ब्रह्मवैवर्तपुराणम्
तृतीयं गणपतिखण्डम् - चतुर्दशोऽध्यायः
कार्तिकेयजन्मकथनम् -
नारायण उवाच
देवास्तस्यां सभायां ते सर्वे संहृष्टमानसाः ।
गन्धर्वा मुनयः शैलाः पश्यन्तः सुऽमहोत्सवम् ॥ १ ॥
एतस्मिन्नन्तरे दुर्गा स्मेराननसरोरुहा ।
उवाच विष्णुं प्रणता देवेशं तत्र संसदि ॥ २ ॥
पार्वत्युवाच
त्वं पाता सर्वजगतां नाथ नाहं जगद्बहिः ।
कथं मत्स्वामिनो वीर्यममोघं रक्षितं प्रभो ॥ ३ ॥
रतिभङ्गे कृते देवैर्ब्रह्मणा प्रेरितैस्त्वया ।
भूमौ निपतितं वीर्यं केन देवेन वै हृतम् ॥ ४ ॥
सर्वे देवास्त्वत्पुरतस्तदन्विष्यन्तु सादरम् ।
अराजकं कथं युक्तं तिष्ठति त्वयि राजनि ॥ ५ ॥
पार्वतीवचनं श्रुत्वा प्रहस्य जगदीश्वरः ।
उवाच देववर्गे च मुनिवर्गे च तिष्ठति ॥ ६ ॥
विष्णुरुवाच
देवाः शृणुत मद्वाक्यं पार्वतीवचनं श्रुतम् ।
शिवस्यामोघवीर्यं यत्तत्पुरा केन निर्हृतम् ॥ ७ ॥
सभामानयत क्षिप्रं न चेद्दण्डमिहार्हथ ।
स किं राजा न शास्ता यः प्रजाबाध्यश्च पाक्षिकः ॥ ८ ॥
विष्णोस्तद्वचनं श्रुत्वा समालोच्य परस्परम् ।
ऊचुः सर्वे शिवावाक्यैस्त्रासिताः पुरतो हरेः ॥ ९ ॥
ब्रह्मोवाच
तद्वीर्यं निर्हृतं येन पुण्यभूमौ च भारते ।
स वञ्चितो भवत्वत्र पुण्याहे पुण्यकर्मणि ॥ १० ॥
महादेव उवाच
मद्वीर्यं निहतं येन पुण्यभूमौ च भारते ।
स वञ्चितो भवत्वत्र सेवने पूजने तव ॥ ११ ॥
यम उवाच
स वञ्चितो भवत्वत्र शरणागतरक्षणे ।
एकादशीव्रतं चैव तद्वीर्यं येन निर्हृतम् ॥ १२ ॥
इन्द्र उवाच
तद्वीर्यं निर्वृतं येन पापिनां पापमोचने ।
भवत्वत्र यशो लुप्तं तत्पुण्यं कर्म संततम् ॥ १३ ॥
वरुण उवाच
भवत्वत्र कलौ जन्म वर्षे स्याद्भारते हरे ।
शूद्रयाजकपत्न्याश्च गर्भे तद्येन निर्हृतम् ॥ १४ ॥
कुबेर उवाच
न्यासहारी स भवतु विश्वासघ्नश्च मित्रहा ।
सत्यघ्नश्च कृतघ्नश्च तद्वीर्यं येन निर्हृतम् ॥ १५ ॥
ईशान उवाच
परद्रव्यापहारी च स भवत्वत्र भारते ।
नरघाती गुरुद्रोही तद्वीर्यं येन निर्हृतम् ॥ १६ ॥
रुद्रा ऊचुः
ते मिथ्यावादिनः सन्तु भारते पारदारिकाः ।
गुरुनिन्दारताः शश्वत्तद्वीर्यं यैश्च निर्हृतम् ॥ १७ ॥
कामदेव उवाच
कृत्वा प्रतिज्ञां यो मूढो न संपालयते भ्रमात् ।
भाजनं तस्य पापस्य स भवेद्येन तद्धृतम् ॥ १८ ॥
स्वर्वैद्यावूचतुः
मातुःपितुर्गुरोश्चैव स्त्रीपुत्राणां च पोषणे ।
भवेतां वञ्चितौ तौ च याभ्यां वीर्यं च तद्वृतम् ॥ १९ ॥
सर्वे देवा ऊचुः
मिथ्यासाक्ष्यप्रदातारो भवन्त्वत्र च भारते ।
अपुत्रिणो दरिद्राश्च यैश्च वीर्यं हि तद्धृतम् ॥ २० ॥
