रुवः॒ परा॑वृक्तं श॒तक्र॑तुः । उ॒क्थेष्विन्द्र॒ आभ॑जत् ॥ १६ ॥

उत त्यं पुत्रं अग्रुवः पराऽवृक्तं शतऽक्रतुः । उक्थेषु इंद्र आ अभजत् ॥ १६ ॥

उ॒त त्या तु॒र्वशा॒यदू॑ अस्ना॒तारा॒ शची॒पतिः॑ । इन्द्रो॑ वि॒द्वाँ अ॑पारयत् ॥ १७ ॥

उत त्या तुर्वशायदू इति अस्नातारा शचीऽपतिः । इंद्रः विद्वान् अपारयत् ॥ १७ ॥

उ॒त त्या स॒द्य आर्या॑ स॒रयो॑रिन्द्र पा॒रतः॑ । अर्णा॑चि॒त्रर॑थावधीः ॥ १८ ॥

उत त्या सद्यऽ आर्या सरयोः इंद्र पारतः । अर्णा चित्ररथा अवधीः ॥ १८ ॥

अनु॒ द्वा ज॑हि॒ता न॑योऽ॒न्धं श्रो॒णं च॑ वृत्रहन् । न तत्ते॑ सु॒म्नमष्ट॑वे ॥ १९ ॥

अनु द्वा जहिता नयः अंधं श्रोणं च वृत्रऽहन् । न तत् ते सुम्नं अष्टवे ॥ १९ ॥

श॒तम॑श्म॒न्मयी॑नां पु॒रामिन्द्रो॒ व्यास्यत् । दिवो॑दासाय दा॒शुषे॑ ॥ २० ॥

शतं अश्मन्ऽमयीनां पुरां इंद्रः वि आस्यत् । दिवःऽदासाय दाशुषे ॥ २० ॥

अस्वा॑पयद्द॒भीत॑ये स॒हस्रा॑ त्रिं॒शतं॒ हथैः॑ । दा॒साना॒मिन्द्रो॑ मा॒यया॑ ॥ २१ ॥

अस्वापयत् दभीतये सहस्रा त्रिंशतं हथैः । दासानां इंद्रः मायया ॥ २१ ॥

स घेदु॒तासि॑ वृत्रहन्समा॒न इ॑न्द्र॒ गोप॑तिः । यस्ता विश्वा॑नि चिच्यु॒षे ॥ २२ ॥

स घ इत् उत असि वृत्रऽहन् समानः इंद्र गोऽपतिः । यः ता विश्वानि चिच्युषे ॥ २२ ॥

उ॒त नू॒नं यदि॑न्द्रि॒यं क॑रि॒ष्या इ॑न्द्र॒ पौंस्य॑म् । अ॒द्या नकि॒ष्टदा मि॑नत् ॥ २३ ॥

उत नूनं यत् इंद्रियं करिष्याः इंद्र पौंस्यं । अद्या नकिः तत् आ मिनत् ॥ २३ ॥

वा॒मंवा॑मं त आदुरे दे॒वो द॑दात्वर्य॒मा । वा॒मं पू॒षा वा॒मं भगो॑ वा॒मं दे॒वः करू॑ळती ॥ २४ ॥

वामंऽवामं त आऽदुरे देवः ददातु अर्यमा । वामं पूषा वामं भगः वामं देवः करूळती ॥ २४ ॥

ॐ तत् सत्

GO TOP