देवपत्न्य ऊचुः
ता निन्दन्तु स्वभर्तारं गच्छन्तु परपूरुषम् ।
सन्तु बुद्धिविहीनाश्च याभिर्वीर्यं हि तद्धृतम् ॥ २१ ॥
देवानां वचनं श्रुत्वा देवीनां च हरिः स्वयम् ।
कर्मणां साक्षिणं धर्मं सूर्यं चन्द्रं हुताशनम् ॥ २२ ॥
पवनं पृथिवीं तोयं संध्ये रात्रिंदिवं मुने ।
उवाच जगतां कर्ता पाता शास्ता जगत्त्रये ॥ २३ ॥
विष्णुरुवाच
देवैर्न निर्हृतं वीर्यं तदेतत्केन निर्हृतम् ।
तदमोघं भगवतो महेशस्य जगद्गुरोः ॥ २४ ॥
यूयं च साक्षिणो विश्वे सततं सर्वकर्मणाम् ।
युष्माभिनिर्हृतं किंवा किं भूतं वक्तुमर्हथ ॥ २५ ॥
ईश्वरस्य वचः श्रुत्वा सभायां कम्पिताश्च ते ।
परस्परं समालोच्य क्रमेणोचुः पुरो हरेः ॥ २६ ॥
धर्म उवाच
रतेरुत्तिष्ठतो वीर्यं पपात वसुधातले ।
मया ज्ञातममोघं तच्छंकरस्य प्रकोपतः ॥ २७ ॥
क्षितिरुवाच
वीर्यं वोढुमशक्ताऽहं तद्वह्नौ न्यक्षिपं पुरा ।
अतीव दुर्वहं ब्रह्मन्नबलां क्षन्तुमर्हसि ॥ २८ ॥
अग्निरुवाच
वीर्यं वोढुमशक्तोऽहं न्यक्षिपं शरकानने ।
दुर्बलस्य जगन्नाथ किं यशः किं च पौरुषम् ॥ २९ ॥
वायुरुवाच
शरेषु पतितं वीर्यं सद्यो बालो बभूव ह ।
अतीव सुन्दरो विष्णो स्वर्णरेखानदीतटे ॥ ३० ॥
सूर्य उवाच
रुदन्तं वालकं दृष्ट्वाऽगममस्ताचलं प्रति ।
प्रेरितः कालचक्रेण निशि संस्थातुमक्षमः ॥ ३ १ ॥
चन्द्र उवाच
रुदन्तं बालकं प्राप्य गृहीत्वा कृत्तिकागणः ।
जगाम स्वालयं विष्णो गच्छन्बदरिकाश्रमात् ॥ ३२ ॥
जलमवाच
अमुं रुदन्तमानीय स्तनं दत्त्वा स्तनार्थिने ।
वर्धयामासुरीशस्य तं ताः सूर्याधिकप्रभम् ॥ ३३ ॥
संध्ये ऊचतुः
अधना कृत्तिकानां च षण्णां तत्पोष्यपुत्रकः ।
तन्नाम चक्रस्ताः प्रेम्णा कार्तिकेय इति स्वयम् ॥ ३४ ॥
रात्रिरुवाच
न चकुर्बालकं ताश्च लोचनानामगोचरम् ।
प्राणेभ्योऽपि प्रेमपात्रं यः पोष्टा तस्य पुत्रकः ॥ ३५ ॥
दिनमुवाच
यानि यानि च वस्तूनि त्रैलोक्ये दुर्लभानि च ।
प्रशंसितानि स्वादूनि भोजयामासरेव तम् ॥ ३६ ॥
तेषां तद्वचनं श्रुत्वा संतुष्टो मधुसूदनः ।
ते सर्वे हरिमित्यूचुः सभायां हृष्टमानसाः ॥ ३७ ॥
पुत्रस्य वार्तां संप्राप्य पार्वती हृष्टमानसा ।
कोटिरत्नानि विप्रेभ्यो ददौ बहुधनानि च ॥ ३८ ॥
ददौ सर्वाणि विप्रेभ्यो वासांसि विविधानि च ॥ ३९ ॥
लक्ष्मीः सरस्वती मेना सावित्री सर्वयोषितः ।
विष्णुश्च सर्वदेवाश्च ब्राह्मणेभ्यो ददुर्धनम् ॥ ४० ॥
इति श्रीब्रह्मवैवर्त महापुराणे गणपतिखण्डे
नारदनारायणसंवादे कार्तिकेयजन्मकथनं
नाम चतुदशोऽध्यायः ॥ १४ ॥
GO TOP
| 